بەپێی راپرسی رۆژنامەیەك، كە لەناو ئێزیدییە ئاوارەبووەكانی هەریەكە لە كامپەكانی مام ڕەشان و شێخان ئەنجامدراوە دەركەوتووە، ڕێژەی لە ٦٥% ی دانیشتوانی ئەو دوو كامپە تووشی نەخۆشییە دەروونییەكان بوون، زۆرینەشیان ژنانن.
ڕۆژنامەی بی ئێم سی سایكۆلۆجی، كە تایبتە بە پرسە پزیشكیەكان لە ڕاپۆرتێكدا بڵاویكردووەتەوە: قەیران و حاڵەتە فریاگوزارییەكان، كە لە ئەنجامی شەڕ و كارەساتە سروشتی و مرۆییەكانەوە دروست دەبن، مەترسیی گەورەیان لەسەر باری دەروونی ئەو كەسانە دروستكردووە، كە زیانیان بەركەوتووە و لە ئەنجامیشدا كاریگەری لەسەر دەروونییان هەبووە.
لە ڕاپۆرتەكەدا هاتووە: هێرشەكەی داعش بۆسەر سنوری ناوچە ئێزدی نشینەكان لە ساڵی ٢٠١٤ دا بووەتە هۆی ئاوارەبوونی ٤٠٠ هەزار كەس و هەروەها شەش هەزار ژن و كچ ڕفێنران و كرانە كۆیلە، لەوێش مامەڵەی نامرۆڤانەیان لەسەر دەستی ئەو تیرۆرستانەوە لەگەڵ كرا.
ئەو رۆژنامەیە لەراپۆرتەكەیدا ئەوەشی خستووەتەڕوو: زۆربەی ئەو ئێزیدیانەی، كە لە كاتی هێرشەكەدا بەدیلی لەلایەن تیرۆرستانی داعشەوە ڕفێندرابوون و دواتر لە ڕێگە جیاوازەكانەوە ئازادكراون تووشی نەخۆشیی دەروونی بوون، كە زۆرینەی ئەوانەش هەڵگری نەخۆشی خەمۆكین.
لە بەشێكی دیكەی ڕاپۆرتەكەدا باسلەوەشكراوە، ژمارەی ئەو ئاوارە ئێزدییانەی لە لە ئێستادا لە هەردوو كامپی مام ڕەشان و شێخان لە سنوری دهۆك نیشتەجێن ژمارەیان دەگاتە ١٠ هەزار و ٤١١ كەس، كە ڕێژەی لە ٥٠.٩% یان ژنن و تەمەنیان لەنێوان ١٨ بۆ ٧٧ ساڵدایە.
هەروەها ئەوەش لەراپۆرتەكەدا هاتووە: ڕێژەی لە ٦٥% ی ئەو ئاوارە ئێزیدییانەی لەو دوو كامپەدان حاڵەتی تێكچوونی دەروونییان هەیە، بەجۆرێك لە ١٤%یان نەخۆشیی دەروونی مامناوەندییان هەیە، لە ٣٦%یان نەخۆشی دەروونی سووكیان هەیە و لە هەمانكاتیشدا لە ١٥% ی ئەو ئاوارانە نەخۆشیی دەروونی توندیان هەیە.
لە كۆتای ڕاپۆرتەكەدا ئەوەخراوەتەڕوو: ژنانی دانیشتووی ئەو دوو كامپەی سنوری شاری دهۆك زۆرترین ڕێژەی حاڵەتەكانی تێكچوونی دەروونی و نەخۆشییە دەروونییەكانیان هەیە.
سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی
داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی
عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان
لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.
موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە
سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت
لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.
لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی
کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی
کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان
سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان
و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.
موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی
سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی
هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی
سەدر ئاشکرا دەکات.
سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی
«الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا
بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.
ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا
سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە
کاری سیاسی.
ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت:
لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت،
هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر
سەدرە.
لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە
چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر
سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی
هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە
بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.
لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد
بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان
بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.
سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى
وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی
داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و
دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.
ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری
داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی
ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.
دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە
پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی
چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای
چاکسازی نییە.
یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی
سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی
نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی
تێدایە.