هەواڵ

"سەرۆكی حكومەت و وەزیری دارایی یاسای خانەنشینی یەكگرتووی عێراق جێبەجێ نەكەن فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەردەچێت"

بەوتەی پارێزەرێك ئەگەر حكومەتی هەرێم یاسای خانەنشینی یەكگرتووی عێراق جێبەجێ نەكات دوای هەشت رۆژ لەدەرچوونی، سەرۆكی حكومەت و وەزیری دارایی تووشی لێپرسینەوەی یاسایی دەبن و فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەردەچێت، وتەبێژی یەكێتی خانەنشینانی كوردستانیش دەڵێت ئەگەر جێبەجێ نەكرێت دووبارە دۆسیەكە دەجوڵێنینەوە.
عوسمان سدیق وتەبێژی یەكێتی خانەنشینانی كوردستان بەمایكی وت: ئێمە دوای ئەو سكاڵایەی لەدادگای فیدراڵی عێراق یەكلاییمان كردەوە بۆ ماوەیەك تا رێوشوێنە یاساییەكانی دادگای فیدراڵی تەواو دەبن چاوەڕێ دەكەین.
وتیشی: پاش ئەو ماوەیە بەڕاوێژكردن لەگەڵ پارێزەران و یاساناسان بڕیاری خۆمان دەدەین كە ئایا هەنگاوی داهاتوومان چی دەبێت، بێگومان ئەگەر وەزارەتی دارایی هەرێم بڕیارەكە جێبەجێ نەكات ئەوا جارێكی دیكە دۆسیەكە دەجوڵێنینەوە و دادگای فیدراڵی عێراقی لێ ئاگادار دەكەینەوە.
بەشدار حەسەن پارێزەری خۆبەخش كە سكاڵاكەی لەدادگای فیدراڵی عێراق جوڵاندووە بەمایكی وت:لەڕووی یاساییەوە دەبێت لەڕێگەی دادنوسەوە هۆشدارییەك بدەینە سەرۆكی حكومەت و وەزیری دارایی كە دەبێت لەماوەی هەشت رۆژدا بڕیارەكە جێبەجێ بكەن.
وتیشی: بەپێچەوانەوە تووشی لێپرسینەوەی سزایی دەبن بەپێی ماددەی 329 بڕگەی دوو لەیاسای سزادانی عێراقی و فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەردەچێت.
رۆژی چوارشەممە، 23ی تشرینی دووەمی 2022، دادگای فیدراڵیی عێراق تاوتوێی سكاڵایەكی كرد كە لەلایەن ژمارەیەك خانەنشین و بەرپرسی رێكخراوی یەكێتیی خانەنشینانی كوردستانەوە لەسەر هەریەك لە مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێمی كوردستان و ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی تۆمار كرابوو، دواجار بڕیاری دا بە هەڵوەشاندنەوەی یاسای خانەنشینیی یەكگرتوو ژمارە 27ی ساڵی 2006 و پابەندكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە جێبەجێكردنی یاسای خانەنشینیی یەكگرتووی ژمارە 9ی ساڵی 2014ی هەمواركراوی عێراق.
لە سكاڵاكەدا داواكرابوو مووچەی خانەنشینانی هەرێمیش وەك بەغدای لێبێت كە كەمترینی بڕی 500 هەزار دینارە، بەڵام لەهەرێم 220 هەزارە.
 دادگای فیدراڵی بڕیاریدا بە:
یەكەم: نادەستوری بونی كاركردنی دەسەڵاتی هەرێم بە یاسای خانەنشینیی ژمارە ٢٧ی ساڵی ٢٠٠٦ی هەڵوەشاوە.
 دوەم: پابەند كردنی دەسەڵاتی هەرێم بە كاركردن بە یاسای خانەنشینیی یەكگرتوی عێراق ژمارە ٩ی ساڵی ٢٠١٤ی هەمواركراو لە هەرێمی كوردستان).
پێشتر حازم ئیسماعیل ، بەڕێوەبەری گشتیی خانەنشینیی هەرێمی كوردستان رایگەیاندبوو: هیوادارم یاسای خانەنشینی یەكگرتووی ژمارە 9ی ساڵی 2014ی هەمواركراوی عێراق لە هەرێمی كوردستانیش جێبەجێ بكرێت، چونكە ئەو یاسایە دادپەروەریی زیاتری تێدایە بەراورد بە یاسای خانەنشینیی هەرێمی كوردستان.
وتیشی: چاوەڕێی بڕیاری پەرلەمانی كوردستان و ئەنجوومەنی وەزیرانین، دەبێت ئەوان بڕیارەكە لە هەرێمی كوردستان پەسند بكەن ئەو كات دەتوانین كاری پێ بكەین.
بەوتەی بەرێوەبەری گشتیی خانەنشینانی هەرێمی كوردستان، پێشتر ئەوانیش داوایان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان كردووە كە كار بە یاسای ژمارە 9ی ساڵی 2014ی هەمواركراوی عێراق بكرێت، بەڵام پێشتر لەبەر ئەوەی سیستمێكی ئەلكترۆنیی نەبوو نەیاندەزانی ئەگەر ئەو یاسایە جێبەجێ بكەن ئەوە چەند داهاتی پێویستە، بۆیە یاساكە جێبەجێ نەكرا.
لە یاسای خانەنشینی ژمارە 27ی ساڵی 2006 كە لە هەرێمی كوردستان كاری پێدەكرێت، كەمترین مووچەی خانەنشینی نابێت لە 150 هەزار دینار كەمتر بێت، بەڵام بەگوێرەی یاسای هەمواركراوی خانەنشینی یەكگرتووی عێراق، كەمترین مووچەی خانەنشینی لە 500 هەزار دینار كەمتر نییە.

هەواڵ

بەرهەمهێنانی نەوت راگیراوە و تا هەرێمی کوردستانیش نەوت رادەست نەکات مووچە نایەت

بەپێی رێککەوتنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق تا نەوت رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ نەکرێت بەغدا پارەی مووچە رەوانە ناکات؛ زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان راگیراوە. 

 حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ حکومەتی عێراق لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان رێککەوتنی کرد. 

بەپێی دەقی ئەو رێککەوتنە کە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردوەتەوە، تا وەزارەتی نەوت و کۆمپانیا سۆمۆ وەرگرتنی نەوت لە بەندەری جەیهان پشتراست نەکەنەوە، وەزارەتی دارایی پارە بۆ هەرێمی کوردستان نانێرێت. 

بەپێی رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا دەبێت هەرێمی کوردستان رۆژانە 280 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنێت، 230 هەزاری بداتە بەغدا و 50 هەزاریشی لە ناوخۆدا بەکاربهینێتەوە. 

ناردنی پارەی مووچە بە مەرجی رادەستکردنی نەوت لە کاتێکدایە زیاتر لە 24 کاتژمێرە بەهۆی هێرشی درۆنییەوە بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان رایگراوە. 

عەزیز ئەحمەد جێگری بەڕێوەبەری نوسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان - ئەپیکور لە دوو راگەیەندراوی جیاوازدا رایانگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە هەرێمی کوردستان نزیکەی 200 هەزار بەرمیل بەرهەمهێنانی نەوتی لەدەستداوە. 

ئەگەرچی هەولێر و بەغدا رێککەوتنیان کردووە، بەڵام ناو بەناو هێرشی دۆرنییەکان دەست پێدەکەنەوە و کێڵە نەوتییەکان بە ئامانج دەگرن دیار نیە درۆنەکان رێگە بە دەستپێکردنەوەی نەوت دەدەن یاخود هێرش دەکەنەوە. 

هەموو ئاماژەکان بەو ئاڕاستەیەن رێککەوتنەکەی هەولێر و بەغدا کۆتایی بە هێرشی درۆنەکان بهێنێت، چونکە ئەو هێرشانە وەک کارتی فشار دژی هەرێمی کوردستان دەبینران تا نەرمی بۆ رێککەوتن بنوینێت و نەوتەکەی رادەست بکات.