هەواڵ

هەرێمی كوردستان لەبەردەم دۆخێكی نادیاردایە

ئێستا هەرێمی كوردستان بەهۆی بڕیارەكانی پارتی و یەكێتی و حكومەتەكەیان لەبەردەم دۆخێكی مەترسیداردایە، لەلایەك دادگای فیدراڵی بڕیاری نەناردنی پارەی بۆ هەرێم داوە، پێشتریش لەشوباتی 2021 بڕیاریدا فرۆشتنی نەوتی هەرێم نادەستورییە، بەوەش ئێستا هەرێمی كوردستان نە هیچ پارەیەكی بۆ دێت و نە نەوتەكەشی بەبەهای بازاڕی جیهان دەفرۆشرێت، جگە لەوەی چەندین كۆمپانیای نەوتی هەرێمی كوردستانیان جێهێشتووە.
 رۆژی چوارشەممە 25-1-2023، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق لەبارەی سكاڵایەك لەسەر بڕیارەكانی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لەسەر ناردنی پارە بۆ فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان كۆبووەوە، كە لەلایەن پەرلەمانتار مستەفا سەنەد، پەرلەمانتاری سەربەخۆ و ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق و محەممەد مەیاحی، پارێزگاری واستەوە تۆماركرابوون، ئەو دوو سكاڵاكارە، داوایانكردبوو بڕیارەكانی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق هەڵبوەشێندرێنەوە كە پاڵپشت بوون بۆ ناردنی 200 ملیار دینار بۆ هەرێمی كوردستان.
هەر ئەم دۆسیەیە نییە كە بەهۆی پارتی و یەكێتی و شەفاف نەبوون لەدۆسیەی نەوت و داهاتەكان بەرۆكی هەرێمی گرتووە،درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمانی كوردستان و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و ئەو پارەیەی كۆبوونی خۆراك كە عێراق لەهەرێمی داوا دەكاتەوە سێ دۆسیەن كە لەلایەن دادگایی فیدراڵی عێراقەوە دانیشتنیان بۆ دەكرێت، ئەوەی پەیوەستە بە درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمان جوڵانەوەی نەوەی نوێ سكاڵاكەی تۆماركردووە.
بەگوێرەی خشتەكەی دادگای فیدراڵی، بڕیارە رۆژی 30-1-2023، دادگاكە بۆ یەكلاییكردنەوەی سكاڵای دووەم كۆببێتەوە كە تایبەتە بە پارەی كۆبوونی خۆراك، سكاڵاكە لەلایەن بەڕێوەبەری كۆمپانیای گشتیی بازرگانیی خۆراكی حكومەتی فیدراڵی لە دژی وەزیری بازرگانی و پیشەسازیی حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێمی كوردستان و بەڕێوەبەری گشتیی بازرگانی تۆماركراوە، لە سكاڵاكە داوا دەكات ئەو پارانە بگەڕێنەوە كە لە ئەستۆیاندایە و تایبەتە بە بەشە خۆراكی مانگانە كە لە هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانیان وەرگرتووە لە یەكی كانوونی دووەمی 2004ـەوە تاوەكو 30ی ئەیلوولی 2021.
سكاڵای سێیەم كە دادگای فیدراڵی لەبارەیەوە كۆدەبێتەوە، تایبەتە بە درێژكردنەوەی وادەی یاسایی پەرلەمانی كوردستان، بڕیارە رۆژی 31-1-2023، دادگاكە بۆی كۆببێتەوە، سكاڵاكە بە ناوی سروە عەبدولواحید، سەرۆكی فراكسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی عێراق پێشكەشكراوە و لەگەڵ سێ سكاڵای دیكەدا یەكخراون.
 سكاڵاكار داوای پووچەڵكردنەوەی یاسای ژمارە 12ـی رۆژی 9-10-2022ـی تایبەت بە درێژكردنەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان دەكات بە پاساوی دژایەتیی لەگەڵ هەردوو ماددەی 5 و 20ـی دەستووری عێراق.
9ی تشرینی یەكەمی 2022، پەرلەمانی كوردستان بە زۆرینەی دەنگی پەرلەمانتاران، تەمەنی ئەم خولەی پەرلەمانی تاوەكو كۆتایی ساڵی 2023 درێژكردەوە، خولی پێنجەم رۆژی 06-11-2022 كۆتایی هات و درێژكردنەوەی هێزەكانی ئۆپۆزیسیۆنی تووڕەكرد و لەنێوان بەشدارینەكردن لە كۆبوونەوەكانی پەرلەمان و بایكۆتكردنی و هەڵپەساردنی ئەندامێتیی خۆیان هێشتەوە.
بەهۆی سەربەخۆ فرۆشتنی نەوتی هەرێم لەلایەن پارتی و یەكێتییەوە پێشتر نەوتی هەرێم نزیكەی 10 دۆلار كەمتر لەبازاڕەكانی جیهان دەفرۆشرا و چاوەڕوان دەكرێت بەهۆی كشانەوەی بەشێك لەكۆمپانیاكانی نەوت لەهەرێم بەكەمتر لەو بڕەش نەوتی هەرێم بفرۆشرێت، لەكاتێكدا حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێم هێشتا ئامادەنییە لەگەڵ بەغدا رێككەوتن بكات، بەو رێككەوتنەش مانگانە زیاتر لە ترلیۆن و نیوێك پارە بۆ هەرێمی كوردستان لەبودجەی عێراق دەنێردرێت بەمەرجی رادەستكردنی نەوت و نیوەی داهاتەكانی ناوخۆ.
جگە لەدۆسیەی سیاسی و ئابووری، پێشێلكاری مافی مرۆڤ و كەمبوونەوەی ئازادی كاری رۆژنامەوانی یەكێكی دیكەیە لەو دۆسیانەی بەهۆیەوە پارتی و یەكێتی سەنگی هەرێمی كوردستانیان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی پێ كەمكردووەتەوە، ساڵ بەساڵ پێشێلكاری بەرامبەر رۆژنامەنوسان و چالاكوانان و خۆپیشاندەران لەهەرێمی كوردستان زیاتر دەبێت.

هەواڵ

ئەمریکا: دۆخی مافی مرۆڤ لە هەرێمی کوردستان خراپتر بووە

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، دۆخی ئازادییە بنەڕەتی و مەدەنییەكان لە هەرێمی كوردستان خراپتر بوون. دەشڵێت، " زیندانەکان و ناوەندەکانی چاکسازی لە هەرێم لە دۆخێکی خراپدان".

ئەمڕۆ سێشەممە، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە راپۆرتێکدا لەسەر رەوشی ئازادی رادەربڕین و مافی مرۆڤ راپۆرتێکی بڵاوکردوە و تێدا دەڵێت" کوشتن و بێسەروشوێنکردن و ئەشکەنجەدان و بارودۆخی سەختی ناو زیندانەکان و چەندین پێشێلكاری تر تۆماركراون، وتیشی، دەستگیرکردن و لێپێچینەوەی ناڕەوا دژی رۆژنامەوانان كراوە و كێشە بۆ ئازادیی گردبوونەوە دروستكراوە.
ئەوەشی خستەڕوو، زیندانەکان و ناوەندەکانی چاکسازیی لە هەرێم لە دۆخێکی خراپدان و رێژەی قەرەباڵغی نێو زیندانەکان گەیشتووتە ١٥٧٪.