هەواڵ

هەرێمی كوردستان نەوت بە چەند دەفرۆشێت و داهاتەكەی چەندە؟

بەپێی بەڵگەنامەیەكی كۆمپانیای بەبازاڕكردنی نەوتی عێراق(سۆمۆ) كە سەر بە وەزارەتی نەوتی عێراقە و مێژووەكەی بۆ هەشتی ئەم مانگە دەگەڕێتەوە، هەرێمی كوردستان لەدوو مانگی سەرەتای ئەمساڵدا بەبەهای ملیارێك و 834 ملیۆن و 741 هەزار و 640 دۆلار نەوتی فرۆشتووە.

بڵاوبوونەوەی بەڵگەنامەكە لەكاتێكدایە میدیای نزیك لە پارتی دیموكراتی كوردستان و حكومەتی ماوەبەسەرچووی هەرێم، بانگەشەی ئەوە دەكەن داهاتی نەوت كەمیكردووە و باس لەوەش دەكەن هاوكات داهاتی ناوخۆی هەرێم كەمیكردووە، بەڵام داتاكان دەریدەخەن ئەگەر داهاتی ناوخۆش كەمیكردبێت پارەی نەوت بەشی دابەشكردنی مووچە دەكات.

بەڵگەنامەكە نوسراوێكی كۆمپانیای سۆمۆیە بۆ وەزارەتی دارایی عێراق دوای ئەوەی مستەفا سەنەد پەرلەمانتاری سەربەخۆی بەسرە لەپەرلەمانی عێراق سكاڵای لەسەر ناردنی 400 ملیار دینار بۆ هەرێم تۆماركرد.

لەنوسراوەكەی كۆمپانیای بەبازاڕكردنی نەوتی عێراق(سۆمۆ) ئاماژەی بەبڕیارێكی دادگای فیدراڵی كردووە كە 15 ی شوباتی 2022 دەریكردووەو هەرێم پابەند دەكات بە ڕادەستكردنی نەوت و غاز بە ناوەند، هاوكات خشتەی نرخ و بڕی فرۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستانی لەبەندەری جەیهانی توركیا بڵاوكردووەتەوە.

بەپێی خشتەكە كە مانگی كانوونی دووەم و شوباتی ئەمساڵە، هەرێمی كوردستان كۆی گشتی 24 ملیۆن و 73 هەزار و 523 بەرمیل نەوتی فرۆشتووە، بەهاكەشی یەك ملیار و 834 ملیۆن و 741 هەزار و 640 دۆلار بووە.

هەرێم لەمانگی كانوونی دووەمی ئەمساڵ هەر بەرمیلێك نەوتی بە 75 دۆلار و 55 سەنت فرۆشتووە، لەمانگی شوباتیشدا بەرمیلێك نەوتی بە 76 دۆلار و 83 سەنت فرۆشتووە، واتە پێچەوانەی بانگەشەی میدیا سێبەرەكانی حكومەت و حزبەكانی دەسەڵات نە داهاتەكەی و نە بڕی فرۆشتنی هەرێم كەمی نەكردووە، فرۆشتنی نەوتەكەش هاوشێوەی ساڵی ڕابردوو چەند دۆلارێك كەمتر بووە لەنرخی برێنتی جیهانی.

هەواڵ

موقتەدا سەدر هەڵبژاردن رەتدەکاتەوە و چاوەڕێی دوو ئەگەرە

سەرەڕای کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و بەشدارینەکردنی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق، بەڵام موقتەدا سەدر هێشتا مۆتەکەی دەسەڵاتدارانی عێراقە، ئەمەش وایکردووە لەلایەک چاویان لەسەر هەڵبژاردن بێت و لەلایەکیش چاویان لەسەر سەدر بێت، خودی موقتەدا سەدریش چاوەڕێی روودانی دوو ئەگەرە لە عێراق.

موقتەدا سەدر سەرکردەی ڕەوتی سەدر، هێشتا یەکێکە لە گەورەترین مەتەڵە سیاسییەکان، کە ڕووبەڕووی نەیارەکانی دەبێتەوە لە چوارچێوەی هەماهەنگیدا، یان تەنانەت لایەنگران و هاوپەیمانە نزیکەکانی.

لەدوای بڕیارە بەناوبانگەکەی سەدر بۆ کشانەوەی کوتلە پەرلەمانییەکەی کە خاوەنی 72 کورسی پەرلەمانی بوو، لە هاوینی 2022 و راگەیاندنی ڕەتکردنەوەی کارکردن لەگەڵ "گەندەڵکاران" کە مەبەستی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو، پێشبینیەکان سەبارەت بە هەنگاوی داهاتووی سەدر بەردەوام مشتومڕی لە نێوان سیاسەتمەداران و شیکەرەوەکان و تەنانەت هاوڵاتیانی ئاسایی دروستکردووە.

موقتەدا سەدر لە هەموو پەیامەکانیدا سەبارەت بە کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی و هەڵبژارد، تەنها ئاماژەی بە چینێکی گەندەڵی دەسەڵاتدار کردووە، بەبێ ئەوەی هیچ نیازێکی تری خۆی بخاتەڕوو، بەڵام سەرکردەویەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی خواستی سەدر ئاشکرا دەکات.

سەرکردەیەک لە چوارچێوەی هەماهەنگی کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ڕۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى راگەیاندووە، سەدر سیستەمێکی دەوێت کە لەگەڵ تێڕوانینی خۆیدا بگونجێت، کە لەوانەیە لەگەڵ تێڕوانینی ئەوانی تردا نەگونجێت.

ئەو سەرکردەیەی چوارچێوەی هەماهەنگی پێیوایە، کشانەوەی ئێستای موقتەدا سەدر لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتی هەڵبژاردن، لەم دیدگایەوە سەرچاوە دەگرێت نەک ڕق لە کاری سیاسی.

ئاماژە بە پێگە و بەهێزی سەدر دەکات لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسی و دەڵێت: لەوانەیە یارییەکە بە تەواوی بگۆڕێت تەنانەت ئەگەر لە پێشبڕکێی هەڵبژاردنیش دوور بێت، هەر بۆیە، چوارچێوەی هەماهەنگی چاوێکیان لەسەر هەڵبژاردنەکان و چاوەکەی دیکەش لەسەر سەدرە.

لەگەڵ ئەوەی لایەنەسیاسییەکان و چاودێرانی سیاسی پێیانوابوو، سەدر لە چوار ساڵی رابروودا، شەقامی لە بەرژەوەندی خۆی ساز و ئامادەکردووە بۆ چوونە سەر سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام لە بڕیارێکی چاوەڕواننەکراودا، سەدر بایکۆتکردنی هەڵبژاردنی راگەیاند، هەرچەندە سەرۆک کۆماری عێراق بە فەرمی داوای لێکرد بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەڵام ئەو سوربوو لەسەر بڕیارەکەی.

لە ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ساڵی ڕابردوودا، موقتەدا سەدر بڕیارێکی دەرکرد بۆ دوورخستنەوەی 31 کەس لە بزووتنەوەکە و باڵی سەربازی سەرایا سەلام، بەهۆی ئاماەکارییان بۆ بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.

سەرکردەیەکی رەوتی سەر بە رۆژنامەی «الشرق الأوسط»ـى وتووە، ڕەوتی سەدر پشتگیری لە هیچ لیست و کاندیدێک ناکات لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا، ئەو سەرکردەیە ڕەتی دەکاتەوە پێشبینی هەنگاوەکانی داهاتووی سەدر بکات و دەڵێت: هەموو شتێک دەگونجێت، بەڵام کەس نازانێت چۆن و کەی ڕوودەدات.

ئەو سەرکردەیە ئاماژەی بەوەکردووە، کە سەدر درکپێدەکات و گرەو لەسەر ئەگەری داڕمانی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکات بە تێپەڕبوونی کات، چونکە بڕوا وایە سیستەمی سیاسی ئێستا بە ئاسانی چاکسازی ناکرێت.

دەشڵێت: سەدر هەموو جۆرە کارێکی سیاسی تاقیکردۆتەوە. بەشداری کردن لە پەرلەمان و کشانەوەی لێی و بەشداریکردن لە حکومەت و کشانەوەی لێی و هەروەها دژایەتیکردنی چالاکی لە شەقامدا و پێدەچێت گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە ئەم سیستەمە توانای چاکسازی نییە.

یەکێکی تر لەو ئەگەرانەی کە سەدر چاوەڕێی دەکات، شوێنگرتنەوەی عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانە لە عێراق، خودی سەدریش خواستی خۆی بۆ جێگرتنەوەی نەشاردووەتەوە و بەپێی بنەماکانی مەزهەبی شیعە، موقتەدا سەدر هەموو مەرجەکانی تێدایە.