تەندروستی

هۆکارەکانی خێرابوونی لێدانی دڵ چییە لە بەیانیاندا؟

دیاردەی خێراتر لێدانی دڵ لە بەیانیاندا بە "بەرزبوونەوەی لێدانی دڵی بەیانیان" ناسراوە، چەند هۆکارێک بەشدارن لەم گۆڕانکارییە سروشتییەی لێدانی دڵ لە کاتژمێرەکانی بەیانیدا:

📌 جەستەی مرۆڤ کاتژمێرێکی بایۆلۆژی ناوەکی هەیە کە بە (Circadian rhythm) ناسراوە، کە پرۆسەی فیزیۆلۆژی جۆراوجۆر ڕێکدەخات، لەوانەش لێدانی دڵ، ڕیتمە سیرکادیەکان خولێکی ٢٤ کاتژمێری پەیڕەو دەکات و کاریگەری لەسەر کارەکانی جەستە دەبێت بە پشتبەستن بە کاتەکانی ڕۆژ، لە بەیانی زوودا جەستە بە شێوەیەکی گشتی خۆی بۆ چالاکییەکان و زیادبوونی هۆشیاری ئامادە دەکات، ئەمەش دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی لێدانی دڵ.

📌دەردانی کۆرتیزۆڵ: کۆرتیزۆڵ هۆرمۆنێکە کە لەلایەن ڕژێنەکانی ئەدرنالەوە بەرهەم دێت و بە شێوەیەکی گشتی ئاستی لە بەیانی زوودا دەگاتە لوتکە، لە دەوروبەری کاتی بەئاگابوونەوە، زۆرجار کۆرتیزۆڵ بە "هۆرمۆنی سترێس" ناودەبرێت، چونکە ڕۆڵی هەیە لە وەڵامدانەوەی جەستە بۆ فشار، دەتوانێت لێدانی دڵ و پەستانی خوێن زیاد بکات.

📌زیادبوونی چالاکیی جەستەیی: زۆرێک لە کەسەکان دوای ماوەیەکی کەم لە خەو هەڵسان بەشداری چالاکییە جەستەییەکان دەکەن، وەک هەڵسانەوە لە جێگا و دوش گرتن و دەستپێکردنی ڕۆتینی ڕۆژانەیان، ئەم چالاکییانە دەتوانن بە شێوەیەکی سروشتی لێدانی دڵ بەرز بکەنەوە، چونکە جەستە وزە و ئۆکسجین کۆدەکاتەوە بۆ دابینکردنی داواکارییەکانی جوڵەی جەستەیی.

📌وشکبونەوەی لەش: لە کاتی خەوتندا جەستە وشک دەبێتەوە بەو پێیەی چەند کاتژمێرێکە ئاوت نەخواردۆتەوە، وشکبونەوەی لەش دەبێتە هۆی زیادبوونی کاتی لێدانی دڵ، چونکە دڵ زیاتر کاردەکات بۆ سووڕانەوەی خوێن بە شێوەیەکی کارا لەگەڵ کەمبوونەوەی قەبارەی خوێن.

📌گۆڕینی شوێن: کاتێک لە کاتی خەبەربوونەوە لە دۆخی پاڵکەوتنەوە دەگۆڕیت بۆ دۆخی ڕاست، وەک کاتێک لە جێگاکەت هەڵدەستیت، لەوانەیە جەستەت هەست بە دابەزینی ساتێکی پەستانی خوێن بکات، بۆ قەرەبووکردنەوەی لێدانی دڵ زیاد دەکات بۆ ئەوەی ڕۆیشتنی خوێن بە شێوەیەکی گونجاو بۆ مێشک و ئەندامە گرنگەکانی تر بپارێزێت.

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.