تەندروستی

جیهان ئامادە نییە بۆ پەتا نوێیەکان... و هۆشدارییەک سەبارەت بە بڵاوبوونەوەی ئەنفلۆنزای باڵندە

Mic
2024-06-19

ڤایرۆسی ئەنفلۆنزای باڵندەی H5N1 تادێت زیاتر دەگوازرێتەوە بۆ شیردەرەکان، لەنێویاندا ئاژەڵداری لە کێڵگەکان لە سەرانسەری ئەمریکا، هەروەها بۆ ژمارەیەکی کەم لە مرۆڤەکان، ئەمەش نیگەرانی دروست دەکات لەوەی ڤایرۆسەکە لە داهاتوودا بگۆڕێت بۆ پەتا.
لە ڕاپۆرتێکدا کە بڵاوکراوەتەوە، ئاماژەی بەوە کردووە، زیادبوونی حاڵەتەکانی ئەنفلۆنزای باڵندە لەنێو شیردەرەکاندا، لەنێویاندا ئاژەڵداری لە ئەمریکا، هۆشدارییەکی توندە کە جیهان ئامادە نییە ڕێگری لە پەتاکانی داهاتوو بکات، هەروەها داوای لە سەرکردەکان کردووە بە خێرایی هەنگاو بنێن.

لە ڕاپۆرتەکەدا هاتووە، دوای زیاتر لە چوار ساڵ لە پەتای کۆرۆنا، سیاسەتمەداران "بە کەمتەرخەمی" مامەڵە دەکەن بە تەرخاننەکردنی پارە یان هەوڵی پێویست بۆ ئەوەی کارەساتەکە دووبارە نەبێتەوە.

هێلین کلارک کە بەشداری ئامادەکردنی ڕاپۆرتەکەی کردووە و سەرۆکوەزیرانی پێشووی نیوزلەندا لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە: ئەگەر ڤایرۆسەکە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر دەست بە بڵاوبوونەوە بکات، بە ئەگەرێکی زۆرەوە جیهان ناتوانێت مامەڵەی لەگەڵدا بکات. کلارک ئاماژەی بەوەشکردووە، دەکرێت "لە کۆڤید کوشندەتر بێت".

ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئێمە ئامێری پێویستمان نییە بۆ وەستاندنی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە پێش ئەوەی زیاتر بڵاوبێتەوە".

هەروەها ئاماژەی بە جۆرێکی کوشندەتری کۆکە (Empox) کردووە کە بە تایبەتی تووشی منداڵان دەبێت لە کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ.

ئاماژەی بەوەشکرد، لەکاتێکدا وڵاتە دەوڵەمەندەکان ڤاکسینیان هەیە کە دەتوانێت بەرەنگاریی بڵاوبوونەوەی ئەم نەخۆشییە ببێتەوە، بەڵام لەبەردەستی وڵاتی ناوەڕاستی ئەفریقادا نییە.
ئەو ڕوونی کردەوە کە ئێستا دوو کەس بەهۆی جۆری کۆکەی مەیموون لە باشووری ئەفریقا گیانیان لەدەستداوە، ئەمەش ئەوە دەردەخات کە چۆن پشتگوێخستن دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی ماددە نەخۆشخوازەکان.

کلارک سەرۆکایەتی ڕاپۆرتەکەی لەگەڵ ئیلین جۆنسۆن سیرلیف سەرۆکی پێشووی لیبریا کرد، کە ئەندامی لیژنەیەکی سەربەخۆ بوو کە ڕاسپاردە بۆ ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی سەبارەت بە ئامادەکاریی پەتاکە دەکات.

کلارک ڕایگەیاند کە سەرەڕای پێشنیاری لیژنەکە لە ساڵی ٢٠٢١، "ئەو پارانەی ئێستا لەبەردەستدان کەمن بە بەراورد بە پێداویستییەکان و وڵاتانی داهات بەرز بە توندی پەیوەستن بەو ڕێبازە تەقلیدییە کە لەسەر بنەمای خێرخوازی دامەزراوە نەک دادپەروەری".

لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە وڵاتانی ئەندامی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی هێشتا نەگەیشتوونەتە ڕێککەوتن لەسەر ڕووبەڕووبوونەوەی هەر پەتایەکی فریاگوزاری لە داهاتوودا، بە شێوەیەکی سەرەکی بەهۆی جیاوازیی نێوان وڵاتانی دەوڵەمەند و ئەو وڵاتانەی کە هەستیان بە پەراوێزخستن کردووە لە سەردەمی پەتای کۆڤیددا.

لە ڕاپۆرتەکەدا داوای لە حکومەتەکان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کردووە تا مانگی کانوونی یەکەم بە ڕێککەوتنێکی نوێ لەسەر هەر پەتایەکی داهاتوو ڕەزامەند بن، هەروەها بودجەی هەوڵەکانی زیاتر بۆ بەرزکردنەوەی بەرهەمهێنانی ڤاکسین و چەسپاندنی کاریگەری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی و چەسپاندنی هەوڵە نیشتمانییەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڤایرۆسەکان.

بە جەختکردنەوە لەسەر مەترسییە ئەگەرییەکان، ڕاپۆرتەکە ئاماژەی بە مۆدێلەکانی توێژینەوە کردووە کە ئاماژە بەوە دەکەن کە یەک لە دوو ئەگەر هەیە کە جیهان لە ٢٥ ساڵی داهاتوودا ڕووبەڕووی پەتایەکی بە قەبارەی Covid ببێتەوە.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

تەندروستی

ئایا مانەوە لە ئاوی سارددا زیانی هەیە؟

Mic
2024-10-22

لە بابەتێکی ماڵپەڕی " ScienceAlert"دا بڵاو کراوەتەوە، مانەوە لەناو سارددا لەلایەن وەرزشوانانەوە بەکارهێنراوە وەک ڕێگەیەک بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان و خێراکردنی کاتی چاکبوونەوە بە شێوەیەکی گشتی خەڵک نزیکەی دە خولەک دوای وەرزشکردن لە ئاوی سارددا بەسەر دەبەن کە لە نێوان ١٠ بۆ ١٥ پلەی سەدیدا.
ئاوی سارد بەکارهێنراوە بۆ یارمەتیدان لە چارەسەرکردنی نیشانەکانی خەمۆکی و ئازار و شەقیقە، یارمەتی چالاکبوونی سوڕی خوێن و زیادبوونی بەرگری جەستە دەدات، ئەمەش تەندروستی دڵ باشتر دەکات و پەستانی خوێن کەمدەکاتەوە، گیرانی خوێنبەرەکان لادەبات و سوڕی خوێن باشتر دەکات، هەروەها ئاوی سارد یارمەتی چاکبوونەوەی ماسولکە گرژەکان دەکات، زۆربەی وەرزشوانان پەنا دەبەنە بەر دوشێکی سارد یان دانیشتن لە جاکوزییەکی سارد دوای مەشقەکان بۆ کەمکردنەوەی ئازاری ماسولکەکان، چونکە یارمەتی ماسولکەکان دەدات باشتر و لە ماوەیەکی کورتتردا چاکببێتەوە.
سەرەڕای سوودە زۆرەکانی بەشێک لە توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا رەنگە کاریگەری زیانبەخشی لەسەر جەستە هەبێت، پسپۆران جەخت لەوە دەکەنەوە لە شێوازەکانی چارەسەرکردنی ئاوی سارددا خۆشۆردن بژاردەیەکی کەمتر مەترسیدارە چونکە لە ڕووی پلەی گەرمی و کاتی بەرکەوتنەوە گونجاوترە بە بەراورد بە دانیشتن لە جاکوزییەکی سارددا.
هەرچەندە زۆر لێکۆڵینەوەی تەواو نییە کە زیانەکانی مانەوە لە ئاوێکی سارددا نیشان بدات، بەڵام خۆنوقمکردن لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی مێشک یان جەڵتەی دڵ زیاد دەکات لە ئەنجامی زۆر دابەزینی پلەی گەرمی جەستە، کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەمێنیتەوە دەست و قاچەکان هەست بە ساردییەکی زۆر یان بێهێزی دەکەن ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی ئازار و زیان بە خوێنبەرەکان دەگەیەنێت.
ئەگەر دەتەوێت چارەسەری ئاوی سارد تاقیبکەیتەوە، لێرەدا چەند شتێک دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگرن:
١. پێشتر لە پزیشکەکەت بپرسە بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە سەلامەتە بۆ تۆ ئەنجامی بدەیت.
٢. پلانی چۆنیەتی خۆنوقمکردن و دەرچوون لە ئاوەکە بە سەلامەتی دابنێ، لەبیرت بێت کە ماسولکەکانت بە باشی کار ناکەن کاتێک بۆ ماوەیەکی زۆر لە ئاوی سارددا دەبێت لەوانەیە نەتوانیت هەست بە دەست و قاچەکانت بکەیت.
٣. بزانە دوای ئەوە چۆن هەست بە گەرمی دەکەیت، دڵنیابە خاولی و جل و بەرگی وشک و خواردنەوەیەکی گەرمت پێیە.
٤. تا بە تەواوی گەرم دەبیتەوە زۆر جوڵە مەکە.
٥.تەنها بۆ ماوەیەکی کەم لەناو ئاوی سارددا بمێنەرەوە، پێش ئەوەی هەست بە بێهێزی و ئازار یان لەرزین بکەیت لە ئاوەکە وەرە دەرەوە.

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved