هەواڵ

کەوتنی بەشار ئەسەد پاشەکشە بە "بەرەی مقاوەمە" بەرامبەر ئەمەریکا دەکات

Mic
2025-02-01

کەوتنی ڕژێمەکەی بەشار ئەسەد و مەترسییەکانی سەرهەڵدانەوەی داعش گۆڕانکاری لە هەڵوێستی "بەرەی مقاوەمە" دژی ئەمەریکا دەکات، سەرکردەیەکی ئەو گروپانە دەڵێت، ئێستا زۆرینەی سەرکردەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەکان لەگەڵ مانەوەی هێزەکانی ئەمەریکان. 
سەرهەڵدانەوەی داعش ترسی سەرەکییە، بەپێی ئاژانسێکی ئەمەریکی بەشێوەیەکی نافەرمی عێراق داوای درێژکردنەوەی ئەرکی هێزەکانی کردووە، بەڵام سودانی لە پاشەکشەکردن دەترسێت. 


ئاژانسی ئەسۆشێتد پرێس لە زاری چەند بەرپرسێکی عێراقی و ئەمەریکییەوە بڵاویکردەوە، کەوتنی بەشار ئەسەد لە سوریا وایکردووە لایەنە هاوپەیمانەکانی ئێران لە عێراقی دراوسێدا بە داواکارییەکانیان بۆ دەرچوونی هێزەکانی ئەمەریکا لە وڵاتەکەدا بچنەوە. 

کەوتنی ڕژێمەکەی ئەسەد کە هاوپەیمانی ئێران بوو لەلایەن هێزەکانی تەحریر شام کە سوننەن، بە بڕوای زۆرینە دەستی تارانی لە ناوچەکە کورت کردوەتەوە و ڕۆڵی گروپەچەکدارەکانی نزیک لەو وڵاتەی لە عێراق لاواز کردووە.
زۆرێک لە عێراق ترسیان هەیە داعش بتوانێت بە سود وەرگرتن لە بۆشاییە ئەمنییەکان بگەڕێتەوە، بە تایبەت کە تا ئێستا دەسەڵاتی نوێ لە سوریا کۆنترۆڵی خۆیان بەسەر وڵاتەکەدا نەچەسپاندووە و سوپای نشتمانیان پێکنەهێناوە. 

یەکێک لە بەرپرسانی ئەو گروپە چەکدارانە بە ئاژانسەکەی وتووە،” بەهۆی ڕوداوەکانی سوریاوە، ئێستا زۆرینەی سەرکردەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەکان لەگەڵ مانەوەی هێزەکانی ئەمەریکان لە عێراق و نایانەوێت هێزەکانی ئەمریکا عێراق بەجێبهێڵن”.
بە وتەی ئەو بەرپرسەی گروپەکانی نزیک لە ئێران، سەرکردەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی پشتیوانی ئەو بۆچوونانەن کە باس لە سیناریۆی گەڕانەوەی داعش دەکەن، ترسییان هەیە ئەگەر ئەمەریکا عێراق جێبهڵێت دۆخی ئەمنی عێراق هەرەس بهێنێت. 
بەپێی ئەسۆشێتد پرێس دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراق، لە ڕاپۆرتێکدا بۆ ئەنجومەنی وەزیران ڕونیکردوەتەوە کە لە ئێستادا کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمەریکا لە بەرژوەندی عێراق نییە.

بەرپرسێکی باڵای دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراق بە ئاژانسەکەی ڕایگەیاندووە، "ئەو دەنگە بەرزانەی پێشتر باسیان لە کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق دەکرد، بەشێوەیەکی بەرچاو کەمیکردووە". ئاماژەی بەوەشکردووە، “پێشبینی دەکرێت ئەمساڵ هیچ کشانەوەیەک لەلایەن ئەمەریکییەکانەوە ڕوونەدات”.

عێراق لەسەر کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمەریکا هیچ داواکارییەکەی فەرمی پێشکەش نەکردووە، بەڵام بە وتەی بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە دوای کەوتنی ئەسەد بەرپرسانی حکومەتی عێراق" بە شێوەیەکی نافەرمی لە بەرزترین ئاستەکاندا" داوای دواخستنی کۆتایی هاتنی ئەرکی هاوپەیمانانی بە سەرۆکایەتی ئەمەریکا لە عێراق کردووە. 

بۆچی عێراق لە سەرهەڵدانەوەی داعش دەترسێت؟
ڕوخانی ڕژێمەکەی بەشار ئەسەد دۆخێکی ڕاگوزەری لە سوریا دروستکردووە، هێزەکانی تەحریر شام بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع سەرقاڵی بونیادنانەوەی وڵاتەکە و دروستکردنەوەی دامەزراوەکانن. 
ناسەقامگیرییەکانی سوریا و دۆخی ئاڵۆزی وڵاتەکە دڵەڕاوکێی بۆ عێراق و سەرجەم وڵاتانی دراوسێی سوریا دروستکردووە، ترسیان هەیە داعش هاوشێوەی 2014 بە سود وەرگرتن لە ئاڵۆزییەکان گەشە بکاتەوە و جموجوڵی سەربازی ئەنجام بدات. 
بە بۆچوونی بەرپرسانی پێنتاگۆن ترس و نیگەرانییەکانی عێراق دروستن، هەرچەندە سەرهەڵدانەوەی داعش بە نزیک نییە، بەڵام تیرۆر دەتوانێت لە دۆخە ئاڵۆزەکاندا گەشە بکات. 

ئەمەریکا و عێراق لەسەر کشانەوە ڕێککەوتوون
ساڵی ڕابردوو، ئەمریکا و عێراق بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی سەربازی هاوپەیمانان بە سەرۆکایەتی ئەمریکا ڕێککەوتنێکیان ڕاگەیاند تا لە مانگی ئەیلولی 2025 بەشێک لە هێزەکان عێراق جێبهێڵن.
کاتێک ڕێککەوتنەکە بۆ کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانان لە عێراق کرا، سەرکردە سیاسییەکانی عێراق ڕایانگەیاند، هەڕەشەکانی داعش لەژێر کۆنتڕۆڵدایە و چیتر پێویستیان بە هاوکاری واشنتۆن نییە بۆ لێدانی ئەو شانانەی کە ماونەتەوە.
گروپە چەکدارەکانی عێراق پەیوەندییەکی ئاڵۆزیان لەگەڵ هێزەکانی ئەمەریکا هەبووە، هەمان گروپەکان هەندێکجار هێرشیان کردووەتە سەریان و لە هەندێک کاتی دیکەشدا بوونەتە هاوپەیمانیان بۆ ئاسانکاری لە شەڕێکدا دژی دوژمنێکی هاوبەش.
دوای دەستپێکردنی شەڕی حەماس و ئیسرائیل لە 7ـی تشرینی یەکەمی 2023، لایەنە سیاسی و سەربازییەکانی نزیک لە ئێران بەرزترین دەنگی عێراق بوون کە داوای چونە دەرەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمەریکایان دەکرد. 
ناکۆکییەکانی ئیسرائیل و ئێران بە تایبەت لەسەر هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە، هۆکاری سەرەکی  ئەو داواکارییانە بوون کە داوای چوونە دەرەوەی ئەو هێزانەیان دەکرد. 
عێراقییەکان هاوشێوەی بەشێکی زۆری جیهانی عەرەبی پشتیوانی ئەمەریکایان بۆ ئیسرائیل ڕەتدەکردەوە و بە کارێکی ناپەسەند وەسفیان دەکردن.

سودانی نایەوێت پاشەکشە بکات
تا ئێستا عێراق بە فەرمی هیچ زانیاری و هەڵوێستێکی بۆ درێژکردنەوەی ئەرکی هاوپەیمانان لە عێراق دەرنەبڕیووە، باسم عەوادی وتەبێژی حکومەتی عێراق لە دوایین لێدوانیدا ڕاگەیاندووە، "خشتەی کشانەوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی نەگۆڕاوە" و کۆبوونەوەکانی نێوان عێراق و بەرپرسانی هاوپەیمانی بەردەوامن.
عێراق بۆ درێژکردنەوەی ئەرکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پێویستی بە نوسراوی فەرمی هەیە، بەڵام زۆرینە هاوڕای ئەو بۆچوونەن کە محەمەد شیاع سودانی ئامادە نابێت ئەو داواکارییە پێشکەش بکات. 
سودانی ترسی هەیە بە پێشکەشکردنی داواکارییەکی لەو شێوەیە، لەلایەن لایەنە ڕکابەرەکانییەوە وەک پاشکەشە لێکبدرێتەوە و دژی بەکاربهێنرێتەوە. 

هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمەریکا لە عێراق
ساڵی 2014 دوای ئەوەی داعش هێرشی کردە سەر عێراق و بەشێکی خاکەکەی داگیرکرد، ئەمەریکا هێزی زیاتری ڕەوانەی عێراق کرد، بەڵام دوای نەمانی داعش بەشێک لە هێزە عێراقییەکان داوای کشانەوەی سوپای ئەمەریکایان بەزر کردەوە. 
بەپێی ئەو هاوپەیمانێتیەی کە بۆ ڕوبەڕوبوونەوەی داعش لە ساڵی 2014 لە عێراق و سوریا پێکهێنرا، ئەمەریکا نزیکەی 2500 سەربازی لە عێراق و نزیکەی 900 سەربازیی لە سوریادا هەیە.
لایەنە شیعییەکانی نزیک لە ئێران چەند جارێک پرسی کشانەوەی ئەمەریکایان لە عێراق وروژاندووە، ساڵی 2020 دوای کوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس لەلایەن ئەمەریکاوە لە بەغداد، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بڕیاریداتا کۆتایی 2020 ئەمەریکا لە عێراق بکشێتەوە، بەڵام بڕیارەکە جێبەجێ نەکرا. 
لەم خولەی پەرلەمانیشدا تەنها یەک دانیشتن لەسەر پرسی کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمەریکا بەڕیوەچوو، بەڵام ڕێژەی یاسایی بۆ دەرکردنی بڕیارەکە تەواو نەکرا چونکە کورد و سونەکان ئامادەی دانیشتنەکە نەبوون.



More News

Most Popular

هەواڵ

کورد، سوننە و بەشێک لە شیعەکان خۆیان لە شەڕ دورەپەرێز دەکەن

Mic
2025-06-16

تائێستا تەنها یەک پەرلەمانتاری کورد خۆی بۆ ئەو نیشتنەی پەرلەمانی عێراق یەکلایی کردووەتەوە کە رێکدەخرێت دژی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران، ئەوەش هەمان دۆخە کە هێزە سونییەکانی تێکەوتووە و بەشێک لە شیعەکانیش نایانەوێت عێراق لەو جەنگە تێوەگلێت.

زۆرینەی فراکسیۆنە کوردییەکان بە گومانن و ترسیش هەیە، تای هەڵبژاردن بازاڕی موزایەدە گەرم بکات و دووکەڵی شەڕ بگەیەنێتە ئاسمانی بەغدا.


زۆرینەی فراکسیۆنە کوردییەکانی پەرلەمانی عێراق تائێستا خۆیان یەکلایی نەکردوەتەوە کە رۆژی سێشەممە بچنە دانیشتنی پەرلەمانەوە کە رێکدەخرێت بۆ ئیدانەکردنی هێرشەکانی ئیسرائیل دژی ئێران بەهۆی پێشێلکردنی سەروەری ئاسمانی عێراق و بەکارهێنانی لەلایەن سوپای ئیسرائیلەوە.

دیجیتاڵ میدیای مایک قسەی لەگەڵ فراکسیۆنەکانی پارتی، یەکێتی، نەوەی نوێ و یەکگرتوو کردووە، ئەوان چاودێرن و دەیانەوێت بەپێی دۆخەکە بڕیارێکی گونجاو بدەن.

بەشێک لە فراکسیۆنە کوردییەکان خواستی تەواونەبوونی رێژەیی یاسایی ئامادەبوانیان هەیە، تا لەو رێگەیەوە ئەوانیش خۆیان لە "شەرمەزاری" رایگشتی بپارێزن.

سۆران عومەر کە تاکە ئەندامی فراکسیۆنی کۆمەڵی دادگەرییە، هەروەها تاکە پەرلەمانتاری کوردیشە کە خۆی بۆ بەشداریکردن لە کۆبونەوەکە یەکلایی کردوەتەوە.

یەکێک لە پاساوەکانی پەرلەمانتارە کوردەکان ئەوەیە، کە هەتا کێشەی موچەی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، ئەوان ئامادەنابن بەشداریی هیچ دانیشتنێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بکەن.

هاوشێوەی کورد، زۆرینەی سوننەکانیش بە هەستیارییەوە مامەڵە دەکەن، تائێستا خۆیان بۆ بەشداریکردن لەو دانیشتنەی پەرلەمانی عێراق یەکلایی نەکردەتەوە.


تەنانەت شیعەکانیش یەکدەنگ نین بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو دۆخە نوێیەی هاتووەتەپيشەوە و موقتەدا سەدر رۆژی هەینی رابردوو رایگەیاند، دۆخی عێراق چیتر بەرگەی ماڵوێرانییەکی دیکە ناگرێت و داوایکرد هەندێک دەنگی نەشاز لە گۆڕەپانی سیاسی و سەربازیی عێراق بێدەنگ بکرێن.

دانیشتنەکەی پەرلەمانی عێراق لەسەر داخوازیی و یاداشتی 55 پەرلەمانتاری فراکسیۆنە شیعییەکانە، کە دژی پێشلکردنی ئاسمانی عێراق لەلایەن ئیسرائیلەوە ئاڕاستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانیان کردووە، لەسەر ئەو بنەمایە پەرلەمانی عێراق ڕۆژی 17 ئەم مانگەی بۆ کۆبونەوە دیارییکردووە.
 
شیعەکان کە هاوسۆزی ئێرانن، پشتیوانی خۆیان بۆ تاران دوپاتکردووەتەوە، بەڵام تائێستا کورد و سوننە هەوڵی خۆ بە دورگرتنیان لە لایەنگری داوە، تەنها بەشێک لە لایەنە کوردییەکان لە رێگەی بەیاننامەوە ئیدانەی هێرشەکانی ئیسرائیلیان کردووە.

هەرچەندە حکومەتی عێراق لەڕێگەی کەناڵە جیاجیاکانییەوە، هەمو هەوڵێک دەدات بۆ دورخستنەوەی عێراق لە مەترسییەکانی جەنگی ئیسرائیل و ئێران، بەڵام بەشێک لە چاودێران ترسییان هەیە تای هەڵبژاردن بازاڕی موزایەدە گەرم بکات و دووکەڵی شەڕ بگەیەنێتە خاکی بەغدا.

ئەوەی وایکردووە، ئەو بۆچوونە زاڵ بێت، نزیکبوونەوەی کاتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقە کە بڕیارە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، چاوەڕوان دەکرێت فراکسیۆنە شیعییەکان بە سود وەرگرتن لە کات بۆ کۆکردنەوەی دەنگ هەوڵی جوڵاندنی سۆزی شەقام بدەن.

خوێندنەوەکان بەو ئاڕاستەیەن هەر جوڵەیەکی راستەوخۆ بۆ ڕوبەڕوبوونەوەی هێرشەکانی ئیسرائیل رەنگە دەرئەنجامەکەی لە بەرژوەندی عێراق نەبێت، دەکرێت ئەنجامەکانی کۆبونەوەکەی پەرلەمان لە کاتێکی وا هەستیاردا ئاستی مەترسییەکان لەسەر عێراق زیاتر بکەن.

ئیسرائیل خواستی پەلهاویشتنی بۆ عێراق هەیە، بەڵام ئەوەی رێگرە لە بەردەمیدا هەڵوێستی ئەمریکا و بێدەنگی گروپە چەکدارەکانە، بۆیە هەر کات گڵۆپی سەوزی بۆ هەڵبکرێت رەنگە بێ دوو دڵی هێرش بکات.

زۆرن ئەوانەی پێیانوایە عێراق لەم دۆخەی ئێستادا هیچی پێناکرێت و خۆ بە دورگرتن باشترین بژاردەیە، چونکە دۆخی ئەمنی، سیاسیی و ئابوریی عێراق لە ئاستێکدا نییە بەرگەی جەنگێکی دیکەی ماڵوێرانکەر بگرێت و عێراق ئابووریەکی خراپیشی هەیە و ئەگەر کێڵگەکانی نەوت و ژێرخانی ئابوری بکرێتە ئامانج، هیچ سەرچاوەیەکی دیکەی داهاتی نییە بتوانێت دەوڵەتی پێ بەڕێوەبەرێت.