هەواڵ

وردەکاری… پێشبینی دەکرێت ترامپ و پوتین لە سعودیە یان ئیمارات کۆببنەوە

سعودیە و ئیمارات لەلایەن ڕوسیا وەک شوێنی ئەگەری بۆ کۆبوونەوەی لوتکەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمێر پوتین سەیر دەکرێن. پەیوەندییە پتەوەکانی نێوان پوتن و ترامپ لەگەڵ ئەو دوو وڵاتە بە هۆکاری سەرەکی پێشبنییەکە دێت. 

 ئاژانسی ڕۆیتەرز لە زاری دوو سەرچاوەی ڕوسییەوە بڵاویکردەوە، ڕوسیا وەک شوێنی ئەگەری بۆ کۆبوونەوەی لوتکەی نێوان دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمەریکا و ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕوسیا سەیر دەکەن. 
بەپێی سەرچاوەکان، لە چەند هەفتەی ڕابردوودا بەرپرسانی باڵای ڕوسیا سەردانی هەردوو وڵاتی سعودیە و ئیماراتیان کردووە، بەڵام کریملن ڕەتیکردەوەتەوە قسە لەسەر پرسەکە بکات. 
بەپێی سەرچاوەیەکی سیاسی کە قسەی بۆ ڕۆیتەز کردووە،هه ندێک له دیپلۆماتکاران و به ڕپرسانی هه واڵگری دژایەتی بیرۆکەکە دەکەن و هۆکارەکەشی بۆ پەتوەندییە نزیکەکانی نێوان ئەمەریکا لەگەڵ سعودیە و ئیمارات دەگێڕنەوە. 
ڕۆیتەرز لەسەر بنەمای زانیارییەکانی پەیوەندی بە بەرپرسانی ئەو دوو وڵاتەوە کردووە، بەڵام ڕەتیان کردوەتەوە لەبارەی کۆبونەوەی لوتکەی ئەمەریکا و ڕوسیا قسە بکەن. 
تورکیا کە ئەندامی ناتۆیە و ساڵی 2022 میوانداری دانوستانە شکستخواردووەکانی ئاشتی نێوان ڕوسیا و ئۆکرانیای کرد، لە ئێستادا وەک ئەگەرێکی دوور بۆ کۆبوونەوەی ترامپ و پوتین سەیر دەکرێت. 

زەمینەسازییەکان بۆ کۆبونەوەی ترامپ و پوتین
دۆناڵد ترامپ سەرۆکی ئەمەریکا کاتی بانگەشەی هەڵبژاردن و دوای هەڵبژاردنەوەشی بە سەرۆک چەند جارێک بەڵێنی دا کە کۆتایی بە شەڕی ئۆکرانیا و ڕوسیا بهێنێت و ئامادەیە لەگەڵ پوتین کۆبێتەوە.  
بەڵێنەکەی ترامپ بۆ ڕوسیا دڵخۆشکەر بوو، پوتین لەگەڵ ئەوەی پیرۆزبای هەڵبژاردنەوەی ترامپی کرد ڕاشیگەیاند، بۆ گفتوگۆکردن لەسەر ئۆکرانیا و وزە ئامادەیە چاوی بە ترەمپ بکەوێت.
بەرپرسانی ڕووسیا چەندین جار ڕەتیانکردەوە هیچ پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆیان لەگەڵ ئەمریکا هەبێت سەبارەت بە ئامادەکارییەکان بۆ پەیوەندییەکی تەلەفۆنی نێوان ترەمپ و پوتین کە بڕیارە پێش کۆبونەوەکەیان ئەنجامی بدەن.
ڕۆژی 2ـی شوباتی 2025، دۆناڵد ترامپ ڕایگەیاند، ئیدارەکەی "کۆبوونەوە و گفتوگۆی لەگەڵ لایەنە جیاوازەکان لەوانە ئۆکرانیا و ڕوسیا" داناوە، بەڵام کاتێک لەسەر قسەکانی ترامپ پرسیار لە  دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی کرێملین وتی کە پەیوەندییەکان 'بە ڕواڵەت پلانیان بۆ دانراوە'.

پەیوەندییەکانی پوتن و ترامپ لەگەڵ ئیمارات و سعودیە
لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوو ترامپ و پوتین پەیوەندی دۆستانەیان لەگەڵ فەرمانڕەواکانی سعودیە و ئیمارات پەرەپێداوە، ئەوەیش وایکردووە ئەو دوو وڵاتە وەک شوێنێکی دڵخوازی هەردوو سەرۆکەکە بۆ کۆبونەوە سەیر بکرێت. 
محەمەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینی سعودیە، یەکەم سەرۆکی دەوڵەتی بیانی بوو کە پەیوەندی بە ترەمپەوە کرد و پیرۆزبای دووبارە هەڵبژاردنەوەی لێ کرد.
پوتین کە لە ساڵی 2023 سەردانی سعودیە و ئیماراتی کردووە، لە مانگی ئەیلولی ساڵی ڕابردوودا ڕایگەیاندبوو، سوپاسی محەمەد بن سەلمان دەکات کە یارمەتی ڕێکخستنی گەورەترین ئاڵوگۆڕی دیلەکانی ئەمریکا و ڕوسیای لە دوای جەنگی ساردەوە داوە.
پوتین و محەمەد بن سەلمان پەیوەندییەکی کەسی نزیکیان لە ساڵی 2015ەوە پەروەردە کردووە کاتێک شازادە بۆ یەکەمجار سەردانی ڕووسیای کردووە.
ئەم پەیوەندییە یارمەتی سەرکردەکانی دوو گەورەترین هەناردەکاری نەوتی جیهان داوە بۆ ئەنجامدان و پاراستنی ڕێککەوتنی وزەی ئۆپێک+. ترەمپ داوای لە سعوودیە و ئۆپێک کرد نرخی نەوت دابەزێنن، ئەمەش ببێتە گورز بۆ ڕوسیا لە دانوستانەکاندا.
محەممەد بن سەلمان شازادەی سعودیە و محەمەد بن زاید ئالنەهیان سەرۆکی ئیمارات بە درێژایی شەڕی ئۆکرانیا بێلایەنییان پاراستووە و خۆیان لە پەیوەندیکردن بە ڕۆژئاوا لە ڕەخنەگرتن و سزادانی ڕووسیا بەدوور گرتووە. 
سەرۆکە عەرەبەکان تەنها ئەوەندەش نا بەڵکو پەیوەندییەکانی خۆشیان لەگەڵ ڤلادیمێر پوتینی سەرۆکی ڕوسیا و ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی سه ڕۆکی ئۆکرانیا پاراستوه .
محەمەد بن زاید ئالنەهیان سەرۆکی ئیمارات  لە ماوەی جەنگدا چەندین جار سەردانی ڕووسیای کردووە و لە دوایین سەردانەکەیدا لە ئۆکتۆبەری2024 ڕایگەیاند، ئامادەیە پشتگیری لە هەوڵەکان بکات بۆ دۆزینەوەی ئاشتی لە ئۆکرانیا، هەروەها ئیمارات سەرکەوتوانە ناوبژیوانی ئاڵوگۆڕی زیندانییەکانی کرد.
هیچ کام لەم دوو وڵاتانە ئەندامی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان نین، کە فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ پوتین دەرکرد، ئەمەش ڕێگری لە سەردانەکانی بۆ ژمارەیەک وڵات دەکات، لەوانە بەرازیل و ئەفریقای باشوور.

هەواڵ

هەڵبژاردن شەڕی نەوەی نوێ و کۆمەڵ گەرم دەکات

شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن گەرمتردەبێت، بەشێکیش وەک هۆکارێک بۆ پەرتبوونی دەنگی ناڕازی پێناسەی دەکەن.

نزیکبونەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە سەرۆکایەتی شاسوار عەبدولواحید و کۆمەڵی دادگەریی کوردستان بە سەرۆکایەتی عەلی باپیر گەرم دەکات.

دەستپێکردنی پشووی هاوینەی پەرلەمانی کوردستان کە سەرۆکە بەتەمەنەکەی لە لیستی نەوەی نوێیە، دیسانەوە بووەتە بابەتێکی دیکەی جەنگی میدیایی نێوان نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی.

کۆمەڵی دادگەریی، تاکە هێزی سیاسی هەرێمی کوردستانە کە بەهۆی ناڕازیبوونی بە ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بایکۆتی پەرلەمانی کوردستانی کردووە.

نەوەی نوێ ترسی هەیە هەڵوێستەکەی کۆمەڵ کاریگەری لەسەر شەقام هەبێت و بەشێکی دەنگی ناڕازی لە رێگەی ئەو هەڵوێستەوە بۆ خۆی ببات بە تایبەت کە تائێستا پەرلەمان کارا نەبووە. 

ئەوەی وایکردووە ئەو گریمانەیە بەهێزبێت، هێرشی توندی میدیایی نەوەی نوێیە بۆ سەر بڕیارەکەی کۆمەڵ بۆ بایکۆتکردنی پەرلەمانی کوردستان.

 نەوەی نوێ، کۆمەڵی دادگەری بەوە تۆمەتبارکردووە کە کۆتا هەڵبژاردن بەهۆی ساختەکاریی رۆژی هەڵبژاردن و جیاکردنەوەی دەنگەکانەوە بایکۆتی پەرلەمانی کردووە، کەچی دیسان بەشداریی هەڵبژاردن دەکاتەوە. 

کۆمەڵ لەسەرەتاوە بێدەنگیی هەڵبژارد، بەڵام دواتر وەڵامی هێرشەکەی نەوەی نوێی دایەوە و جوڵانەوەکەی بە "ئاڕاستەکراو" تۆمەتبار کرد.

کۆمەڵی دادگەری بە تایبەت رەخنەی لەو هەڵوێستەی نەوەی نوێ گرتووە کە لە پەرلەمانی عێراق دەنگی بە یاسای "بە تاوانکردنی هاوڕەگەزخوازیی و ڕەگەز گۆڕین" نەداوە. 

هاوڵاتییان رای جیاوازییان لەسەر شەڕی میدیایی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری هەیە، بەشێکیان وەک بابەتێکی ئاسایی و هەڵمەتێکی پێشوەختەی هەڵبژاردن لێی دەڕوانن، بەڵام زۆرن ئەوانەشی پێیان وایە شەڕی میدیایی حزبە ئۆپۆزسیۆنەکان کاریگەری لەسەر پەرتکردنی دەنگە ناڕازییەکان دەبێت. 

نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری لە کاتێکدا شەڕی میدیایان دژ بە یەکتر گەرمکردووە کە دوو پارتەکە لەگەڵ لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی دیکەدا لە هەوڵی دروستکردنی یەک لیست بوون بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، بەڵام هەوڵەکەیان شکستی هێنا. 

جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان خاوەنی 15 کورسییە و لە پەرلەمانی عێراقیش خاوەنی 9 کورسییە، کۆمەڵی دادگەری لە پەرلەمانی عێراق خاوەنی یەک کورسییە، ئەگەرچی لە پەرلەمانی کوردستان 3 کورسی بەدەستهێناوە، بەڵام وەک خۆیان رایانگەیاندووە، بەهۆی " ساختەکاری"یەوە بایکۆتی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.