بنکۆڵکاری

دۆخی کارەبا… روناککردنەوەی هەرێمی کوردستان گیرفانی هاوڵاتییان دەتەکێنێت؟

پرۆژەی رووناکی نرخی کارەبا لەسەر هاوڵاتییان سێ هێندە زیاد دەکات و هاوڵاتییان بەو نرخە گرانەوە ناتوانن بەکاریبهێنن، بۆیە دەوترێت "پرۆژەی رووناکی هەرێمی کوردستان تاریک" دەکات، بە سەرگرتنی پرۆژەکەش، کارەبا لە خزمەتگوزارییەوە دەگۆڕێت بۆ تەکاندنی داهاتی تاک و گیرفانی هاوڵاتییان.

 پرۆژەی روناکی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان دەستیپێکرد، ئامانجی پڕۆژەکە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە لە هەرێـمی کوردستان، لەگەڵ فراوانبوونی پرۆژەی رووناکی ناڕەزایەتییەکان لە دژی گرانی نرخی کیلۆواتی کارەبای پرۆژەکە فراوانتر بوو، کەمترین نرخی کۆی کارەبای بەکارهاتووی مانگێکی ماڵێک لە سەرو 100 هەزا دینارەوە بووە.
لە ئێستادا ئەو گەڕەکانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە، لە ترسی زۆری هاتنەوەی پارەی کارەبا بە شەودا گڵۆپەکان و ئامێرەکانی رووناککردنەوە دە کوژێنننەوە و تاریکی باڵ بەسەریاندا دەکێشێت.
رۆژ 17ی تشرینی یەکەمی 2024، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کاتی سەردانێکیدا بۆ گەڕەکی شادی لە شاری هەولێر، پڕۆژەی ڕووناکی ڕاگەیاند و وتی، ئامانج لەم پرۆژەیە دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە بۆ سەرتاسەری هەرێمی کوردستان و پرۆژەکە تا 2026 لە هەرێمی کوردستان تەواو دەبێت.
ئەو کات، سەرۆکی حکومەت باسی لە هەرزانی نرخی کارەبای پرۆژەی رووناکی کرد و ئاماژەی بەوەکرد، قۆناغێکی ئەزموونی بۆ ئەم پڕۆژەیە، گەڕەکی شادی دیاریکراو ئێستا خاوەن ماڵ و خاوەنکارەکانی ئەم گەڕەکە زۆر ڕازین لە کارەباکە.
بە پێی سیستەمی رابردوی وەزارەتی کارەبای هەرێم، نرخی یەک کیلۆوات کارەبا بە 18 دینار بووە بۆ 450 کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو، بۆ 450 کیلۆواتی دووەمی بەکارهاتوو، 24 دینار بۆ هەر کیلۆواتێک وەردەگیرا، بۆ 600 کیلۆواتی سێیەمی بەکارهاتوو، 42 دینار وەردەگیرا و بۆ 600 کیلۆواتی چوارەمی بەکارهارهاتوو، 72 دینار وەردەگیرا، بەوەش بۆ بڕی دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو 87 هەزار و 300  دینار وەردەگیرا.
کەچی بەپێ ئەو نرخەی پرۆژەی رووناکی دیاریکردووە نرخی کیلۆواتێک لە 140 دینارەوە دەستپێدەکات تا 156 دینار، بەوەش بۆ دوو هەزار کیلۆوات کارەبای بەکارهاتوو بڕی 312 هەزار دینار وەردەگیرێت، بەمەش نرخەکەی بۆ سێ هێندە زیاتر بەرز دەبێتەوە.
تیمی پرۆژەی رووناکی لەگەڵ ئەوەی رەتیدەکاتەوە نرخی کیلپواتێک کارەبا بە 156  دینار دیاریکراوە، بەڵام ئامادەنین ئەو نرخە ئاشکرابکەن کە بۆ کیلۆواتێک کارەبا دیارییان کردووە، تەنها باسییان لەوەکردووە، کارەبا بۆ 400 کیلۆواتی یەکەم نرخەکەی کەمترە.
پێچەوانەی بانگەشەی بەرپرسانی حکومەت لەوەی کە ئەو شوێنانەی پرۆژەکەی تێدا جێبەجێکراوە لە نرخەکەی ڕازین، کوژانەوەی گڵوپ و رووناککەرەوەکان لەلایەن هاوڵاتییان و تاریکی گەڕەکەکان بەڵگەی ناڕەزایەتی خەڵکە لە پرۆژەوە.
لەگەڵ ئەوەی پرۆژەکە کەوتووەتە بواری جێبەجێکردنەوە، رۆژی 10ئازار عومەر گوڵپیی ئەندامی پێشوی پەرلەمانی کوردستان سکاڵای لەسەر وەزیری کارەبای حکومەتی هەرێم تۆمارکرد.
گوڵپی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنوسیدا وتی: نرخی کارەبا بەڕێژەی 10 هێندە لەسەر هاوڵاتییان گرانکراوە، گرانکردنی کارەبا پاڵپشتنییە بە هیچ یاسایەک و پێچەوانەی بڕگەی دووەم مادەی 28ی دەستوری عێراقە.
کارەبا یەکێکە لە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان و دابینکردنی ئەرکی حکومەتە، بەڵام لە هەرێمی کوردستان کارەبا لە بری خزمەتگوزاری، بووە بە بەڵایەک بۆ تاڵانکردنی گیرفانی هاوڵاتییان و داهاتی تاک و لەلایەکی ترەوە، حکومەت بە زیادکردنی نرخەکەی کردوویەتی بە سەرچاوەیەکی نوێی کۆکردنەوەی داهات.

هەواڵ

بایکۆت شکێندرا… پرۆگرامی خوێندنی پۆلە ناکۆتاکانی سلێمانی کەمکرایەوە

بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی رایدەگەیەنێت، دەوام لە سەرجەم خوێندنگەکانی سنوری پەروەردەی سلێمانی دەستیپێکردووە و دەشڵێت، بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەو ماوەی مامۆستایان بایکۆتیان کردبوو پرۆگرامی خوێندن بۆ نۆ پۆل کەمکراوەتەوە.

نەژاد عەبدوڵا، بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی بەوەکالەت بە دیجیتاڵ میدیای مایکی راگەیاند، سەجەم ناوەندەکانی خوێندن لە سنوری پەروەردەی سلێمانی کراونەتەوە و دوامیان تێدادەکرێت.
مامۆستایانی سنوری پارێزگای سلێمانی نزیکەی دوو مانگ بایکۆتی دەوامیان کرد، لەبارەی کەمکردنەوەی پرۆگرامی خوێندنەوە نەژاد عەبدوڵا وتی،" پرۆگرامی خوێندن بۆ سەرجەم پۆلەکان کەمکراوەتەوە جگە لە یەکی سەرەتایی و نۆی بنەڕەتی و 12ی ئامادەیی".
بەپێی ساڵنامەی وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان، 2025 كۆی رۆژەكانی خوێندن لە خوێندنی ساڵی 2024دا 166 رۆژە.
بەپێی ساڵنامەکە، 25ـی ئەیلولی 2024 وەك یەكەم رۆژی دەستپێكی وەرزی یەكەم دیاریكراوە و 4ـى ئایاری 2025  دواین رۆژی خوێندنە و لەدوای ئەوەوە تاقیكردنەوەیە.

پشوو هەڵوەشێندراوەتەوە و کاتی تاقیکردنەوەکانیش گۆڕاون
نەژاد عەبدوڵڵا، بەڕێوەبەری پەروەردەی سلێمانی بە وەکالەت سەبارەت بە پشووی قوتابخانەکان باسی لەوەکرد، پشووى بەهارەى ناوەندەکانى خوێندن لە 11  24ـی ئازار دەبێت، بەڵام ئەو ناوەندانە ناگرێتەوە کە بایکۆتیان کردووە.
پەروەردەی سلێمانی بڵاویکردوەتەوە، "ئەو خوێندنگانەی لە پڕۆسەی ساڵنامەی خوێندن دواكەوتوون، پێویستە 13-4 تاوەکو 22-4ـی 2025، تاقیكردنەوەی نیوەی وەرزی دووەم (20 نمرە) بۆ پۆلە ناكۆتاكانی 4 تاوەکو 8ـی بنەڕەتی و پۆلەكانی 10 و 11ـی بکرێن."
لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "پۆلەكانی 9ـی بنەڕەتی و 12ـی ئامادەیی لە 8-4 تاوەکو 21-4 دەکرێت وەكو چۆن لە ساڵنامەی خوێندندا هاتووە."
رۆژانی شەممە لە پەروەردەکانی هەرێمی کوردستان پشووی فەرمییە، بەڵام قوتابخانەکانی سنوری بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی پەروەردەی سلێمانی ناگرێتەوە و ئاماژە بۆ ئەوەکراوە،"ئەگەر پشووی فەرمی كەوتە ناو رۆژی یەكێک لە تاقیكردنەوەكان، ئەو رۆژە تاقیكردنەوە ناکرێت و بەپێی هەمان زنجیرە تاقیكردنەوە رۆژی دواتر تاقیكردنەوەكان بەردەوامیان دەبێت". 
رۆژی 03ـی ئازاری 2025، وەزارەتی پەروەردە گشتاندنێکی بۆ هەموو پەروەردەکان کردووە سەبارەت بە ساڵنامەی خوێندن و تاقیکردنەوەکانی ساڵی 2024-2025، بۆ سەرجەم قوتابخانە حکومی و ناحکومییەکان و تێیدا هاتووە، "لە رۆژانی (4-6-8-9)ـی ئادار چوار تاقیکردنەوە بکەن، پاش نەورۆز لە رۆژانی (24-25-26-27)ـی هەمان مانگ چوار تاقیکردنەوەی دیکە بکەن". 

داواکاری سەرەکی مامۆستایانی ناڕازی چییە؟ 
یەکەمجار لە 1ـی کانوونی یەکەمی 2024 بایکۆت لەو سنوری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەکانی گەرمیان و راپەرین دەستیپێکرد و تەواوی مانگەکە بەردەوام بوو. دوای دابەشکردنی مووچەیەک، مامۆستایان بۆ تاقیکردنەوەکانی وەرزی یەکەم گەڕانەوە ناوەندەکانی خوێندن، بەڵام لەگەڵ کۆتاییهاتنی تاقیکردنەوەکان و دەستپێکردنەوەی دەوام لە 26ـی کانوونی دووەمی 2025ـەوە بایکۆت دەستیپێکردەوە، بەڵام لە مانگی رابردووەوە دەوام لە زۆربەی خوێندنگەکان ئاسایی بووەوە و ئەم مانگە کۆتایهات.
مامۆستایان چەند داواکارییەکی سەرەکیان هەیە و داوا دەکەن، پلەبەرزکردنەوەیان دەست پێبکاتەوە کە ماوەی 9 ساڵە ڕاگیراوە. 
دابەشكردنی مووچە لە کاتی خۆیدا و بە بانکیکردنی مووچە لە بانکە فیدراڵییەکان، دوو لە داواکارییەکانی دیکەی مامۆستایانی ناڕازییە. 
ئەگەرچی مووچەی مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵ دابەشكراوە، بەڵام تا ئێستا مووچەخۆران چارەنوسی مووچەی مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی ڕابردوو نازانن و داوا دەکەن، هەرچی زووە ئەو مووچەیەشیان پێ بدرێت. 

ساڵی رابردوو درێژترین ماوەی بایکۆت بوو
ماوەی 9 ساڵە لە کاتی هاتنی داعشەوە پرسی بایکۆت بەشێوەی پچڕ پچڕ لە هەرێمی کوردستان بەردەوامە، بەڵام ساڵی ڕابردو درێژترین ماوەی تۆمارکرد، لەساڵەکانی 2016 و 2017 دا ماوەی بایکۆت گەشتە 52 ڕۆژ، بەڵام ساڵی ڕابردو 97 ڕۆژ مامۆستایان بایکۆتی دەوامیان کرد