بنکۆڵکاری

ناکۆکییەکان پەکیانخستووە … نزیکەی دوو ساڵە هەرێمی کوردستان بێ پەرلەمانە

نزیکەی دوو ساڵە هەرێمی کوردستان بەبێ پەرلەمانە و حکومەت لە ژێر هیچ چاودێرییەکدا نییە، ئەگەرچی هەڵبژاردنی نوێ ئەنجام دراوە بەڵام بەهۆی رێککنەکەوتنی لایەنە سیاسییەکانەوە نەتوانراوە پەرلەمان کارا بکرێت. 

زیاتر لە پێنج مانگە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجامدراوە، بەڵام بەهۆی رێککنەوکەوتنی لایەنەکانەوە نەتوانراوە پەرلەمان چالاکراوە تا ئەرکەکانی خۆی جێبەجێ بکات. 

رۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بەڕێوەچوو، رۆژی 2ـی کانوونی یەکەمی هەمان ساڵ یەکەم دانیشتنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان بۆ سوێندخواردنی پەرلەمانتارانی نوێ بەڕێوەچوو. 

هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان بە رێککەوتنی سیاسی لایەنەکان دەبێت، بەهۆی رێککنەکەوتنی لایەنەکانەوە تا ئێستا نەتوانراوە دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان هەڵبژێردرێت.

پارتی و یەکێتی کە لە کابینەی داهاتوودا دەبنە دوو پێکهێنەری سەرەکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، رەشنوسی کۆتایی دیدگای حکومەتی هەرێمی کوردستانیان تەواو کردووە، بەڵام مانگی نیسانی داهاتوو دەست بە دابەشکردنی پۆستەکان دەکەن. 

ماددەی 56ـی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، ئەرکەکانی پەرلەمانی کوردستانی بەسەر چەند خاڵیکدا دابەشکردووە، کە گرنگترینیان یاسادانان و چاودێریکردنی کارەکانی دەسەڵاتی جێبەجێکردنە(حکومەت) لەگەڵ متمانەدان بە سەرۆکی حکومەتی نوێ و وەزیرانی کابینەکەی، پەرلەمانی کوردستان دەسەڵاتی متمانەدان بە حکومەتی هەیە و دەسەڵاتیشی هەیە متمانە لە حکومەت وەرگرێتەوە.

لە دوای بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی پەرلەمانی کوردستان هیچ کام لەم ئەرکانەی جێبەجێنەکردووە و هەموو چالاکییەکانی ڕاگرتووە، دەسەڵاتی جێبەجێکردنی هەرێمی کوردستانیش بەبێ چاودێریکردن کارەکانی بەردەوامە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبێ چاودێری پەرلەمان تاوتوێی چارەسەرکردنی کێشە داراییەکانی لەگەڵ بەغداد کردووە، ئێستاش سەرقاڵی پرسی بنەجێکردنی موچەی موچەخۆران و فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانە.

بەشێک لە هاوڵاتییان بۆچوونیان وایە، پەرلەمانی کوردستان لە کاتی کارابوونیشدا نەیتوانیووە وەک پێویست ئەرکەکانی جێبەجێ بکات و بەردەوام لە بەردەم دەسەڵاتی جێبەجێکردندا لاواز بووە.

بەشێکی دیکەش لە هاوڵاتییان وێرای ڕەخنەکانیان لە پەرلەمان بەڵام هێشتا بوونی بە گرنگ دەزانن و بۆچوونیان لەو کەسانەوە نزیک کە بوون و ڕۆڵی پەرلەمان بە گرنگ دەبینن.

چاوەڕوانییەکان بەو ئاڕاستەیەن، کارابوونەوەی پەرلەمانی کوردستان هاوکاتی کوژاندنەوەی مۆمی دوو ساڵەی راگرتنی کارەکانی دامەزراوەکە دەبێت. 

کۆتا دانیشتنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان ڕۆژی 22ـی ئایاری 2023 بەڕێوەچوو کە تایبەت بوو بە كاراكردنه‌وه‌ى کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێمی کوردستان.

پارتی ئامانجی بوو، کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێمی کوردستان کارا بکاتەوە و هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لەو ڕێگەیەوە ئەنجام بدرێت، یەکێتیش ئەوەی ڕەتدەکردەوە.

ئەگەرچی دانیشتنی پەرلەمانی کوردستان بەڕێوەچوو بەڵام بە شەڕی دەستەویەخەی پەرلەمانتارانی پارتی و یەکێتی کۆتاییهات و ئەو دانیشتنە بووە کۆتا دانیشتنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان. هەر ئەو دانیشتنەش دەرگای گەڕێکی نوێی بەسەر ململانێکانی پارتی و یەکێتیدا کردەوە، پارتی دانیشتنەکەی بە یاسایی و یەکێتیش دانیشتنەکەی بە نایاسایی وەسف دەکرد.

ڕۆژی 30ـی ئایاری 2023، دادگای فیدراڵی فیدراڵی عێراق لەسەر بنەمای دوو سکاڵای یوسف محەمەد سەرۆکی خولی چوارەمی پەرلەمانی کوردستان و جوڵانەوەی نەوەی نوێ بڕیاریدا بە کۆتاییهێان بە کارەکانی پەرلەمانی کوردستان. دادگاکە ڕاشیگەیاند،" هەر بڕیارێک لە 6ـی تشرینی دووەمی2022ـەوە لە پەرلەمانی کوردستانەوە دەرچووبێت نایاسایی و نادەستوورییە".

ئەگەرچی سەرۆکایەتییەکانیی دیکەی هەرێمی کوردستانیش لە پەرلەمانەوە متمانەیان وەرگرتووە بەڵام هەرێمی کوردستان تەنها بە کۆتایهێنان بە کارەکانی پەرلەمانەوە پابەندبوو. 

هەواڵ

کورد دانیشتنەکانی پەرلەمانی عێراق پەکدەخات

ئەندامێکی پەرلەمانی عێراق رایدەگەیەنێت، کە فراکسیۆنە کوردییەکان سورن لەسەر بایکۆتکردنی دانیشتنەکانی پەرلەمانی عێراق، تا ئەو کاتی پرۆژەیاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە پەسەند دەکرێت.

چرۆ حەمە شەریف، ئەندامی پەرلەمانی عێراق بە MICـى راگەیاند، هەموو فراکسیۆنە کوردییەکان یەک هەڵوێستین لەسەر بایکۆتکردنی دانیشتەکانی پەرلەمانی عێراق، تا ئەوکاتەی پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە دەنگی لەسەر دەدرێت و پەسەند دەکرێت.

ئەو پەرلەمانتارە باسی لەوەکرد، کە فراکسۆنە کوردییەکان بایکۆتی دانیشتنەکانی پەرلەمان بکەن رێژەی یاسایی تەواونابێت و پەرلەمان ناتوانێت هیچ دانیشتنێک ئەنجامبدات، بەو پێیەی بەشێکی زۆر لە پەرلەمانتاران پابەندی دەوام نین.

بە وتەی چرۆ حەمە شەریف، هەرکاتێک دانیشتنی پەرلەمان بکرێت، پرۆژەیاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە لە بەرنامەی کاردایە و وتیشی: جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمان دڵنایی پێداون کە هەرکاتێک دانیشتنی پەرلەمان بکرێت، تەنها پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە دەخەنە بەرنامەی کارەوە.

ئەو پەرلەمانتارە جەختدەکاتەوە، کە تێپەڕاندنی پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە پێویستی بە ڕێککەوتنی سیاسی پێشوەختەیە و وتی: ئەو پرۆژە یاسایە بۆ ئەوەی بەبێ کێشە پەسەند بکرێت، پێویستی بەوەیە فراکسیۆنەکان پێش دانیشتنی پەرلەمان رێکبکەن و لە دانیشتەکەدا ئەندامانی پەرلەمان پابەندبکرێن بە پەسەندکردنی.

پرۆژەی بەپارێزگابوونی هەڵەبجە، ساڵی ڕابردوو خرایە دانیشتنەکانی پەرلەمانەوەو توانرا خوێندنەوەی یەکەم و دووەمی بۆ بکرێت، بەڵام بە هۆی تەواونەبوونی رێژەی یاسایی و خۆدزینەوەی ئەندامانی پەرلەمان بە بیانوی جیاواز بۆ دەنگدان بە پرۆژە یاساکە، تائێستا نەتوانراوە پرۆژە یاساکە لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەند بکرێت.