بنکۆڵکاری

زۆرینەیان کچن… چیرۆکی فڕێدانی منداڵ لە کەرکوک کۆتایی نایەت

تەنها لە ماوەی یەک مانگدا دوو منداڵی دۆزراوە براونەتە نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک، بەپێی ئامارێکیش لە ماوەی دوو مانگدا حەوت منداڵ لە کەرکوک فڕێدراون. ئەگەرچی چیرۆکی فڕێدانی منداڵ لە کەرکوک زۆرە بەڵام خانەی تایبەت بە داڵەدانی ئەو منداڵانە لە شارەکەدا نییە. 

چیرۆکی دۆزینەوەی کچێکی تەمەن یەک رۆژەی بێ ناونیشان، دوایین کەیسی فڕێدانی منداڵانی ساوایە لە نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک.

موعتەسەم عەزیز، بەرپرسی بەشی نەبەکامەکانی نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک بە دیجیتاڵ میدیای Mic راگەیاند، لە ماوەی مانگێکدا دوو منداڵ دۆزراوە هێنراوەتە لامان هەر دووکیان کچ بوون.

منداڵی یەکەم لە مانگی شوباتی ئەمساڵ دۆزرایەوە، دوای مانەوەی بۆ چەند رۆژێک بە بڕیاری دادگا درایە خێزانێک، ئەوان بەخێوکردنی لە ئەستۆ دەگرن. 

منداڵی دووەمیان ئەو کچە تەمەن یەک ڕۆژەیە کە ئەم هەفتەیە براوەتە نەخۆشخانەکە، تا ئێستا لەوێ دەمێنێتەوە و تەندروستیشی جێگیرە.

ئامارەکانی فڕێدانی منداڵ بە تەواوی بەردەست نین، چونکە لە بەشێک لە کەیسەکاندا بەبێ ئاگادارکردنەوەی دادگا و هێزە ئەمنییەکان منداڵە دۆزراوەکان هەڵدەگیرێنەوە. 

بەپێی ئامارێک کە تایبەتە بەو دۆسیانەی لای هێزە ئەمنییەکانە، لە ماوەی دوو مانگی رابردودا لە کەرکوک حەوت منداڵ فڕێدراون کە زۆرینەیان کچ بوون

هەر کۆرپەیەک دەدۆزرێتەوە، دەستبەجێ هێزە ئەمنییەکان رەوانەی نەخۆشخانەكانی كەركوكی دەكەن، بۆ پشکنین و دڵنیابوونەوە لە باری تەندروستی، پاشان دۆسیەی بۆ دەكرێتەوە و بۆ لێكۆڵینەوە دۆسیەكەی رەوانەی پۆلیس دەكرێت.

بەهۆی زیادبوونی حاڵەتەکانی فڕێدانی منداڵەوە ئۆفیسی كەركوكی كۆمسیۆنی باڵای مافەكانی مرۆڤی لە عیراق، ماوەی پێنج ساڵە دۆسییەكی تایبەت بە فڕێدانی منداڵی ساوای کرددوەتەوە و لەنزیكەوە چاودێری ئەو حاڵەتانە دەکات. 

كێشەیەك كە روبەڕوی كارەكانی ئەو كۆمسیۆنە بۆتەوە، ئەوەیە كە ناتوانن منداڵەكان لای خۆیان بهێڵنەوە و بەخێویان بكەن تا داددوەر بڕیار لە چارەنوسیان دەدات، بۆیە زۆركات منداڵەكان لای نەخۆشخانە، پۆلیس یان موختاری گەڕەك دەهێڵدرێنەوە.

دامەزراوەكانی كەركوك بۆ چارەسەركردنی گرفتی بەخێوكردنی ئەو كۆرپانە. دوو بژاردەیان لەبەردەستدایە، یان رەوانەكردنیانە بۆ سلێمانیی و بەغدا بەهۆی بونی خانەی تایبەت بۆ بەخێوكردنیان لەو دوو پارێزگایە، یان بەخشینیان بەو خێزانانەی كە توانای بەخێوكردنیان هەیە.

بەپێی یاسای چاودێری نەوجەوانان، بەخشینی منداڵی فڕێدراو تەنیا لە دەسەڵاتی سەرۆكی دادگای نەوجەواندان دایە. بەپێی یاسای چاودێری نەوجەوانان و رێنمایی و رێوشوێنەكانی دادگا، هەركەسێك بیەوێت منداڵێك لەخۆبگرێت، پێویستە لەیەكەم هەنگاودا داواكاریی پێشكەشی تویژەری كۆمەڵایەتی دادگای نەوجەوانان بكات.

ئەو خێزانەی داواكارییەكەی پێشكەش كردووە، پێویستە ئەو مەرجانەی تێدابێت كە دادگا دیاریكردووە، لەوانە پێگەی كۆمەڵایەتی خێزانەكە و ناوبانگی خراپ نەبێت، توانای ئابوری، باری دەرونیی و ئەقڵی خێزانەكە، خاوەنی منداڵی تر نەبێت.

بەپێی ماددەی 40 لە یاساکە، هەر خێزانێك ئەگەر مەرجەكانی لەخۆگرتنی منداڵی ساوای تێدابێت، بە كاتی بۆ ماوەی شەش مانگ منداڵەكەیان پێدەدرێت، ئەوەش لەژێر چاودێری تویژەرەی كۆمەڵایەتی.

گرفتی ئەو كەیسانە ئەوەیە، لەپاڵ زۆربونی حاڵەتی فڕێدانی منداڵی ساوادا، داواكاریش بۆ وەرگرتنی منداڵەكان زۆرن، بەڵام بڕیارەكانی دادگا كاتی دەوێت، لەكاتێكدا شوێنێكی حكومی تایبەت نییە لەخۆیان بگرێت تا دادگا بڕیاردەدات.

دەستدرێژی سێكسی، ناپاكی هاوسەرگیریی و هەژاریی لە هۆكارە سەرەكییەكانی فڕێدانی منداڵی ساوا دادەنرێن لە پارێزگای كەركوك، ئێستا چەندین دۆسیەی لەو شێوەیە لە دادگاکانی شارەکەدان.

بەپێی یاسای سزادانی عیراقی، ئەوانەی بە ناشەرعی منداڵ دەخەنەوە، روبەڕوی سزای دارایی و زیندانیكردن دەبنەوە، بەڵام لە بەشێک لە دۆسیەکاندا هیچ کەسێک نەبووە سکاڵا لەسەر هێنانە دونیای ئەو ساوایانە تۆماربكات، چونکە لە کۆمەڵگەدا ئەو منداڵانە بەتایبەت کە ناشەرعین قبوڵكراونین و كەس ئەركی تۆماركردنی سكاڵا ناخاتە ئەستۆی خۆی.

هەواڵ

عێراق: سۆلار بۆ باڵەخانە حکومییەکان بەگەڕدەخرێت

حکومەتی عێراق هەوڵدەدات هاوڵاتیان هانبدات کارەبای بەرهەمهاتوو بە وزەی خۆر بەگەڕبخەن بەمەبەستی چارەسەرکردنی قەیرانی کارەبا لە وڵاتەکەدا، بۆ ئەومەبەستە پرۆژەیەکی نوێی راگەیاندووە بۆ کاراکردنی خزمەتگوزاریی سۆلار (بەرهەمهێنانی کارەبا بە وزەی خۆر) بۆ فەرمانگە حکومییەکان.

لە یەکەم قۆناغدا پرۆژەی سۆلار بۆ کۆشکی سەرۆکایەتی بەگەڕدەخرێت، پاشان لە یەکەم هەنگاودا زیاتر لە هەزار بینای حکومی لە بەغداد و پارێزگاکانی دیکە سۆلاریان بۆ دادەنرێت، وەک بەشێک لە ستراتیجی پشت بەستن بە وزەی خاوێن و نوێبۆوە.

نزیکەی دوو ساڵ لەمەوبەر لە سەرەتای دەستبەکاربوونی محەمەد شیاع سودانی، وەکو سەرۆکی حکومەتی عێراقی، پڕۆژەیەکی بە بڕی 90 ملیار دینار پەسەندکرد بۆ بەگەڕخستنی پرۆژەکانی سۆلار و سودوەرگرتن لە وزەی خۆر بۆ باڵەخانە حکومییەکان.

لە دوو ساڵی رابردوودا، بە سودوەرگرتن لە تواناکانی کەرتی تایبەت، کارەبای 546 باڵەخانەی حکومی کۆڕدرا بۆ وزەی نوێبۆوە، ئەوانیش باڵەخانەی پەرلەمانی عێراق و کۆشکی حکومەت.

لە مانگی شوباتی ساڵی ڕابردوودا، وەزارەتی نەوتی عێراق پڕۆژەیەکی نوێی لە کەرتی بەرهەمهێنانی کارەبا بە وزەی خۆر راگەیاند، بە ئامانجی کۆتاییهێنان بە قەیرانی دابینکردنی کارەبا بەهۆی لاوازی بەرهەمهێنانەوە کە بەزۆری پشت بە گازی هاوردەکراو لە ئێرانەوە دەبەستێت و زیاتر لە 35٪ ی پێداویستییەکانی عێراق پێکدەهێنێت.

لەو چوارچێوەیەدا، وەزارەتی کارەبای عێراق رێککەوتننامەیەکی لەگەڵ کۆمپانیای تۆتاڵ ئینێرجی مۆرکرد، بۆ دامەزراندنی وێستگەیەکی وزەی خۆر به توانای هەزار مێگاوات له بەسره، بەڕێوەبرایەتی وەبەرهێنانی بەسرە ئاشکرای کرد، کە تێچووی وەبەرهێنان بۆ پڕۆژەکە کە بەشێکە لە گرێبەستێکی 27 ملیار دۆلاری نزیکەی 820 ملیۆن دۆلارە.

رۆژی 20ـى ئایار، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق وێستگەیەکی وزەی خۆری کردەوە، کە تایبەتە بە کۆشکی حکومەت کە توانای بەرهەمهێنانی دوو مێگاوات کارەبای هەیە.

سودانی لە بەیاننامەیەکی فەرمیدا جەختی لەسەر گرنگی پڕۆژەکە کردەوە، لە کەمکردنەوەی بارگرانی سەر تۆڕی کارەبای نیشتمانی و وەبەرهێنانی وزەی خاوێنە لەپێناو زیادکردنی کاتژمێرەکانی دابینکردنی کارەبا، هەم بۆ هاووڵاتیان و هەم بۆ دامەزراوە پیشەسازییەکان.

راشیگەیاند، حکومەت پلانی هەیە سەرچاوەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا هەمەجۆر بکات و تاقیکردنەوەیەکی دەستپێکردووە، بە ئامانجی بەرهەمهێنانی 48.5 مێگاوات کارەبا لە بارەگای وەزارەتەکانی ناوخۆ و دارایی و نەوت و گواستنەوە و پلاندانان کە کۆی گشتی بەرهەمهێنانی 10.5 مێگاوات دەبێت.

لە سەرەتای ئەم هەفتەیەدا، سەرۆک وەزیران لەگەڵ تیمی نیشتمانی وزەی نوێبۆوە کۆبووەوە و ئاماژەی بە ئاسانکردنی ڕێوشوێنەکان و لابردنی بەربەستەکانی بەردەم ئەم پڕۆژە گرنگانە کرد، هاوکات دەرفەتی کارکردن بە کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەت بە هەماهەنگی لەگەڵ کۆمسیۆنی باڵای هەماهەنگی نێوان پارێزگاکان دا.

هەروەها، رەزامەندی سەرەتایی درا بۆ دامەزراندنی دوو وێستگەی وزەی خۆر لە ناوچەکانی رەسافە و کەرخ بە توانای 20 مێگاوات بۆ هەر وێستگەیەک، جگە لەوەش وەزارەتی کارەبا دەستیکرد بە دامەزراندنی دوو وێستگەی دیکە بە توانای سێ مێگاوات هەریەکەیان وەک بەشێک لە پڕۆژەی وێستگەی کەناڵی سەربازی لە بەغدا.

ئەحمەد موسا، وتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق بە رۆژنامەی العربیە جدیدی راگەیاند، وەزارەتی کارەبا پێشکەوتنی بەخۆیەوە بینیوە لە دانوستاندنەکان لەگەڵ کۆمپانیا تایبەتمەندەکان لە بواری دابینکردنی پەناڵ و پلێتە سۆلارییەکان، کارئاسانیییەکانیان پێ راگەیاندراوە بۆ ئەوەی لە سەرجەم پارێزگاکانی عێراق سود لە وزە خاوێنەکان وەربگیرێت.

باقر ساعدی، ئەندامی لیژنەی خزمەتگوزاری لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، کردنەوەی پڕۆژەی وزەی پاک لە کۆشکی سەرۆکایەتی و چەند شوێنێکی دیکە، لەڕێگەی تۆڕێکی پشت بەستن بە سۆلار، ئاماژەیەکی ڕونە بۆ ئاڕاستە و باوەڕی حکومەت بۆ گواستنەوەی تێڕوانینی خەڵک بۆ بەکارهێنانی وزەی خۆر لە دەستخستنی کارەبا و گەرمکەرەوەکان.

ساعدی ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی حکومەت دەستی پێکردووە سەرەتایەکە بۆ خزمەتکردنی 1000 باڵەخانەی حکومەت لە پارێزگاکانی عێراق لە ساڵی 2025دا بۆ کارکردن بە سۆلار لە زووترین کاتدا، و ئەگەری فراوانکردنی پلانەکە هەیە بۆ زیاتر لە 5000 بینا لە ساڵانی داهاتوودا.