بنکۆڵکاری

زۆرینەیان کچن… چیرۆکی فڕێدانی منداڵ لە کەرکوک کۆتایی نایەت

تەنها لە ماوەی یەک مانگدا دوو منداڵی دۆزراوە براونەتە نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک، بەپێی ئامارێکیش لە ماوەی دوو مانگدا حەوت منداڵ لە کەرکوک فڕێدراون. ئەگەرچی چیرۆکی فڕێدانی منداڵ لە کەرکوک زۆرە بەڵام خانەی تایبەت بە داڵەدانی ئەو منداڵانە لە شارەکەدا نییە. 

چیرۆکی دۆزینەوەی کچێکی تەمەن یەک رۆژەی بێ ناونیشان، دوایین کەیسی فڕێدانی منداڵانی ساوایە لە نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک.

موعتەسەم عەزیز، بەرپرسی بەشی نەبەکامەکانی نەخۆشخانەی منداڵانی کەرکوک بە دیجیتاڵ میدیای Mic راگەیاند، لە ماوەی مانگێکدا دوو منداڵ دۆزراوە هێنراوەتە لامان هەر دووکیان کچ بوون.

منداڵی یەکەم لە مانگی شوباتی ئەمساڵ دۆزرایەوە، دوای مانەوەی بۆ چەند رۆژێک بە بڕیاری دادگا درایە خێزانێک، ئەوان بەخێوکردنی لە ئەستۆ دەگرن. 

منداڵی دووەمیان ئەو کچە تەمەن یەک ڕۆژەیە کە ئەم هەفتەیە براوەتە نەخۆشخانەکە، تا ئێستا لەوێ دەمێنێتەوە و تەندروستیشی جێگیرە.

ئامارەکانی فڕێدانی منداڵ بە تەواوی بەردەست نین، چونکە لە بەشێک لە کەیسەکاندا بەبێ ئاگادارکردنەوەی دادگا و هێزە ئەمنییەکان منداڵە دۆزراوەکان هەڵدەگیرێنەوە. 

بەپێی ئامارێک کە تایبەتە بەو دۆسیانەی لای هێزە ئەمنییەکانە، لە ماوەی دوو مانگی رابردودا لە کەرکوک حەوت منداڵ فڕێدراون کە زۆرینەیان کچ بوون

هەر کۆرپەیەک دەدۆزرێتەوە، دەستبەجێ هێزە ئەمنییەکان رەوانەی نەخۆشخانەكانی كەركوكی دەكەن، بۆ پشکنین و دڵنیابوونەوە لە باری تەندروستی، پاشان دۆسیەی بۆ دەكرێتەوە و بۆ لێكۆڵینەوە دۆسیەكەی رەوانەی پۆلیس دەكرێت.

بەهۆی زیادبوونی حاڵەتەکانی فڕێدانی منداڵەوە ئۆفیسی كەركوكی كۆمسیۆنی باڵای مافەكانی مرۆڤی لە عیراق، ماوەی پێنج ساڵە دۆسییەكی تایبەت بە فڕێدانی منداڵی ساوای کرددوەتەوە و لەنزیكەوە چاودێری ئەو حاڵەتانە دەکات. 

كێشەیەك كە روبەڕوی كارەكانی ئەو كۆمسیۆنە بۆتەوە، ئەوەیە كە ناتوانن منداڵەكان لای خۆیان بهێڵنەوە و بەخێویان بكەن تا داددوەر بڕیار لە چارەنوسیان دەدات، بۆیە زۆركات منداڵەكان لای نەخۆشخانە، پۆلیس یان موختاری گەڕەك دەهێڵدرێنەوە.

دامەزراوەكانی كەركوك بۆ چارەسەركردنی گرفتی بەخێوكردنی ئەو كۆرپانە. دوو بژاردەیان لەبەردەستدایە، یان رەوانەكردنیانە بۆ سلێمانیی و بەغدا بەهۆی بونی خانەی تایبەت بۆ بەخێوكردنیان لەو دوو پارێزگایە، یان بەخشینیان بەو خێزانانەی كە توانای بەخێوكردنیان هەیە.

بەپێی یاسای چاودێری نەوجەوانان، بەخشینی منداڵی فڕێدراو تەنیا لە دەسەڵاتی سەرۆكی دادگای نەوجەواندان دایە. بەپێی یاسای چاودێری نەوجەوانان و رێنمایی و رێوشوێنەكانی دادگا، هەركەسێك بیەوێت منداڵێك لەخۆبگرێت، پێویستە لەیەكەم هەنگاودا داواكاریی پێشكەشی تویژەری كۆمەڵایەتی دادگای نەوجەوانان بكات.

ئەو خێزانەی داواكارییەكەی پێشكەش كردووە، پێویستە ئەو مەرجانەی تێدابێت كە دادگا دیاریكردووە، لەوانە پێگەی كۆمەڵایەتی خێزانەكە و ناوبانگی خراپ نەبێت، توانای ئابوری، باری دەرونیی و ئەقڵی خێزانەكە، خاوەنی منداڵی تر نەبێت.

بەپێی ماددەی 40 لە یاساکە، هەر خێزانێك ئەگەر مەرجەكانی لەخۆگرتنی منداڵی ساوای تێدابێت، بە كاتی بۆ ماوەی شەش مانگ منداڵەكەیان پێدەدرێت، ئەوەش لەژێر چاودێری تویژەرەی كۆمەڵایەتی.

گرفتی ئەو كەیسانە ئەوەیە، لەپاڵ زۆربونی حاڵەتی فڕێدانی منداڵی ساوادا، داواكاریش بۆ وەرگرتنی منداڵەكان زۆرن، بەڵام بڕیارەكانی دادگا كاتی دەوێت، لەكاتێكدا شوێنێكی حكومی تایبەت نییە لەخۆیان بگرێت تا دادگا بڕیاردەدات.

دەستدرێژی سێكسی، ناپاكی هاوسەرگیریی و هەژاریی لە هۆكارە سەرەكییەكانی فڕێدانی منداڵی ساوا دادەنرێن لە پارێزگای كەركوك، ئێستا چەندین دۆسیەی لەو شێوەیە لە دادگاکانی شارەکەدان.

بەپێی یاسای سزادانی عیراقی، ئەوانەی بە ناشەرعی منداڵ دەخەنەوە، روبەڕوی سزای دارایی و زیندانیكردن دەبنەوە، بەڵام لە بەشێک لە دۆسیەکاندا هیچ کەسێک نەبووە سکاڵا لەسەر هێنانە دونیای ئەو ساوایانە تۆماربكات، چونکە لە کۆمەڵگەدا ئەو منداڵانە بەتایبەت کە ناشەرعین قبوڵكراونین و كەس ئەركی تۆماركردنی سكاڵا ناخاتە ئەستۆی خۆی.

هەواڵ

بەریتانییەکان بۆچی لەگەڵ سەرکردایەتی سیاسی کورد کۆبوونەوە؟

بەریتانییەکان بە شاندێکی سەربازی و سیاسییەوە دۆخی ئەمنی و ئابورییان لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان تاوتوێ کرد و رایانگەیاند، وەڵاتەکەیان ئامادەی هەموو هاوكارىی و پشتيوانييه‌كە بۆ پاراستنى ئاسايش و سه‌قامگيريى عێراق و هه‌رێمى كوردستان.

شاندێکی سەربازی و سیاسی بەریتانیا لە یەک رۆژدا بە جیا لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، بافڵ تاڵەبانی، مەسرور بارزانی و قوباد تاڵەبانی کۆبوونەوە و دۆخی ئەمنی و ئابورییان تاتوێ کرد. 

هێرشە درۆنی سەر کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان، رێککەوتنی هەولێر و بەغدا، هەڕەشەکانی داعش و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەریتانیا لە گرنگترین تەوەرەکانی گفتوگۆ بوون.

شاندەکەی بەریتانیا کە پێکهاتبوون لە جێگرى ئه‌دميراڵ ئێدوارد ئالگرين، ڕاوێژكارى باڵاى به‌ريتانيا بۆ ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و باكورى ئەفریقا و له‌ ژماره‌يه‌ك ڕاوێژكار و كونسوڵى گشتيى به‌ريتانيا له‌ هەولێر، پەیامی پشتیوانی لەندەنیان بۆ هەولێر دووپاتکردەوە. 

نێچيرڤان بارزانى لەمیانی کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندەکە داعشی وەک مەترسییەکی راستەقینە لە عێراق و سوریا ناوبرد، ده‌رباره‌ى هێرشه‌ درۆنييه‌كانيش بۆ سه‌ر هه‌رێمى كوردستان و به‌ ئامانجگرتنى ژێرخانى وزه‌ى له‌ هه‌رێمى كوردستان رایگەیاند، هەڕەشەن زيان بە ته‌واوى ئابووريى عێراق دەگەنن و پێویسته‌ ڕێگرى له‌و هێرشانه‌ بكرێت.

بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان یەکێکی دیکە بوو لەو سەرکردە سیاسییانەی کە لەگەڵ شاندەکەی بەریتانیا کۆبووەوە و ستایشی رۆڵی بەریتانیای لە شەڕی دژی داعش کرد و رایگەیاند، مەترسییەکانی تیرۆر لە عێراق و ناوچەکە کۆتایی نەهاتووە.

پەیوەست بە هێرشە درۆنییەکان و بەئامانجگرتنی ژێرخانی ئابووریی هەرێمی کوردستان، بافڵ تاڵەبانی وتی، ئەو هێرشانە مەترسییەکی گەورەن و دەبێت رێگرییان لێبکرێت و نەهێڵرێت ئارامی وڵاتەکە تێکبدەن.

مەسرور بارزانى، سه‌رۆكى حکوومەتی هه‌رێمى كوردستانیش بە شاندەکەی راگەیاندووە، پێویستە ڕێز لە قەوارەی دەستووریی هەرێمی کوردستان بگیردرێت و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان مسۆگەر بکرێت.

بارزانی بە پێویستی زانیووە، رێگری لە هێرشی درۆنی بۆ سەر کێڵە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان بکرێت و کۆتاییان پێبهێنرێت. 

قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانیش لە کاتی کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندەکەدا راگەیاند،پێویستە حکومەتی فیدراڵ لەسەر ئەم سیاسەتە بەردەوام بێت و هەموو لایەنەکانیش بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری عێراق بە وریاییەوە مامەڵە بکەن.

قوباد تاڵەبانی سەبارەت بە هێرشە درۆنییەکان و بە ئامانج گرتنی ژێرخانی ئابوری هەرێمی کوردستان ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، لەگەڵ ئەوەی لە ماوەکانی رابردوودا هەنگاوی باش نراوە بە ئاراستەی سەقامگیری عێراق، بەڵام دووبارەبوونەوەی ئەمجۆرە هێرشانە مەترسییە بۆسەر ئاسایش و سەقامگیری هەرێمی کوردستان و عێراقیش و هیواشی خواست ئەنجامدەرانی هێرشەکان بۆ رای گشتی ئاشکرا بکرێن و رووبەڕووی سزای یاسایی بکرێنەوە.