هەواڵ

دادگای فیدراڵی: بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان دانیشنتن ئەنجام دەدەین

دادگای فیدراڵی وردبینی بۆ دوو سکاڵا دەکات کە لەلایەن نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەرییەوە دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان تۆمارکراون و داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.

 بەپێی خشتەی دانیشتنەکانی دادگای فیدراڵی عێراق، 6ـی تەمووز دادگاکە وردبینی بۆ دوو سکاڵا دەکات کە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراون.

دوو سکاڵاکە لەلایەن سروە عەبدولواحید، کاوە عەبدولقادر و کوردەوان جەمال لە فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی عێراق و کوردستان و عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەوتووی کۆمەڵەی دادگەری بۆ پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراون.

نەوەی نوێ لە سکاڵاکەیەدا کە دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان تۆمارییان کردووە، داوایان لە دادگاکە کردووە، بەهۆی هەڵنەبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان و متمانە نەدان بە ئەنجومەنی وەزیران داوای هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.

نەوەی نوێ لە سکاڵاکەیەدا پشتی بە یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان ــ عێراق یاسای ژماره‌ (1) ی  ساڵی/ 2005 (1) و هەموارەکانی بەستووە، کە لە خاڵی سێیەمی بڕگەی چوارەمی مادەی دەیەمدا هاتووە، له‌م حاڵه‌تانه‌دا به‌ فه‌رمانێ په‌رله‌مانی كوردستان ــ عێراق هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌، ئه‌گه‌ر په‌رله‌مان متمانه‌ی به‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، له‌ سێ پێكهاته‌ی وه‌زاری جیاوازی یه‌ك له‌دوای یه‌كدا نه‌دا.

کۆمەڵی دادگەری لە سکاڵاکەیەدا کە دژی سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی تەمەنی پەرلەمانی کوردستان تۆماریی کردووە داوایکردووە،  هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان، گەڕانەوەی هەموو ماف و ئیمتیازاتەکان لەلایەن ئەو 97 کاندیدەی کە سەرکەوتوو بوون،  پابەندکردنی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بۆ ئامادەکاری و ئەنجامدانی هەڵبژاردن بۆ پەرلەمانی کوردستان بە زووترین کات.

کۆمەڵی دادگەری لە سکاڵاکەیدا پشتی بە بڕگەی چوارەمی مادەی دەیەمی یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان ــ عێراق یاسای ژماره‌ (1) ی  ساڵی/ 2005 (1) و هەموارەکانی بەستووە، کە لە خاڵی دووەمدا هاتوە،  ئه‌گه‌ر له‌ماوه‌ی (45) چل و پێنج رۆژدا له‌بانگهێشت كردنی بۆ كۆبوونه‌وه‌ی خولی هه‌ڵبژاردن، ژماره‌ی یاسایی ئه‌ندامان به‌ده‌ست نه‌هات، به‌ فه‌رمانێ په‌رله‌مانی كوردستان ــ عێراق هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌. 

رۆژی 2ی کانوونی یەکەمی 2024، خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دەرگاکانی بۆ پێشوازیکردن لە پەرلەمانتاران کردەوە، کرانەوەی دەرگاکانی پەرلەمان بەڕوی پەرلەمانتاراندا، بۆ تاتوێکردنی پرسە هەنوکەیی و پێشهات و گۆڕانکارییەکان نەبوو، بەڵکو تەنها بۆ سوێندخواردنی پەرلەمانتارانی خولی شەشەمی پەرلەمان بوو.

پەرلەمانی کوردستان لەو کاتەوە، دەرگاکانی بۆ هیچ دانیشتنێک نەکراونەتەوە و دیاریش نییە کەی کارا دەبێتەوە و دەتوانێت چالاکییەکانی دەستپێبکاتەوە.

هەواڵ

کورد، سوننە و بەشێک لە شیعەکان خۆیان لە شەڕ دورەپەرێز دەکەن

تائێستا تەنها یەک پەرلەمانتاری کورد خۆی بۆ ئەو نیشتنەی پەرلەمانی عێراق یەکلایی کردووەتەوە کە رێکدەخرێت دژی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران، ئەوەش هەمان دۆخە کە هێزە سونییەکانی تێکەوتووە و بەشێک لە شیعەکانیش نایانەوێت عێراق لەو جەنگە تێوەگلێت.

زۆرینەی فراکسیۆنە کوردییەکان بە گومانن و ترسیش هەیە، تای هەڵبژاردن بازاڕی موزایەدە گەرم بکات و دووکەڵی شەڕ بگەیەنێتە ئاسمانی بەغدا.


زۆرینەی فراکسیۆنە کوردییەکانی پەرلەمانی عێراق تائێستا خۆیان یەکلایی نەکردوەتەوە کە رۆژی سێشەممە بچنە دانیشتنی پەرلەمانەوە کە رێکدەخرێت بۆ ئیدانەکردنی هێرشەکانی ئیسرائیل دژی ئێران بەهۆی پێشێلکردنی سەروەری ئاسمانی عێراق و بەکارهێنانی لەلایەن سوپای ئیسرائیلەوە.

دیجیتاڵ میدیای مایک قسەی لەگەڵ فراکسیۆنەکانی پارتی، یەکێتی، نەوەی نوێ و یەکگرتوو کردووە، ئەوان چاودێرن و دەیانەوێت بەپێی دۆخەکە بڕیارێکی گونجاو بدەن.

بەشێک لە فراکسیۆنە کوردییەکان خواستی تەواونەبوونی رێژەیی یاسایی ئامادەبوانیان هەیە، تا لەو رێگەیەوە ئەوانیش خۆیان لە "شەرمەزاری" رایگشتی بپارێزن.

سۆران عومەر کە تاکە ئەندامی فراکسیۆنی کۆمەڵی دادگەرییە، هەروەها تاکە پەرلەمانتاری کوردیشە کە خۆی بۆ بەشداریکردن لە کۆبونەوەکە یەکلایی کردوەتەوە.

یەکێک لە پاساوەکانی پەرلەمانتارە کوردەکان ئەوەیە، کە هەتا کێشەی موچەی هەرێمی کوردستان چارەسەر نەکرێت، ئەوان ئامادەنابن بەشداریی هیچ دانیشتنێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بکەن.

هاوشێوەی کورد، زۆرینەی سوننەکانیش بە هەستیارییەوە مامەڵە دەکەن، تائێستا خۆیان بۆ بەشداریکردن لەو دانیشتنەی پەرلەمانی عێراق یەکلایی نەکردەتەوە.


تەنانەت شیعەکانیش یەکدەنگ نین بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو دۆخە نوێیەی هاتووەتەپيشەوە و موقتەدا سەدر رۆژی هەینی رابردوو رایگەیاند، دۆخی عێراق چیتر بەرگەی ماڵوێرانییەکی دیکە ناگرێت و داوایکرد هەندێک دەنگی نەشاز لە گۆڕەپانی سیاسی و سەربازیی عێراق بێدەنگ بکرێن.

دانیشتنەکەی پەرلەمانی عێراق لەسەر داخوازیی و یاداشتی 55 پەرلەمانتاری فراکسیۆنە شیعییەکانە، کە دژی پێشلکردنی ئاسمانی عێراق لەلایەن ئیسرائیلەوە ئاڕاستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانیان کردووە، لەسەر ئەو بنەمایە پەرلەمانی عێراق ڕۆژی 17 ئەم مانگەی بۆ کۆبونەوە دیارییکردووە.
 
شیعەکان کە هاوسۆزی ئێرانن، پشتیوانی خۆیان بۆ تاران دوپاتکردووەتەوە، بەڵام تائێستا کورد و سوننە هەوڵی خۆ بە دورگرتنیان لە لایەنگری داوە، تەنها بەشێک لە لایەنە کوردییەکان لە رێگەی بەیاننامەوە ئیدانەی هێرشەکانی ئیسرائیلیان کردووە.

هەرچەندە حکومەتی عێراق لەڕێگەی کەناڵە جیاجیاکانییەوە، هەمو هەوڵێک دەدات بۆ دورخستنەوەی عێراق لە مەترسییەکانی جەنگی ئیسرائیل و ئێران، بەڵام بەشێک لە چاودێران ترسییان هەیە تای هەڵبژاردن بازاڕی موزایەدە گەرم بکات و دووکەڵی شەڕ بگەیەنێتە خاکی بەغدا.

ئەوەی وایکردووە، ئەو بۆچوونە زاڵ بێت، نزیکبوونەوەی کاتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقە کە بڕیارە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، چاوەڕوان دەکرێت فراکسیۆنە شیعییەکان بە سود وەرگرتن لە کات بۆ کۆکردنەوەی دەنگ هەوڵی جوڵاندنی سۆزی شەقام بدەن.

خوێندنەوەکان بەو ئاڕاستەیەن هەر جوڵەیەکی راستەوخۆ بۆ ڕوبەڕوبوونەوەی هێرشەکانی ئیسرائیل رەنگە دەرئەنجامەکەی لە بەرژوەندی عێراق نەبێت، دەکرێت ئەنجامەکانی کۆبونەوەکەی پەرلەمان لە کاتێکی وا هەستیاردا ئاستی مەترسییەکان لەسەر عێراق زیاتر بکەن.

ئیسرائیل خواستی پەلهاویشتنی بۆ عێراق هەیە، بەڵام ئەوەی رێگرە لە بەردەمیدا هەڵوێستی ئەمریکا و بێدەنگی گروپە چەکدارەکانە، بۆیە هەر کات گڵۆپی سەوزی بۆ هەڵبکرێت رەنگە بێ دوو دڵی هێرش بکات.

زۆرن ئەوانەی پێیانوایە عێراق لەم دۆخەی ئێستادا هیچی پێناکرێت و خۆ بە دورگرتن باشترین بژاردەیە، چونکە دۆخی ئەمنی، سیاسیی و ئابوریی عێراق لە ئاستێکدا نییە بەرگەی جەنگێکی دیکەی ماڵوێرانکەر بگرێت و عێراق ئابووریەکی خراپیشی هەیە و ئەگەر کێڵگەکانی نەوت و ژێرخانی ئابوری بکرێتە ئامانج، هیچ سەرچاوەیەکی دیکەی داهاتی نییە بتوانێت دەوڵەتی پێ بەڕێوەبەرێت.