هەواڵ

ئاو کێشەیەکی قوڵتر لە مووچە دەخاتە نێوان هەولێر و بەغداوە

Mic
2025-08-04

ئاو دەبێتە سەرچاوەی کێشەیەکی نوێ لە نێوان هەولێر و بەغدا، حکومەتی عێراق پێی وایە پێشنیازەکەی محەمەدی حاجی مەحمود جێبەجێکراوە و ئاو وەک کارتێکی سیاسی دژیان گیراوەتەوە، بە نوسراوێک داوا لە سودانی کراوە بەڕێوەبەری بەنداوی دووکان لە کارەکەی دووربخاتەوە.

ئاو سەرچاوەی ناکۆکییەکی دیکەی نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستانە کە لە کێشەی مووچە قوڵترە و بەغدا وەک کارتێکی سیاسی دژی خۆی دەیبنێت.

ئەمساڵ بەهۆی کێشەی کەمئاوییەوە بەغدا لە رێگەی نوسراو و سەردانی شاندی مەیدانییەوە داوای لە هەرێمی کوردستان کردووە، ئاوی بەنداوی دووکانیان بۆ بەربداتەوە.

باڵاترین داواکاری بۆ بەردانەوەی ئاو رۆژی 5ـی ئایاری ئەمساڵ بوو، کاتێک لیژنەی باڵای ئاو بە سەرۆکایەتی محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق کۆبووەوە و لە پاکێجێکدا بڕیاریدا، بە پابەندکردنی ئیدارەی بەنداوی دووکان بە بەرنامەی بەردانەوەی ئاو.

کۆچەر جەمال بەرێوەبەری بەنداوی دووکان کە داوای لابردنی کراوە بە دیجیتاڵ میدیای Micـی راگەیاند، ئێمە پابەندی داواکارییەکەی بەغدا بووین، بەڵام ئاوی بەنداوی دووکان کەمی کردووە و ئاوی پێویست نەگەیشتووەتە شارەکانی عێراق.

بەپێی داتاکان، بەنداوی دووکان توانای گلدانەوەی حەوت ملیار مەتر سێجا ئاوی هەیە، ئێستا تەنها 23٪ـی ئەو بڕەی تێدایە، واتە 1 ملیار و 620 ملیۆن مەتر سێجا ئاو.

عێراق متمانەی بە هەرێمی کوردستان نییە، پێی وایە بەرنەدانەوەی ئاو کارتێکی سیاسییە کە هەرێمی کوردستان دژی حکومەتی عێراقی بەکاریدەهێنێت.

سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بە نووسراوێکی فەرمی کە بەرواری رۆژی 29ـی حوزەیرانی ئەمساڵی پێوەیە، داوای لە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق کردووە، بەڕێوەبەری بەنداوی دووکان لەکارەکەی دووربخرێتەوە.

هۆکاری داواکاری ئەو پەرلەمانتارە، پابەند نەبوونی بەڕێوەبەری بەنداوەکەیە بە بەردانەوەی ئاوەوە کە وەک لە نوسراوەکەدا هاتوووە، بەهۆیەوە شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق زەرەرمەندبوون  بەتایبەتی بەسڕە و میسان و زیقار.

کۆچەر جەمال بەرێوەبەری بەنداوی دووکان وتی،" ئەگەر ئاو بەربدەینەوە تا بگاتە عەمارە ئەوە بە ماوەی مانگێک یان دوو مانگ بەنداوی دووکان ئاوی تێدا نامێنێت".

بەشێک  لە پەرلەمانتارە کوردەکان دژی ئەو هەوڵەی سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان وەستاونەتەوە و لە نوسراوێکی دیکەدا داوایان لە سەرۆک وەزیرانی عێراق کردووە، کار بەو نوسراوە نەکات کە داوای گۆڕینی کۆچەر جەمال بەڕێوەبەری بەنداوی دووکان دەکات بە کەسێکی شیاوتر.

هەرێمی كوردستان پێویستی ‏بە نزیكەی 12 ملیار مەترەسێجا ئاو هەیە، لە هەرێمی  كوردستان 25 بەنداو هەیە سیانیان گەورەن (دووكان، ‏دەربەندیخان، دهۆك) بەسەرجەمیان نزیكەی 10ملیار مەترەسێجا ئاو ‏دەگرن، بەنداوی دووکان گەورەترینانە کە سەرچاوەی ئاوەکەی لە رۆژهەڵاتی کوردستانەوە دێت.

ئاوی بەنداوی دووکان لە ناوچەکانی هەرێمی کوردستانەوە دەڕوات تا دەگاتە شارەکانی ناوەڕاستی عێراق و لە چەند ناوچەیەکی سەرچاوەیەکی گرنگی کشتوکاڵی جوتیارانە.

لە ماوەی رابردوو، محەمەد حاجی مەحمود، سەرۆکی حیزبی سۆسیال دیموکراتی کوردستان لە کاتی ناکۆکییەکانی هەولێر و بەغدا، زیاتر لە جارێک داوای لە بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان کردووە، وەک کارتێکی سیاسی ئاوی بەنداوی دووکان لە عێراق بگرنەوە.

بەپێی ماددەکانی 110 و 114ـی دەستوری عێراق، دەبێت بەشێوەیەکی‌ دادپەروەرانە سەرچاوەکانی‌ ئاو لەعێراق دابەشبکرێت، ئەوەیش بەو واتایە دێت کە هەرێمی کوردستان ناتوانێت کارتی ئاو دژی عێراق بەکاربهێنێت و دەکرێت کاردانەوەی توند بە دوای خۆیدا بهێنیت.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

لاریجانییەکان گەڕانەوە هەڕەمی دەسەڵاتی ئێران

Mic
2025-08-07


دوای چوار ساڵ دوورکەوتنەوەی لەسەر شانۆی سیاسی ئێران، جارێکی تر عەلی لاریجانی گەڕایەوە و بە فەرمانی مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران، بە سکرتێری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی دیاری کرا.

رۆژی دووی ئاب، میدیای نزیک لە سوپای پاسدارانی ئێران بڵاویکردەوە، لە چەند رۆژی داهاتوودا ژمارەیەک گۆڕانکاری لە دامەزراوە ئەمنییەکانی وڵاتدا دەکرێن و ئەگەری زۆرە عەلی لاریجانی، راوێژکاری عەلی خامنەیی وەکو سکرتێری ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتیمانی دەستنیشان بکرێت.

 بەپێی مادەی 176ی دەستووری ئێران، ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی ئەو وڵاتە دەتوانێت بەپێی ئەرکەکانی خۆی ئەنجوومەنی لاوەکی وەک ئەنجوومەنی بەرگری و ئەنجوومەنی ئاسایشی وڵات پێکبهێنێت.

هەروەها، سەرۆکایەتی هەریەک لە ئەنجوومەنە لاوەکییەکان یان لەلایەن سەرۆک کۆمارەوە دەکرێت یانیش ئەندامێکی ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی، کە لەلایەن سەرۆککۆمارەوە دەستنیشان دەکرێت.

ئەمڕۆ بە فەرمی، عەلی لاریجانی، سەرۆکی پێشووتری پەرلەمانی ئێران بە بڕیاری مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران، لاریجانی بە سکرتێری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی دیاری کرا.

بەپێی ئاژانسی هەواڵی فارس، عەلی ئەکبەر ئەحمەدیان، سکرتێری پێشووی ئەنجوومەنەکە دەبێتە ئەندامی ئەنجوومەنەکە و بەرپرسیارێتی چەند دۆسیەیەکی تایبەت و ستراتیژیی ئێرانی پێدەدرێت.

عەلی لاریجانی، سادق لاریجانی و محەممەد جەواد لاریجانی، باوکیان، ئایەتوڵڵا میرزا هاشم ئامۆلی لاریجانی، یەکێک بوو لە مەرجەعە گەورەکانی شیعە و هاوڕێی نزیکی ئایەتوڵڵا خومەینی، کە ئەمەش ڕێگەخۆشکەرێکی سەرەکی بوو بۆ چوونەناو کایەی سیاسیی کوڕەکانی.

ئەم بنەماڵەیە یەکێکن لە بنەماڵە هەرە بەهێز و کاریگەرەکانی دوای شۆڕشی 1979، کە هێزی خۆیان لە تێکەڵەیەکی دەگمەنی نێوان "ئاینی نەریتی" و "زانستی مۆدێرن" و "پەیوەندی سیاسی"دا وەرگرتووە.


چۆن یەک بنەماڵە، بۆ ماوەیەکی درێژ، سێ جومگەی سەرەکیی دەسەڵاتی ئێرانیان بەدەستەوە بوو؟ بنەماڵەی لاریجانی، کە زیاتر لە دوو دەیە وەک "کۆڵەکەکانی ڕاگرتنی نیزام" ناسرابوون، سێکوچکەیەکی دەسەڵاتیان پێکهێنابوو کە لە مێژووی کۆماری ئیسلامیدا وێنەی نەبوو.

گۆشەی یەکەمی سێکوچکەکە: عەلی لاریجانی، سیاسەتمەدارە پراگماتییەکە، بۆ ماوەی 12 ساڵ سەرۆکی پەرلەمان بوو. ئەو دەسەڵاتی یاسادانانی لەژێر کۆنترۆڵدا بوو. کاری ئەو، ڕاگرتنی هاوسەنگیی نێوان باڵە جیاوازەکان و بەڕێوەبردنی یاساکانی وڵات بوو.

گۆشەی دووەم: سادق لاریجانی، دادوەرە دەسەڵاتدارەکە، بۆ ماوەی 10 ساڵ سەرۆکی دەسەڵاتی دادوەری بوو، ئەو هێزی دادوەری و سەرکوتکردنی بەدەستەوە بوو. لە سەردەمی ئەودا، هەزاران نەیار و ناڕازی ڕووبەڕووی حوکمی قورس بوونەوە، ئەو پارێزەری ئاسنینی نیزام بوو لەناوخۆدا.

گۆشەی سێیەم: محەممەد جەواد لاریجانی، تیۆریست و مێشکی ئایدۆلۆژیم، ئەو بەرگریکاری فەرمیی ئێران بوو لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا، بەتایبەت لە بواری مافی مرۆڤدا. کاری ئەو، داڕشتنی گوتاری فەرمی و پاساوهێنانەوە بوو بۆ کردەوەکانی نیزام.

سەرهەڵدانی نەوەیەکی نوێی توندڕەو، تۆمەتەکانی گەندەڵی، و گۆڕانی نەخشەی سیاسیی ئێران، هێزی لاریجانییەکانی کەمکردەوە، گەورەترین گورز، ڕەتکردنەوەی کاندیدبوونی عەلی لاریجانی بوو بۆ سەرۆکایەتی لە ساڵی 2021، ئەمە نیشانەی کۆتایی سەردەمی زێڕینی ئەم بنەماڵەیە بوو.






















TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved