-18

چوار کردەوەی دایکان و باوکان هەرزەکاران بێزاردەکەن

دایک و باوک دوو مرۆڤی گرنگن کە ڕۆڵی سەرەکیان هەیە لە پەروەردەکردنی منداڵەکانیان و دابینکردنی ژیانێکی ئاسوودە بۆیان، بەڵام کاتێک منداڵان پێدەنێنە قۆناغی هەرزەکارییەوە، ئەم پەیوەندییە بەرەو ئاڵۆزبوون دەچێت و پێویستە هەستیارانە مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت. 

یەکێک لەو تایبەتمەندیانەی هەرزەکاران هەیانە، بێزاریی و توڕەبوونە، زۆربەی کات  بێزاربوونە لە گەورەکان، بەتایبەت لە دایکان و باوکان. با بزانین هەرزەکاران چ شتێک وەک  ڕەفتارێکی خراپ دەبینین لە دایک و باوکیاندا.

 یەکەم: دایکان و باوکان ئەو کارە باشانە نابینن هەرزەکاران ئەنجامی دەدەن
بەشێک لە هەرزەکاران بێزار دەبن کاتێک هەوڵ و کۆششی زۆر دەکەن، بەڵام دایک و باوکیان هەمیشە سەرزەنشتیان دەکەن و پێیان دەڵێن ئێوە تەمەڵن، بەتایبەت کاتێک تەنها کارە خراپەکانیان دەبینرێت و کارە باشەکانیان لەبەرچاو ناگیرێت. ڕەنگە زۆرینەی هەرزەکاران تاوەکو درەنگانی شەو نەخەون بۆ ئەوەی گشت کارەکانیان بە ئەنجام بگەیەنن و لە گشت وانەکاندا ئاستیان بەرزبێت، بەڵام هەر پێیان دەوترێت تەمەڵ لەبەر ئەوەی لە کاتی خۆیدا خۆڵەکەیان نەبردۆتە دەرەوە یاخود سەر پێخەفەکەیان ناڕێکە. گرنگە دایکان و باوکان سەرنج بخەنە سەر هەوڵەکانی منداڵەکانیان، نەک تەنها شکستەکانیان ببینن.

دووەم: باسی ئەو بابەتانە دەکەن کە هەرزەکاران نایانەوێت باسی بکەن
هەرزەکارەکان ڕقیان لەوەیە زۆریان لێبکرێت بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی بابەتێک کە خۆیان هێشتا زۆر بە باشی لەبارەیەوە نازانن. پێویستە دایک و باوک ئەمە لەبەرچاوبگرن. ڕەنگە کوڕ یان کچە هەرزەکارەکەیان لە خوێندنگە بگەڕێتەوە و ماندوو بێت، پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێکانی لاواز بووبێت، یان نەیەوێت باسی ئەو شتانە بکات کە لە ژیانیدا دەگوزەرێن.

لەم کاتەدا دایک و باوک دەتوانێت لێیان بپرسێت بۆچی بەو شێوەیەن، ئەگەر نەیانویست باسی بکەن، لەبری زۆرلێکردن پێویستە ئەو بابەتە پشتگوێ بخەن و ڕێگەیەکی تر بەکاربهێنن. 

سێهەم: دایک و باوک توڕە دەبن ئەگەر منداڵەکانیان بەرگری لە خۆیان بکەن
هەرزەکاران هەمیشە ڕووبەڕووی ئەمە دەبنەوە؛ لە کاتی گفتوگۆدا هەندێك کات هەستدەکەن گوێیان لێ ناگیرێت بۆیە ڕەخنەی ئەوە دەگرن بەیەکسانی مامەڵەیان لەگەڵ ناکرێت و لە دەرئەنجامیشدا پێیان دەوترێت "بێ ڕێزانە وەڵام دەدەنەوە" و دەبێت بێدەنگ بن.

لە تەمەنێکی منداڵیەوە منداڵان وا فێردەکرێن بەرگری لە مافی خۆیان بکەن، لەڕاستیشدا ئەمە مافی خۆیانە، بەڵام کە دایکان و باوکان دێنە ناو باباتەکەوە شتەکان پێچەوانە دەبنەوە، ئەو پێچەوانەبوونەوەیەش زۆر بێزارکەرە بۆیان.

چوارەم: دایک و باوک داوای ڕێزگرتن دەکەن لە منداڵەکانیان، لەکاتێکدا ڕێز دەبێت بەدەستبهێنرێت
شتێکی گرنگە کە جیاوازی لە نێوان دوو پێناسەی باوی وشەی "ڕێز" بکەین. دەگونجێت ڕێز واتای ڕێزگرتن لە دەسەڵاتێك بگەیەنێت و دەشکرێت واتای ڕێزگرتن بێت لەسەر ئاستی تاك، ئەم دوو واتایە زۆربەی کات تێکەڵدەکرێن.

هەندێك کات گەورەکان باسی ڕێزگرتنی نێوانمان دەکەن، مەبەستیان لەوەیە ئەگەر هاتوو هەرزەکارەکان ڕێزیان نەگرتن وەکو خاوەن دەسەڵاتێك، ئەوا ئەوانیش ڕێزیان ناگرن لەسەر ئاستی تاکە کەسێك. پێویستە دایک و باوك لەوە تێبگەن ڕێزگرتن بەدەست دەهێنرێت و ناکرێت بە شێوازی فەرمانکردن منداڵەکانیان ناچار بە ڕێزگرتن بکەن.

 ئاساییە پێشبینی ئەوە بکرێت منداڵی هەرزەکار ڕێز لە دایک و باوکی بگرێت لەسەر ئاستی تاکە کەسی، بەڵام بەهانیەکی باش نییە ئەگەر پێیان بوترێت:  "من دایکتم/باوکتم و دەبێت ڕێزم بگریت". داواکردنی ڕێز وەکو دەسەڵاتێك هەمیشە دەبێتە جێی نارەزایی هەرزەکاران.

ئەگەر ئەم خاڵانەی باسکران دیوێکی بابەتەکە بێت و لە گۆشەنیگای هەرزەکارانەوە خرابێتەڕوو، ئەوا بێگومان دایكان و باوکانیش هۆکاری خۆیان هەیە و پێویستە هەرزەکاران لێی تێبگەن.

هەواڵ

چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ بەغدا مووچەی مانگی حوزەیران خەرج بکات

بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق نووسراوی فەرمی خەرجکردنی پارەی مووچەی هەرێمی کوردستان رادەستی وەزارەتی دارایی عێراق بکات.

دوای ئەوەی وەزارەتی دارایی عێراق، نووسروای فەرمی ئەنجومەنی وەزیرانی پێ دەگات دەست بە رێکارەکانی خەرجکردنی پارەی مووچەی مانگی حوزەیرانی هەرێمی کوردستان دەکات.

بڕیارە هەر ئەمڕۆش وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان رێکارەکانی خەرجکردنی مووچەی مانگی شەشی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەستپێدەکات.

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای MIC هەر کات ڕێکارەکان لە بەغدا دەستپێبکات، وەزارەتی دارایی هەرێم-یش 120 ملیار دیناری داهاتی نانەوتی بۆ وەزارەتی دارایی عێراق دەنێرین.

دیجیتاڵ میدیای MIC زانیویەتی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان 120 ملیار دینارەکەی ئامادەیە، تەنها چاوەڕێی فەرمانن بۆ ئەوەی پارەکە بخەنە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی عێراق.

هەرێمی کوردستان چاوەڕێی تەیف سامی، وەزارەتی دارایی عێراقە، نوسراوی ئەنجومەنی وەزیرانی پێبگات بۆ خەرجکردنی مووچەی مانگی حوزەیران.

هەر بەگوێرەی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای MIC وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لیستی مووچەی ئامادەکردووە و چاوەڕێی پارەیە، لەگەڵ هاتنی پارە لە بە‌غداوە لیستەکە بڵاودەکاتەوە

ڕۆژی سێشەممە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق کۆبوونەوە، لە کۆبوونەوەکەدا محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق بڕیاری دا مووچەی مانگی حوزەیرانی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکات، بەو مەرجەی هەرێمی کوردستان 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ بداتە بەغدا.