-18

چوار کردەوەی دایکان و باوکان هەرزەکاران بێزاردەکەن

دایک و باوک دوو مرۆڤی گرنگن کە ڕۆڵی سەرەکیان هەیە لە پەروەردەکردنی منداڵەکانیان و دابینکردنی ژیانێکی ئاسوودە بۆیان، بەڵام کاتێک منداڵان پێدەنێنە قۆناغی هەرزەکارییەوە، ئەم پەیوەندییە بەرەو ئاڵۆزبوون دەچێت و پێویستە هەستیارانە مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت. 

یەکێک لەو تایبەتمەندیانەی هەرزەکاران هەیانە، بێزاریی و توڕەبوونە، زۆربەی کات  بێزاربوونە لە گەورەکان، بەتایبەت لە دایکان و باوکان. با بزانین هەرزەکاران چ شتێک وەک  ڕەفتارێکی خراپ دەبینین لە دایک و باوکیاندا.

 یەکەم: دایکان و باوکان ئەو کارە باشانە نابینن هەرزەکاران ئەنجامی دەدەن
بەشێک لە هەرزەکاران بێزار دەبن کاتێک هەوڵ و کۆششی زۆر دەکەن، بەڵام دایک و باوکیان هەمیشە سەرزەنشتیان دەکەن و پێیان دەڵێن ئێوە تەمەڵن، بەتایبەت کاتێک تەنها کارە خراپەکانیان دەبینرێت و کارە باشەکانیان لەبەرچاو ناگیرێت. ڕەنگە زۆرینەی هەرزەکاران تاوەکو درەنگانی شەو نەخەون بۆ ئەوەی گشت کارەکانیان بە ئەنجام بگەیەنن و لە گشت وانەکاندا ئاستیان بەرزبێت، بەڵام هەر پێیان دەوترێت تەمەڵ لەبەر ئەوەی لە کاتی خۆیدا خۆڵەکەیان نەبردۆتە دەرەوە یاخود سەر پێخەفەکەیان ناڕێکە. گرنگە دایکان و باوکان سەرنج بخەنە سەر هەوڵەکانی منداڵەکانیان، نەک تەنها شکستەکانیان ببینن.

دووەم: باسی ئەو بابەتانە دەکەن کە هەرزەکاران نایانەوێت باسی بکەن
هەرزەکارەکان ڕقیان لەوەیە زۆریان لێبکرێت بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی بابەتێک کە خۆیان هێشتا زۆر بە باشی لەبارەیەوە نازانن. پێویستە دایک و باوک ئەمە لەبەرچاوبگرن. ڕەنگە کوڕ یان کچە هەرزەکارەکەیان لە خوێندنگە بگەڕێتەوە و ماندوو بێت، پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێکانی لاواز بووبێت، یان نەیەوێت باسی ئەو شتانە بکات کە لە ژیانیدا دەگوزەرێن.

لەم کاتەدا دایک و باوک دەتوانێت لێیان بپرسێت بۆچی بەو شێوەیەن، ئەگەر نەیانویست باسی بکەن، لەبری زۆرلێکردن پێویستە ئەو بابەتە پشتگوێ بخەن و ڕێگەیەکی تر بەکاربهێنن. 

سێهەم: دایک و باوک توڕە دەبن ئەگەر منداڵەکانیان بەرگری لە خۆیان بکەن
هەرزەکاران هەمیشە ڕووبەڕووی ئەمە دەبنەوە؛ لە کاتی گفتوگۆدا هەندێك کات هەستدەکەن گوێیان لێ ناگیرێت بۆیە ڕەخنەی ئەوە دەگرن بەیەکسانی مامەڵەیان لەگەڵ ناکرێت و لە دەرئەنجامیشدا پێیان دەوترێت "بێ ڕێزانە وەڵام دەدەنەوە" و دەبێت بێدەنگ بن.

لە تەمەنێکی منداڵیەوە منداڵان وا فێردەکرێن بەرگری لە مافی خۆیان بکەن، لەڕاستیشدا ئەمە مافی خۆیانە، بەڵام کە دایکان و باوکان دێنە ناو باباتەکەوە شتەکان پێچەوانە دەبنەوە، ئەو پێچەوانەبوونەوەیەش زۆر بێزارکەرە بۆیان.

چوارەم: دایک و باوک داوای ڕێزگرتن دەکەن لە منداڵەکانیان، لەکاتێکدا ڕێز دەبێت بەدەستبهێنرێت
شتێکی گرنگە کە جیاوازی لە نێوان دوو پێناسەی باوی وشەی "ڕێز" بکەین. دەگونجێت ڕێز واتای ڕێزگرتن لە دەسەڵاتێك بگەیەنێت و دەشکرێت واتای ڕێزگرتن بێت لەسەر ئاستی تاك، ئەم دوو واتایە زۆربەی کات تێکەڵدەکرێن.

هەندێك کات گەورەکان باسی ڕێزگرتنی نێوانمان دەکەن، مەبەستیان لەوەیە ئەگەر هاتوو هەرزەکارەکان ڕێزیان نەگرتن وەکو خاوەن دەسەڵاتێك، ئەوا ئەوانیش ڕێزیان ناگرن لەسەر ئاستی تاکە کەسێك. پێویستە دایک و باوك لەوە تێبگەن ڕێزگرتن بەدەست دەهێنرێت و ناکرێت بە شێوازی فەرمانکردن منداڵەکانیان ناچار بە ڕێزگرتن بکەن.

 ئاساییە پێشبینی ئەوە بکرێت منداڵی هەرزەکار ڕێز لە دایک و باوکی بگرێت لەسەر ئاستی تاکە کەسی، بەڵام بەهانیەکی باش نییە ئەگەر پێیان بوترێت:  "من دایکتم/باوکتم و دەبێت ڕێزم بگریت". داواکردنی ڕێز وەکو دەسەڵاتێك هەمیشە دەبێتە جێی نارەزایی هەرزەکاران.

ئەگەر ئەم خاڵانەی باسکران دیوێکی بابەتەکە بێت و لە گۆشەنیگای هەرزەکارانەوە خرابێتەڕوو، ئەوا بێگومان دایكان و باوکانیش هۆکاری خۆیان هەیە و پێویستە هەرزەکاران لێی تێبگەن.

هەواڵ

ئەردۆ‌غان بە خزمەتی ئاشتی ناوی بردووە … رێککەوتنی شەرع و عەبدی هێرشەکانی سەر رۆژئاوای رانەگرتووە

رێککەوتنی ئەحمەد شەرع و مەزڵوم عەبدی بۆ تێکەڵکردنی هەسەدە لەگەڵ وەزارەتی بەرگری سوریا، هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر رۆژئاوای کوردستان رانەگرتووە. دوای پێشوازییەکانی ئەردۆ‌غان لە ڕێککەوتنەکەش، سوپای تورکیا لە چەند ناوچەیەکی لەو بەشەی کوردستان بۆردومان کردووە. 

میدیاکانی ڕۆژئاوای کوردستان بڵاویانکردەوە، لە چەند کاتژمێری ڕابردودا تورکیا سەنتەری شاری جەزیرەیان بۆردومان کردووە، لە ئاکامدا  سێ گولـلە تۆپ لە گەڕەکی تەل ئەحمەر کەوتەوەتە خوارەوە، سوپای وڵاتەکە دامەزراوەیەکی ئاژەڵداریشی لە شاری تەل تەمر لە پارێزگای جەزیرە کردوەتە ئامانج. 
تا ئێستا زەرەر و زیانەکانی بۆردومانەکە ئاشكرانەکراوە و هێزەکانی سوریای دیموکرات - هەسەدە هیچ رونکردنەوەیەکیان بڵاونەکردوتەوە. 
ڕۆژی 11ـی ئازاری 2025، روانگەى سورى بۆ مافەکانى مرۆڤ بڵاویکردەوە، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، بەنداوى تشرین و پردى قەرەقۆزاق و دەوروبەرى شارۆچکەى سڕینیان لە سنوورى کۆبانێ بۆردوومانکردووە.
هێرشەکەی تورکیا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دوای ئەوەدێت، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا پێشوازی لە رێککەوتنی ئەحمەد شەرع سەرۆککۆماری راگوزەری سوریا و مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی هەسەدە کرد و رایگەیاند،" جێبەجێکردنی ئەو ڕێککەوتنەی لە نێوان کورد و دیمەشقدا لە سوریا هاتەئاراوە، خزمەتی ئاسایش و سەقامگیری ئەو وڵاتە دەکات و هەموو سورییەکان تێیدا براوە دەبن، بۆیە پێویستە بە تەواوی جێبەجێ بکرێت. 
شەوی 10ـی ئازاری 2025، رێککەوتننامەیەکی 8 خاڵی لە نێوان مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات- هەسەدە، و ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا واژۆ کرا.
بەپێی ڕێککەوتنەکە، هەموو دامەزراوە سڤیل و سەربازییەکانی رۆژئاوای کوردستان بە دەروازە سنوورییەکان و گێڵگە نەوتی و گازییەکان تێکەڵی ئیدارەی دەوڵەتی سووریا دەکرێن. 
فەرهاد شامی وتەبێژی هەسەدە سەبارەت بە ئامانجی کورد لە رێککەوتنەکەدا رایگەیاند،"ئێستا تورکەکان چەند رۆژێکە هێزی گەورەیان هێناوەتە دەوروبەی قەرەقۆزاق، چەند رۆژێکیشە لە شێخ مەقسود کێشەی زۆر دروست بوون، ئامانجی سەرەکیمان وەستانی ئەو شەڕانەیە و گەڕانەوەی خەڵکی عەفرین، سەرێکانی و گرێسپی بۆ شوێنی خۆیان".
لە خاڵی شەشەمی ڕێککەوتنەکەدا جەختکراوتەوە لەسەر "پاڵپشتیکردنی دەوڵەتی سوریا لە شەڕی دژی پاشماوەکانی ئەسەد و هەموو هەڕەشەکانی سەر ئاسایش و یەکڕیزی وڵاتەکە".