-18

منداڵان بۆ گزی دەکەن پێویستە چی بکەیت لەم بارەیەوە؟

منداڵان لەوانەیە بە هۆکاری جۆراوجۆر لە تاقیکردنەوەکاندا فێڵ بکەن و چارەسەرکردنی ئەم ڕەفتارە پێویستی بە تێگەیشتن لە پاڵنەرەکانیان و گرتنەبەری هەنگاوی گونجاو هەیە بۆ وازهێنان لەم کردارە، لێرەدا چەند هۆکارێکی باو دەخەینەڕوو کە منداڵان لە تاقیکردنەوەکاندا فێڵ دەکەن و دەتوانیت چی بکەیت لەو بارەیەوە:

📌فشاری ئەکادیمی: ڕەنگە منداڵان فێڵ بکەن چونکە هەست بە فشارێکی زۆر دەکەن بۆ ئەوەی لە ڕووی خوێندنەوە ئاستێکی باش ئەنجام بدەن، زۆرجار بەهۆی چاوەڕوانییەکی زۆرەوە لەلایەن دایک و باوک، مامۆستا یان خۆیانەوە.

📌ترس لە شکست: هەندێک لە منداڵان فێڵ دەکەن، چونکە ترسیان لە دەرئەنجامەکانی شکست هەیە، لەوانە نائومێدکردنی دایک و باوک یان ڕووبەڕووبوونەوەی ڕێکاری دیسپلین.

📌خۆبەگەورەزانین: ئەو منداڵانەی کە خۆبەگەورەزانینیان هەیە لەوانەیە فێڵ بکەن بۆ ئەوەی لێهاتوویی یان بەهای خۆیان بۆ خۆیان یان کەسانی دیکە بسەلمێنن.
📌نەبوونی ئامادەکاری: هەندێک لە منداڵان فێڵ دەکەن، چونکە ئامادەکارییەکی پێویستیان بۆ تاقیکردنەوەکە نەکردووە و پێیان وایە فێڵکردن تاکە ڕێگایە بۆ ئەوەی شکست نەهێنن.
📌ژینگەی کێبڕکێ: لە شوێنە ئەکادیمییەکانی کێبڕکێی زۆردا، منداڵان لەوانەیە فێڵ بکەن بۆ ئەوەی پێشەنگی کێبڕکێ بەدەستبهێنن.
📌فشاری هاوتەمەنەکان: ڕەنگە منداڵان بەهۆی فشاری هاوتەمەنەکانەوە فێڵ بکەن، چونکە دەبینن هاوڕێکانیان خەریکی ڕەفتاری فێڵکردنن و دەیانەوێت لەگەڵیدا بگونجێن.
📌تێنەگەیشتن: ڕەنگە هەندێک لە منداڵان فێڵ بکەن چونکە بەڕاستی لە مادەکە تێناگەن و هەست بە ناچاری دەکەن فێڵ بکەن بۆ ئەوەی لەگەڵ پۆلەکەدا بەردەوام بن.


ئەمانە کۆمەڵیک چارەسەرن کە دەتوانیت پەیڕەویان بکەیت بۆ منداڵەکەت:

📌ژینگەیەکی پشتیوانی دروست بکە کە منداڵەکەت هەست بە سەلامەتی بکات لە گفتوگۆکردن لەسەر نیگەرانییەکانی، بیریان بخەرەوە کە هەموو کەسێک هەڵە دەکات و فێربوون لە شکستەکان بەشێکی سەرەکییە لە گەشەکردنی کەسی.

📌هاندانی پەیوەندی کراوە لەگەڵ مامۆستایان و پەروەردەکاران بۆ چارەسەرکردنی کێشە ئەکادیمییەکان.

📌پشتگیری زیاتری بکە ئەگەر منداڵەکەت کێشەی لەگەڵ بابەتەکەدا هەیە، هانیان بدە پرسیار بکەن و داوای ڕوونکردنەوە لە مامۆستایان بکەن، سەرنجت لەسەر گرنگی فێربوون بێت نەک تەنها بەدەستهێنانی نمرەی باش.

📌پەروەردەی ئەخلاقی: منداڵەکەت فێری بەهای ڕاستگۆیی و دەستپاکی و دەرئەنجامە درێژخایەنەکانی فێڵکردن لە کارەکتەر و ناوبانگەکەی بکە.

📌بەشداری گفتوگۆی مانادار بکە سەبارەت بە ئەخلاق و دەستپاکی، چیرۆک و نموونەی ئەو تاکانەی کە بەهۆی فێڵکردنەوە ڕووبەڕووی دەرئەنجامە نەرێنییەکان بوونەتەوە بڵاوبکەرەوە.
ئەگەر گومانت هەیە منداڵەکەت فێڵ دەکات، بە هێمنی و بنیاتنەرانە چارەسەری ئەو پرسە بکە، قسەیان لەگەڵ بکە لەسەر ئەوەی بۆچی فێڵیان کردووە و یارمەتیان بدەن لە دەرئەنجامە نەرێنییەکان تێبگەن، چ لە ڕووی ئەکادیمی و چ لە ڕووی کەسییەوە.

هەواڵ

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

سوریا دوای ئەسەد ؛دەرفەت و بنیاتنانەوەی نەتەوەیەک

نەجیبە مەحمود

ڕۆڵی کورد لە شۆڕشی گەلانی سوریادا گرنگییەکی تایبەتی هەیە و دەتوانرێت ئاماژە بە چەند لایەنێکی سەرەکی بکرێت:

لەوانە :_ 1. ڕۆڵی سەربازی، کورد بەتایبەت هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) و یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) ڕۆڵێکی سەرەکییان لە شەڕی داعش و گروپە توندڕەوەکانی تردا بینی. ئەم هێزانە توانیان ناوچەیەکی فراوان لە دەستی داعش ڕزگار بکەن و وەک هێزێکی سەرەکی لە شەڕی دژ بە تیرۆر ناسێنران.

2 دوای دەستپێکردنی شەڕی ناوخۆ، کورد توانی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆی بەڕێوەببات و سەربازییەکی ئۆتۆنۆم بە ناوی (ڕۆژاڤا) پێکبهێنێت. ئەم سیستەمە بە جۆرێک هەوڵیدا نەخشە دیموکراسی و فرە کولتوورییەکان لە کۆمەڵگەی ناوخۆییدا جێبەجێ بکات.

3. کورد وەک گرووپێکی نەتەوەیی خاوەن مێژوو و کولتووری تایبەت بە خۆیان، بەشدارییان لە فرەچەشنی نەتەوەیی و ئایینی وڵاتەکەدا کردووە. ئەوان بەدوای مافەکانیاندا دەگەڕان و ناسنامەی کولتووری خۆیان بپارێزن، لە هەمان کاتدا گرنگییان بە پێکەوەژیانی ئاشتیانە لەگەڵ نەتەوە و ئایینەکانی دیکەی سوریادا دەدا.

4. کورد ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە دانوستانە سیاسییەکان سەبارەت بە داهاتووی رۆژئاوا و سوریا. ئەوان داوای دانپێدانان بە مافەکانیان و ئۆتۆنۆمییان لە چوارچێوەی سوریایەکی دیموکراسیدا کرد. 5. لەگەڵ بوونی تەحەددیات و گرژیەکان، لە هەمان کاتدا ڕۆڵی کورد لە شۆڕشدا ، بەتایبەتی لە پێوەندی لەگەڵ حکومەتی ناوەندی سوریا و هەروەها لەگەڵ تورکیا کە نیگەران بوو لە کاریگەرییەکانی کوردەکان لەسەر سنوورەکانی. بە گشتی کورد وەک یاریزانێکی سەرەکی لە شۆڕشی رۆژئاوا و گەلانی سوریا لە گۆڕەپانی سەربازی و سیاسی و کۆمەڵایەتیدا دەرکەوت و ڕۆڵی ئەوان کاریگەرییەکی زۆری لەسەر پرۆسەی گەشەسەندنی ئەم وڵاتە هەبوو. هەروەها لە ئێستادا لە دوای ڕووخانی حکومەتی بەشار ئەسەد لە سوریا گۆڕانکارییەکی گەورە دەبێت کە دەتوانێت لێکەوتەی زۆری بۆ داهاتووی ئەم وڵاتە و ناوچەکە هەبێت.

لە دۆخێکی وادا ئەو هەنگاوانەی کە دەتوانرێت ئەنجام بدرێن وەک - دامەزراندنی حکومەتی ئینتقالی، دوای ڕووخانی حکومەت پێویستە حکومەتێکی ڕاگوزەر دابمەزرێنرێت کە نوێنەری سەرجەم نەتەوە لەخۆ بگرێت. پێویستە ئەم حکومەتە بتوانێت وەڵامی پێداویستییەکانی خەڵک بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاسایش و سەقامگیری. -دابینکردنی ئاسایش و ڕێگریکردن لە ئاژاوەگێڕی و تاڵانی موڵکی گشتی،کە یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی دوای ڕووخانی ڕژێم ئەگەری ئاژاوەگێڕی و توندوتیژی ناوخۆیی هەیە ، پێویستە ڕێوشوێن بگیرێتەبەر بۆ دڵنیابوون لە ئاسایشی ناوچە جیاوازەکان و هێزی ئەمنی نوێ پێکبهێنرێت بە ئامانجی پاراستنی هاوڵاتیان. - ئەنجامدانی دیالۆگی نیشتمانی لە نێوان گروپە جیاوازەکانی کۆمەڵگەی سوریا بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنی سیاسی و کۆمەڵایەتی پێویستە.

ئەم دیالۆگانە دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ بەهێزکردنی پێکەوەژیانی ئاشتیانە و ڕێگریکردن لە گرژییە نەتەوەیی و ئایینییەکان. - دوای چەندین ساڵ لە شەڕ و وێرانکاری، پێویستی بە بەرنامەی بەرفراوانی ئاوەدانکردنەوە و پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری و خزمەتگوزارییە گشتییەکان و ئابووری هەیە. پشتیوانی نێودەوڵەتی لەم بوارەدا دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت. - پێویستە گرنگی تایبەت بە مافی مرۆڤ و دادپەروەری ئینتقالی بدرێت.

ئەمەش لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی جەنگ و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە کاتی جەنگ و هەوڵدان بۆ چەسپاندنی مافی قوربانییەکان دەگرێتەوە -بەهێزکردن و پاڵپشتیکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و گروپە کۆمەڵایەتییە کاراکان دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و بەشدار. - لەدوای ڕووخانی حکومەت پێویستی بە ڕاکێشانی هاوکاری نێودەوڵەتی هەیە بۆ ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدانی وڵات. ئەم یارمەتییانە دەتوانن یارمەتی دارایی و مرۆیی و تەکنیکی لەخۆ بگرن.

لە کۆتاییدا، هەر کارێک لە دوای ڕووخانی حکومەت، دەبێت وەڵامی خواست و پێداویستییەکانی گەلی سوریا بداتەوە و هاوکار بێت لە بەرقەرارکردنی ئاشتی و سەقامگیری هەمیشەیی لەو وڵاتەدا.