-18

تویژینەوەیەک: پەروەردەو خوێندن تەمەنی مرۆڤ درێژ دەکات

Mic
2024-01-31

توێژینەوەیەک کە لە وڵاتی نەرویج ئەنجامدراوە ئاشکرایکردووە، پەروەردە بەگشتی تەمەنی مرۆڤ درێژدەکاتەوە و یارمەتیدەرە بۆ باشترکردنی تەندروستی بۆ خەڵکی هەموو تەمەن و نەتەوە و دابەشبوونی جوگرافی و پاشخانی دیمۆگرافی و کۆمەڵایەتی.

تیمێکی لێکۆڵینەوە لە زانکۆی تەندروستی و تەکنەلۆجیای نەرویجی گەیشتنە ئەو ئەنجامەی کە ئەگەری مردن بە ڕێژەی 2% کەمدەبێتەوە بۆ هەر ساڵێکی خوێندنی زیادە کە مرۆڤ بەسەر دەبات بۆ فێربوون، ئەمەش واتە بەسەربردنی 6 ساڵ خوێندن لە خوێندنی سەرەتاییدا، تێکڕای تەمەنی مرۆڤ بە ڕێژەی 13% درێژ دەکاتەوە، و ئەگەری مردن بە ڕێژەی 25% کەم دەبێتەوە دوای تەواوکردنی خوێندنی ناوەندی، و بە ڕێژەی 34% کەم دەبێتەوە دوای تەواوکردنی 18 ساڵ خوێندن.

لەچوارچێوەی ئەو توێژینەوەیەدا کە گۆڤاری زانستی "The Lancet Public Health" بڵاویکردۆتەوە، تیمی توێژینەوەکە کاریگەریی توێژینەوەکەیان بەراورد کردووە لەسەر مەترسییە تەندروستییەکانی وەک جگەرەکێشان و خواردنەوەی کحول و خواردنی خۆراکی ناتەندروست و دەرکەوتووە کە سوودەکانی خوێندن بۆ ماوەی ١٨ ساڵ یەکسانە بە خواردنی ڕێژەیەکی ئایدیاڵ لە خۆراکە تەندروستەکان، وەک سەوزەوات، بۆ نموونە، وە ئەوانەی کە هەرگیز نەچوونە قوتابخانە یەکسانە بە ١٠ جگەرە لە ڕۆژێکدا بۆ ماوەی ١٠ ساڵ، یان خواردنەوەی ٥ بتڵ خواردنەوەی کحولی لە ڕۆژێکدا.

More News

Most Popular

زانست

ئایا ماسی دوای بەستنی دووبارە زیندوو دەبێتەوە؟

Mic
2024-07-25

لە بابەتێکی ماڵپەڕی " earthdate" دا باس لەوە دەکات کە ماسی بە گشتی توانای خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی پلەی گەرمیدا هەیە و دەتوانێت لە ئاوی سارددا بۆ ماوەیەکی زۆر بژی، بەڵام ئەگەر ئاوێک بە تەواوی بەستوو بێت، ئەگەری ئەوە هەیە هەندێک لە ماسییەکان بمرن.
لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە چۆن ماسییەکان لە دەریاچە بەستووەکان و ئاوەکانی ناوچە جەمسەرییە سەهۆڵاوییەکانی زەویدا دەژین؟
ماسییەکان کۆمەڵێک ستراتیژی بەکاردەهێنن بۆ مانەوەیان لە ژیاندا، ئەوانیش بریتین لە:
- خاوبوونەوەی میتابۆلیک، ماسی دەچێتە دۆخێکەوە پێی دەوترێت "torpor" ئەمەش هاوشێوەی خەوی زستانەیە، بەڵام بەو شێوەیە قووڵ نییە، پلەی گەرمی جەستەیان لەگەڵ پلەی گەرمی ئاوەکەدا دادەبەزێت و لێدانی دڵ و هەناسەدان و ئاستی چالاکی و جوڵەکانی بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش کەم دەبنەوە، بەم شێوەیەش وزە دەپارێزێت چونکە جەستەیان پێویستی بە جوڵە نییە.
- دەڕۆنە قووڵاییەکی زۆرترەوە، زۆرێک لە جۆرەکانی ماسی دەچنە ناوچە قووڵاییەکانی دەریاچەکانەوە کە پلەی گەرمی ئاوەکە جێگیرتر دەمێنێتەوە و کەمتر ئەگەری بەستنی تەواوەتی هەیە، ئەمەش ماسییەکە دەپارێزێت وادەکات لە ژیاندا بمێنێتەوە.
- کەمبوونەوەی ئارەزووی خواردن، بەو پێیەی ئاستی چالاکییەکانیان زۆر کەم دەبێتەوە، ماسییەکان پێویست ناکات لە وەرزی زستاندا وەکو جاران خۆراک بدۆزنەوە، لەوانەیە زۆر کەم بخۆن یان پشت بە وزەی یەدەگی خۆیان ببەستن.
- گونجاندنی فیزیۆلۆژی، هەندێک جۆری ماسی گونجانی تایبەتیان لە جەستەیاندا هەیە کە یارمەتیان دەدات لە سەرمادا بمێننەوە، بۆ نموونە هەندێکیان پرۆتینی دژە بەستن لە خوێنیاندا هەیە کە ڕێگری لە بەستنی خانەکانیان دەکات.
هەر بۆیە بە بەکارهێنانی ئەم ستراتیژانە، ماسییەکانی دەریاچە بەستووەکان دەتوانن وزەی خۆیان بپارێزن و لە بارودۆخی سەختی زستاندا بژین تا بەهار دێت.