-18

٩ هەڵە کە کەسایەتی منداڵ لەناو دەبات

Mic
2024-07-02

هەندێک کردار و ڕەفتار دەتوانن خۆبەگەورەزانینی منداڵ کەمبکەنەوە، بەپێی ئەوەی کە ڕۆژنامەی تایمز ئۆف هیندستان بڵاویکردووەتەوە، ٩ هەڵە هەیە کە دایک و باوک دەتوانن بیکەن، هەندێکیان لەخۆوە، و دەتوانن متمانەی منداڵەکە لەناوببەن، بەم شێوەیە:

1. ڕەخنەی زۆر
کاتێک منداڵێک چەندین جار پێیان دەوترێت کە هەوڵەکانی بەس نییە، ئەوا دەست دەکات بە گومانکردن لە تواناکانی و خۆی لە تەحەددای نوێ دەدزێتەوە. دایک و باوک لەبری ئەوەی سەرنجیان لەسەر ئەو هەڵانەی منداڵەکە بێت، دەتوانن سەرنجی بنیاتنەر بدەن کە هاندەری باشتربوون بێت و تیشک بخەنە سەر خاڵە بەهێزەکانی.

2. دایک و باوکی زۆر خۆپارێز
سروشتییە دایک و باوک بیانەوێت منداڵەکانیان لە زیان بپارێزن، بەڵام زیادەڕۆیی لە پاراستنی منداڵ کاریگەری نەرێنی لەسەر متمانە بەخۆبوونی منداڵ دەبێت.

کاتێک منداڵان ڕێگەیان پێنادرێت بگەڕێن، متمانەیان بەخۆیان نابێت لە مامەڵەکردن لەگەڵ بارودۆخە نوێیەکانی ژیاندا.

3. چاوەڕوانی زۆر
چاوەڕوانییە بەرزەکان دەتوانێت پاڵنەرێک بێت بۆ منداڵان بۆ بەدەستهێنان، بەڵام دانانی ئاستەکە زۆر بەرز دەتوانێت کاریگەری پێچەوانەی هەبێت.

کاتێک منداڵان هەست دەکەن هەرگیز ناتوانن چاوەڕوانییەکانی دایک و باوکیان بەدی بهێنن، لەوانەیە بە تەواوی واز لە هەوڵدان بهێنن، پێیان وایە مەحکومن بە شکستهێنان.

4. بەراوردکردن لەگەڵ هاوتەمەنەکانیان
بەراوردکردنی منداڵ بە خوشک و براکانی، هاوپۆلەکانی، یان تەنانەت منداڵانی دیکە بە گشتی، زیانێکی زۆر بە متمانەی بەخۆی دەگەیەنێت.

5. نەبوونی ستایش
کاتێک هەوڵی منداڵان ناناسرێتەوە، مەیلیان بۆ ئەوە هەیە کە قەدرزانی و توانای ئەوەیان نییە کە بتوانن ئەو شتە بەدەست بهێنن کە دایک و باوک داوای دەکەن.

بەردەوام ناسین و ستایشکردنی هەوڵەکانی منداڵ، هەرچەندە بچووک بێت، بەهای خۆی بەرز دەکاتەوە و پاڵنەرێکە بۆ بەردەوامبوون لە هەوڵدان.

6. نازکردنی مەترسیدار
لە کاتێکدا گرنگە خۆشەویستی و پشتیوانی پێشکەش بکرێت، بەڵام نازکردنی زۆر دەتوانێت متمانەی منداڵ تێکبدات. کاتێک منداڵان زۆر نازیان پێدەدرێت، ئەوا وابەستەی کەسانی دیکە دەبن و کێشەیان هەیە بۆ ئەوەی بە تەنیا مامەڵە لەگەڵ تەحەددیاتەکاندا نەکەن.

7- نەبوونی پشتیوانی و تێگەیشتن
منداڵان پێویستە هەست بە تێگەیشتن و پشتگیری سۆزداری بکەن. کاتێک هەستەکانیان پشتگوێ دەخرێن، هەست بە نائەمنی دەکەن. وەڵامدانەوەی ترسەکانی منداڵ و چەسپاندنی هەستەکانی یارمەتیدەرە بۆ بنیاتنانی هەستێکی بەهێزی بەهای خۆی.

8. سزای توند
دەبێت ئامرازێکی نا توند بۆ سزادانی هەڵەکان دابنرێت. هەڵە بەشێکی سروشتی پرۆسەی فێربوونە و دەبێت ڕێبازێکی بەزەیی و بابەتیانە پەیڕەو بکرێت کە یارمەتی منداڵ بدات هەڵەکان وەک دەرفەتی فێربوون بەکاربهێنێت.

9. سنوور و ڕێسای ناتەبایی
منداڵان پێویستیان بە سنوورێکی یەکگرتوو و ڕوون هەیە، کە هەستکردن بە ئاسایش و تێگەیشتن لەوەی کە چاوەڕوانی چییان لێدەکرێت.

کاتێک یاساکان ناتەبایی یان پێشبینینەکراو بن، دەتوانێت ببێتە هۆی سەرلێشێواوی و نائەمنی، بەمەش دوورکەوتنەوە لە هەر هەوڵێک بۆ گەڕان و پەرەپێدان.

More News

Most Popular

هەواڵ

پەرلەمانی کوردستان دەخرێتەوە ژێر رەحمی چەکوشی دادگای فیدراڵی عێراق

Mic
2025-05-08

دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان لە دادگای فیدراڵی تۆمار دەکرێت، کە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکەی بە بڕیاری هەمان دادگا بووە.  

 هەڵبژاردنی خولی شەشەمی  پەرلەمانی کوردستان دوای دوو ساڵ دواخستن لە وادەی خۆی، دواجار بە بڕیاری دادگای فیدراڵی کۆتایی ساڵی رابردوو ئەنجام درا.

دادگای فیدراڵی بەشێکی چیرۆکی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بوو، نزیکەی ساڵێک تاتوێی سکاڵایەکی لەبارەی هەڵبژاردنەکەوە کرد، کە دواجار بە هەڵوەشاندنەوە و دواتر کەمکردنەوەی ژمارەی کورسی کۆتایی پێکهاتەکان کۆتاییهات.

ئێستا جارێکی دیکە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنە خراوەتەوە بەر دەستی دادگای فیدراڵی عێراق، کۆمەڵی دادگەری کوردستان و جوڵانەوەی نەوێ نوێ رایگەیاندووە، لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکردووە.
سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری کە یەکەم سکاڵایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی سەرکەتووی حزبەکە دژی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کراوە.

عومەر گوڵپى سەبارەت بە تۆمارکردنی ئەو سکاڵایە رایگەیاندووە،"داوامان لە دادگاى فیدراڵی کردووە، خولەکە هەڵوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردن دووبارە بکرێتەوە، هەروەها هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەى لە پێنج مانگى ڕابردوودا پەرلەمانتاران وەریان گرتووە، لێیان وەربگیرێتەوە".

کۆمەڵى دادگەرى کە لە هەڵبژاردنى خولى شەشەمى پەرلەمانى کوردستاندا سێ کورسیى بەدەستهێنا، دواتر هەڵبژاردنەکەی بە" دیزاینکراو" وەسفکرد و بڕیاریدا بایکۆتی خولەکە بکات.

دوای چوار رۆژ لە سکاڵاکەی کۆمەڵی دادگەری، جوڵانەوەی نەوەی نوێش رایگەیاند، سکاڵایان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کردووە. 

نەوەی نوێ رایگەیاندووە، سکاڵاکەی ئەوان دژی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئەوەیش بەهۆی ئەوەی تا ئێستا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی دەرنەکردووە.

ڕۆژی 20ـی تشرینی یەکەمی 2024، هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام درا، بەپێی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن کە لەلایەن کۆمسیۆنەوە بڵاوکراوەتەوە، پارتی 39 کورسی، یەکێتی 23 کورسی، نەوەی نوێ 15 کورسی، یەکگرتوو 7 کورسی، هەڵوێست 4 کورسی، کۆمەڵ 3 کورسی، بەرەی گەل 2 کورسی و هەریەک لە گۆڕان و هاوپەیمانی کوردستانیش یەکی کورسییەکیان بەدەستهێناوە.

دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن، تا ئێستا پەرلەمانی کوردستان کارا نەبووە و تەنها پەرلەمانتاران سوێندی یاسایان خواردووە، بەڵام هەموو مانگێک مووچە وەردەرگن.