پەروەردەی سێکسی

پێویست ناكات باسكردنی سێكس له‌نێو خێزانه‌كاندا وه‌ك قەدەغەکراو سه‌یربكرێت

دایک و باوک ڕۆڵێکی کاریگەر دەبینن لە پەروەردەکردنی هەرزەکار و ڕێنمونی کردنیان دەربارەی تەندروستی سێکسی و جەستەییان, بۆیە پەیوەندییەکی هاوڕێیانە لەنێوان هەرزەکار و دایبابدا دەبێتە هۆی پێگەیاندنی گەنجان لەسەر ڕێچکەیەکی دروست.

لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە پەیوەندییەکی کراوە و گفتوگۆئامێزی خێزان و هه‌رزه‌كاران لەسەر سێکس دەبێتە هۆی پێگه‌یاندنێكی ته‌ندروستتری گه‌نجان چونکە باسکردنی ئەم بابەتە هەستیارە بۆ هەرزەکاران پێویستە تا شەرمیان بشکێت و زیاتر لەبارەی  سێکسەوە بزانن.

ئێمەش لێره‌دا دەمانەوێت زیاتر دەربارەی پەیوەندی نێوان دایک و باوک و هەرزەکار لەسەر بابه‌ته‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌سێکسه‌وه ڕوونبكه‌ینه‌وه‌‌، بەتایبەتی چۆنیەتی دەست پێکردنی ئەم گفتوگۆیانە، چ ڕێگەیەک کاریگەرە و باسی چی بکرێت، ئایا دایک و باوک ئامادەن بۆ گفتوگۆیەکی لەم جۆرە یان نا؟

دیبۆرا ڕۆفمن، پەروەردەکارێکی سێکسی و پسپۆڕ لەپەیوەندییەکانی نێوان دایباب و منداڵاندا، هەندێک ڕوونکردنەوە لەسەر گفتوگۆ خێزانییه‌كان دەربارەی سێكس‌ ده‌خاته‌ ڕوو:

یه‌كه‌م: خۆپاراستن له‌ هه‌ستكردن به‌ شه‌رمه‌زاری
زۆربەی گەنجەکان شتانێکی زۆر سادە و سەرەتاییان لەلایەن دایک و باوکیانەوە پێ وتراوە و زۆربەی زانیارییە سێکسییەکانیان لە ئینتەرنێتەوە وەرگرتووە، ئه‌مه‌ش بۆ وه‌رگرتنی زانیاریی سێكسی به‌س نییه‌ و ته‌نانه‌ت ده‌گونجێت به‌لاڕێدابه‌ریش بن و كه‌لێن بۆ هه‌رزه‌كاران دروستبکەن.

لەنێو زۆرینه‌ی خێزانەکان، کە تەنانەت خاوەنی پەیوەندییەکی باشیشن لە نێو خۆیاندا، گفتوگۆكردن له‌باره‌ی بابه‌ته‌ سێكسییه‌كانه‌وه‌ بە هەستیار دادەنرێت و هەرواش مامەڵەی لەگەڵدا دەکرێت.

ئەم دۆخە وادەکات کە پەروەردەی سێکسی لە ماڵەوە و له‌نێو خێزانه‌كاندا دەگمەن بێت به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ بە بابه‌تێكی هه‌ستیار و قەدەغەکراو (تابوو) دادەنرێت لەکاتێکدا لەوانەیە لە ژینگەی دەرەوەدا باسکردنی ئەم بابه‌ته‌ ئاسانتر بێت.

ڕەنگە لەدەرەوەی خێزان ژینگەیەکی تر دروست بێت بۆ گەنج کە تێیدا زانیاری هەڵە و نادروست وەربگرێت سەبارەت بە سێکس، ئەمەش دووری دەخاتەوە لەو کەشەی کە ونە لە ماڵەوە و لەگەڵ ئەو کەسانەی کە پێکەوە لەسەر یەك مێز و سفرە لەگەڵی کۆدەبنەوە.

دووه‌م: باسكردنی سێكس بابەتێکی دووبارە نییە

بابه‌ته‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌ سێكسه‌وه‌ جار جار له‌نێو خێزانه‌كان به‌ ناڕاسته‌وخۆیی باسده‌كرێت، بەڵام تارادەیەك کەمە، ئەمەش هەستێکی نامۆ لای هه‌رزه‌كارران دروستده‌كات و ڕووبه‌ڕووی چه‌ندین پرسیارییان ده‌كاته‌وه‌.

سێیه‌م: ڕاستگۆیی دایک و باوک
پەروەردەی سێکسی لە ماڵەوە نابێت تەنها دەربارەی ڕاستییەکان و ڕۆتیناتی ژیان بێت به‌ڵكو دەبێت لەگەڵ ئەوەشدا سەرنج بخرێتە سەر فێربوونی زانیاری بەسوود.

لەوەش گرنگتر، فێربوونی چۆنییەتی گفتوگۆکردن دەربارەی بابەتە هەستیارەکان و بیرکردنەوە لێیانە کە یارمەتیدەر دەبن بۆ بڕیاردانی تەندروست و ڕاست بۆ خۆیان و دەوروبەریشیان.

چواره‌م: زۆر نا، زۆر زووش نا

دایک و باوک زۆر جار پێیانوایە پاراستنی منداڵەکانیان بریتییە لە دواخستنی گفتوگۆ هه‌ستیاره‌كانی وه‌ك بابه‌تی سێكسی, ئه‌ویش بەهۆی نەگونجاوی تەمەنییانەوە.

لە ڕاستییدا ئەمە پێچەوانەیە و دەکرێت ئەو منداڵانە توشی کێشە ببن و لەسەرچاوەی تر بگەڕێن دەربارەی بابەتەکە چونکە پرسیاریان زۆر بۆ دروست دەبێت و بە شێوەیەکی گشتی هەندێکیان فزوڵن دەربارەی ئەو شتانەی زانیاریان نییە لەسەری.

پێنجه‌م: شکاندنی قەدەغەکراوەکان
ئەو دوودڵییه‌ی بۆ قسەکردن لەسەر بابه‌ته‌ سێکسییه‌كان له‌نێو خێزانه‌كاندا هه‌یه‌ زۆرجار سه‌رچاوه‌كه‌ی له‌و باوه‌ڕه‌ ئاینییه‌وه‌ هاتوو‌ه‌ كه‌ ده‌ڵێت “حه‌رامه‌”.

نابێت بیرمان بچێت‌ منداڵان و هەرزەکاران له‌ خێزانەکانیانەوە‌ پێویستییان به‌ پێنج شتی سه‌ره‌كییه‌ کە بریتیین لە: جەختکردنەوە و خۆشەویستی بێ مەرج بەو جۆرەی کە هەن و خۆیانن، زانیاری زیاتر و وردتر، چاوەڕوانی ڕوون لە دەوری بەهاکان، ڕێزگرتن لە سنوری خۆت و چواردەورت و ڕێنیشاندانییان لە بەڕێوەبردنی سەربەخۆیی گەشەسەندنییان.

باسكردنی وردی بابه‌ته‌ سێكسییه‌كان و به‌رچاوڕوونی پێدانیش له‌باره‌یانه‌وه‌ هیچ جیاوازییه‌كی نییه‌ و به‌شێكی گرنگه‌‌ له‌و خاڵه‌ سه‌ره‌كییانه‌ی كه‌ باسكراون.

لە کۆتاییشدا باسكردنی بابه‌ته‌ سێكسییه‌كان ده‌رئه‌نجامێكی ئه‌رێنی بۆ دایباب و بەخێوکەران ده‌بێت و واده‌كات زیاتر هەست بە ئاسوودەیی بکەن سەبارەت بە قسەکردن لەسەر سێکس.

وەک بەخێوکەر پێویستە دایكان و باوكان ڕۆڵی خۆیان له‌ په‌روه‌رده‌كردنی گه‌نجاندا به‌ سه‌ركه‌وتوویی بگێڕن و پشتگیری ژیانێکی خۆش، تەندروست، ئەخلاقی، سەلامەت، چێژبەخش و تێرکردنی ژیانی سێکسی منداڵه‌كانیان بکەن.      

هەواڵ

لایەنەکانی هەرێمی کوردستان هەڕەشەی وەرگرتنی هەڵوێست دژی بەغدا دەکەن

پارتی و یەکێتی بەهۆی بڕیاری نەناردنی پارە بۆ هەرێمی کوردستان، هەڕەشەی راگەیاندنی هەڵوێستی نوێ دژی بەغدا دەکەن، فراکسیۆنە کوردییەکانی پەرلەمانی عێراق هەڵوێستی هاوبەش رادەگەیەنن و محەمەد حاجی مەحمودیش دەڵێت، باشترین کاتە ئێستا دەوڵەتی کوردی رابگەیەنین. 

 بڕیارەکانی حکومەتی عێراق بۆ نەناردنی پارەی مووچە ناڕەزایەتی لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستانی لێکەوتەوە، مەکەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، تا پێش جەژنی قوربان وەزارەتی دارایی عێراق شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان نەنێرێت، هەڵوێستی جیددییان دەبێت. 

پارتی حکومەتی فیدراڵی بە "پێشێلکردنی مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان" تۆمەتبار کردووە، نوسراوەکەی وەزارەتی دارایی عێراقیشی بۆ نەناردنی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان وەک دوا پێشلکاری دژی دەستوور و بنەماکانی ڕێککەوتنی پێکهێنانی حکومەت وەسفکردووە. 

بڕیارە رۆژی 2ـی حوزەیرانی 2025، کۆمیتەی ناوەندیی پارتی لەسەر پرسەکە کۆبێتەوە تاتوێی پرسەکە بکات، وەک لە راگەیەندراوەکەی پارتیدا هاتووە، ئەگەر ماف و شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان ڕەوانە نەکرێت هەڵوێستی جدییان دەبێت". 
یەکێتیی نیشتمانی کوردستان تا ئێستا بە فەرمی هەڵوێستی خۆی  لەسەر بڕیارەکانی وەزارەتی دارایی عێراق رانەگەیاندووە، تەنها هەرێم كەمال ئاغا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق بە میدیای حزبەکەی راگەیاندووە، بڕیارەكەی تەیف سامی وەزیری دارایی نایاساییە و دژی بڕیارەكانی دادگای فیدڕاڵییە.

باسی لەوەشكردووە، هێشتا خشتەی یاسای بودجەی 2025 رەوانەی پەرلەمان نەکراوە و پەسند نەکراوە، ئەم ساڵ مانگی پێنج تەواو نەبووە، بە چ پێوەرێک مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی و شایستەی هەرێمی کوردستان دەبڕێت؟. 
رۆژی 21ـی شوباتی 2024، دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر سکاڵایەکی یەکگرتوو، دادگای فیدراڵی چەند بڕیارێکی لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانەوە دەرکرد، یەکێک لە بڕیارەکان پابەندکردنی بەغدا و هەولێر بوو بە خەرجکردنی مووچە دور لە ملمانێ سیاسییەکان.

دارا سێکانیانی، ئەندامی پەرلەمانی عێراق فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، هەولێر و بەغدا بە وەلانانی بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی تۆمەتبار کرد و وتی،" نووسراوەکەی تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق پێچەوانەی بڕیاری دادگای فیدراڵییە و  هۆکارەکەی بێ متمانەیی و پابەند نەبوونە بەبڕیارەکانی دادگای فیدراڵیەوە".

باسی لەوەشکرد، زمانی هەڕەشەی سەرکردە سیاسییەکان خزمەت بە هیچ بوارێک و سەقامگیریی کەرتی ئابوری ناکات، ناکرێت مووچەخۆران باجی هەڵەکانی حکومەت بدەن. 
بڕیارە، فراکسیۆنە کوردستانییەکان بۆ رونکردنەوەی نیگەرانییەکان یاداشتێکی ناڕەزایەتیی لە دژی بڕیاری تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق بۆ نەناردنی مووچەی فەرمانبەرانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، بدەنە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق. 

پارتی چاکسازیی تورکمان لەگەڵ داواکاری بۆ راگەیاندنی هەڵوێستی توندی هاوبەش دژ بە بڕیارەکانی حکومەتی عێراق، لە راگەیەندراوێکدا راگەیاندووە، " حکومەتی فیدراڵی عێراق بەردەوامە لە سزادانی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و ماددەکانی دەستوور پێشێڵ دەکات  و پاشگەز دەبێتەوە لە ڕێککەوتنەکان بە بیانوی بێ پاسا و بێ بنەما کە لەسەر مووچە و شایستە داراییەکان ئەنجام درابوون. 

باسی لەوەیشکردووە، بەغدا مووچەی کردووەتە کارتێکی سیاسی بۆ لاوازکردن و دژایەتیکردنی حکومەتی هەرێمی کوردستان و خەڵکەکەی.

نەوەی نوێ و کۆمەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان بە هۆکار دەزانن
جوڵانەوەی نەوەی نوێ کە لەناو هێزە ئۆپۆزسیۆنەکاندا خاوەنی زۆرترین کورسییە، تا ئێستا بە شێوەیەکی فەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە، بەڵام لە رێگەی میدیاکانییەوە حکومەتی هەرێمی کوردستانی وەک هۆکار دیاریکردووە و بە پابەندنەبوو بە داواکارییەکانی حکومەتی عێراقەوە تۆمەتباری کردووە. 

کۆمەڵی دادگەری کوردستان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، "ئۆباڵی کێشەی مووچە بە پلەی یەکەم دەکەوێتە ئەستۆی بەرپرسانی حکومەتی کاربەڕێکەری هەرێمی کوردستان، بەڵام بێگومان حکومەتی فیدراڵیش بەشێکی تاوانەکەی دەکەوێتە ئەستۆ، بەو پێیەی مووچە وەک کارتی سیاسی بەکار دەهێنێت و دەشزانێت کە خەڵک باجەکەی دەدەن".

باس لەوەیشکراوە، بابەتی مووچە کراوەتە چەکی ململانێی نێوان دەسەڵاتدارانی هەرێم و بەغداد و هاوڵاتییانی هەرێمی پێوە گیرۆدە کراوە و دەبێت جارێکی دیکە هاوڵاتیان دەبێت باجی هەڵەی بەرپرسانی هەردوولا بدەن و بە گیرفانی خاڵی جەژن بەڕێ بکەن.

عەلی حەمەساڵح بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست بڵاویکردەوە، ئەوان دەڵێن داهاتی نەوت و ناوخۆ نەگەڕاوەتەوە، لەبری سزای بەرپرسانی هەرێم بدەن و ڕێکاری یاسایی بگرنەبەر هاتون سزای موچەخۆرێک دەدەن، کە چەندین ساڵە قوربانیە. 

بڕیاردەری رەوتی هەڵوێست پێی وایە، عێراقیش بێ خەتا نییە و وەک خۆی نوسیوویەتی،" ئەوان بە دەسەڵاتدارانی پارتی و یەکێتی دەڵێن، لە بازرگانی نەوت و قاچاخی و بردنی پارەی هەرێم بەردەوام بن و نەینێرنەوە بۆ عێراق، ئێمەش سزای موچەخۆران دەدەین".

محەمەدی حاجی مەحمود داوای راگەیاندنی دەوڵەتی کوردی دەکات
محەمەد حاجی مەحمود، سکرتێری گشتیی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان جارێکی دیکە پرسی ریفراندۆمی ورژاندووە و پێی وایە، ڕیفراندۆم هەیە و دەبێت هەرێمی کوردستان بڕیاری خۆی بدات، چونکە ڕیفراندۆم دەنگی پێویستی بۆ جیابوونەوەی کورد لە عێراق بەدەستهێناوە.

باسی لەوەشکردووە، ئەوەی بەرامبەر بە کورد دەکرێت بڕیاری هەموو سیاسییەکانی عێراقە نەک تەنها وەزیری دارایی، ئەوەی عێراق دەیکات کاردانەوەی واژۆکردنی گرێبەستەکانی کوردستانە لە ئەمریکا.

محەمەد حاجی مەحمود بۆچوونی وایە، عێراق زۆر لاوازە و کورد زۆر بەهێزە، بۆیە عێراق بەبێ کورد هەڵبژاردنی بۆ ناکرێت، بەبێ بەشداریی کورد لە پرۆسەی سیاسیدا هەموو شتێک لە عیراق تێکدەچێت.

نوسراوەکەی تەیف سامی
تەیف سامى، وەزارەتى دارایی عێراق، بە نووسراوێکی فەرمی حکومەتی هەرێمى کوردستانى ئاگادار کردووەتەوە لەوەى چیدیکە ناتوانێت لە ناردنى پارەی مووچە بەردەوام بێت، بە پاساوى ئەوەى بڕى پشکى دیاریکراوى خۆى لە یاسای بودجە تێ پەڕاندووە