هەواڵ

هێشتا ئەمریکا و ئێران لەسەر شوێنی پیتاندنی یۆرانیۆم ناکۆکیی بنچینەییان هەیە

Mic
2025-06-02

ئەمڕۆ، دووشەممە، ئێران داوای لە ئەمریکا کرد کە "گەرەنتی" سەبارەت بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو سزایانەی بەسەریدا سەپێنراون پێشکەش بکات، ئەمەش دوای پێشنیارێکی ئەمریکا بۆ ئەگەری رێککەوتنی ئەتۆمی و نەسەپەناندی سزای زیاتر بەسەر وڵاتەکەدا.

ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانی هەفتانەی تاران وتی: ئێمە گەرەنتیمان دەوێت سەبارەت بە هەڵگرتنی گەمارۆکان و وتی: تائێستا لایەنی ئەمریکی نەیویستووە ئەم بابەتە روون بکاتەوە.

ئەم وتانەی بەقائی، رۆژێک دوای ئەوە هات کە راپۆرتێکی نەتەوە یەکگرتووەکان دەریخست کە تاران بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی زۆر پیتێنراوی بەرزکردۆتەوە.

ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی رۆژی یەکشەممە لە راپۆرتێکدا رایگەیاند کە ئێران بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی پیتێنراو بە رێژەی 60٪ی خێراتر کردووە، کە نزیکە لە ئاستی 90٪ی پێویست بۆ بەکارهێنانی سەربازی، ئەمەش هەفتەیەک پێش کۆبوونەوەی دەستەی پارێزگارانی ئاژانسەکە لە ڤیەننا بووە.

لەلایەکی دیکەوە رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریکا، هەر ئەمڕۆ، ئاشکرایکرد، کارۆلین لیڤیت، وتەبێژی کۆشکی سپی رێنمایی ئاڕاستەی وەزارەتی دەرەوە و گەنجینەی ئەمریکا كردوه‌ بۆ راگرتنی سەپاندنی هەرسزایەکی نوێ بەسەر ئێراندا، بەڵام ئاماژەی بە هەڵگرتنی هیچ سزایەک نەداوە کە لە ساڵانی رابردوودا سەپێنراوە بەسەر تاراندا، بەتایبەتی بابەتی فڕۆشتنی نەوت و سامانە سروشتییەکان.

هەروەها ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری ئەمریکا بۆ دانوستانە ئەتۆمییەکان، مانگی رابردوو رایگەیاند، ئیدارەی ترەمپ دژی هەر جۆرە پیتاندنێک دەبێتەوە و وتی: "ئێران ناتوانێت بەرنامەیەکی نوێی پیتاندنی یۆرانیۆمی هەبێت. ئەوە هێڵی سووری ئێمەیە. هیچ پیتاندنێک لە ئێراندا رێگەپێدراو نییە".

سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکە، ئێران بەڵێنی داوە بەردەوام بێت لە پیتاندنی یۆرانیۆم "بە رێککەوتن یان بەبێ رێککەوتن".

ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز رۆژی شەممە لە راپۆرتێکدا کە کارۆلین لیڤیت، وتەبێژی کۆشکی سپی رایگەیاندووە، "ویتکۆف نێردەی تایبەت پێشنیارێکی ورد و قبوڵکراوی بۆ دەسەڵاتی ئێران ناردووە و قبوڵکردنی لە بەرژەوەندی ئەواندایە".

ڕۆژنامەکە بە پشت بەستن بە بەرپرسانی ئاشنا لە دانوستانە دیپلۆماسییەکان ئاماژە بەوە دەکات کە ئەو پێشنیازە کۆمەڵێک خاڵی کورتە و رەشنوسێکی تەواو نییە.

تاران و واشنتۆن لە مانگی نیسانەوە پێنج خولی دانوستانیان بە نێوەندگیری عومان ئەنجامداوە و هەردوولا پێشکەوتنەکانیان پشتڕاستکردووەتەوە، سەرەڕای ناکۆکی بنچینەیی لەسەر توانای ئێران بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

ئایا حکومەتی هەرێم دەتوانێت مووچە دابەشبکات؟

Mic
2025-06-04


ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆبووەوە، بەڵام خۆی لە دابەشکردنی مووچە بەدوورگرت، لەکاتێکدا پێشتر وەزیری دارایی هەرێم رایگەیاند، دەتوانن مووچە دابەشبکەن.

ئەمڕۆ، ئەنجومەنی وەزئرانی هەریم بە سەرپەرشتی مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێم کۆبووەوە، یەکەم تەوەری کۆبونەوەکە باسکردنبوو لە پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم.

دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکە، حکومەتی هەرێم راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە، بەڵام موچەخۆرانی بێئومێدکرد، بەو پێیەی باسی لە دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنج نەکرد.

لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، دەستوری عێراق بنەمای یەکسانی لە نێوان سەرجەم عێراقییەکان جێگیر کردووە و دادگای فیدراڵیش جەختی کردووەتەوە لەسەر مامەڵەکردنی مووچەخۆرانی هەرێم وەک هاوتاکانیان لە حکوومەتی فیدراڵ، بۆیە نابێت لە ژێر هیچ پاساو و بیانوویەک، قوتی مووچەخۆرانی هەرێم بۆ هەشت مانگی داهاتوو ڕابگیرێت.

ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم پێیوایە، حوومەتی فیدراڵ بەم بڕیارە سیاسیەی، گەمارۆ دەخاتە سەر هەرێم و ئەم بڕیارە سزادانی بەکۆمەڵی سەرجەم هاووڵاتییانی هەرێمە.

هەروەها، بڕیاری ڕاگرتنی مووچەی هەرێمی کوردستانی بە نا دەستوریی و نایاسایی دەزانێت و داوای کرد، ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ، پێداچوونەوەی پێویست بەم بڕیارەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ بکات لەبەر ڕۆشنایی بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی.

ئەنجومەنی وەزیران لە راگەیەندراوەکەیدا هیچ بژاردەیەکی نەخستەڕوو بۆ چارەسەرکردنی گرفتی مووچە و دابەشکردنی مووچە، لەکاتێکدا پێش چەند رۆژێک وەزیری دارایی و ئابوری هەرێم بەوپەڕی دڵنیایییەوە وتی: دەتوانن بەبێ بەغدا  مووچە دابەشبکەن.

ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم رۆژی 1ـى حوزەیران لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا باسی لەوەکرد، کە حکومەتی هەرێم 320 تاوەکو 350 ملیار داهاتی نا نەوتی هەیە، لەو داهاتەیش مانگانە نزیکەی 50 ملیاری دەدرێت بە بەغدا.

وەزیری دارایی هەرێم جەختیکردەوە، کە دەتوانن بەبێ ناردنی پارە لەلایەن بەغداوە مووچە دابەشبکەن و وتی: ئێمە لە کابینەی نۆیەم ئەزموونێکمان هەیە، نزیکەی 21 مانگ بە داهاتی ناوخۆ و بەو نەوتەی کە هەمان بوو، بەو بڕەی کە دەمانفرۆشت توانیمان بەبێ کەموکوڕی 21 مانگ مووچە دابەش بکەین، ئێستاش ئەگەر هەرێم ناچار بێت بە هەمان ئەزمووندا بڕوات بەپێی ئەو توانایەی کە لە نەوت و داهاتە ناوخۆییەکان دەستی دەکەوێت و هەموو ئەو داهاتانەی کە توانای پێدەدات ژیانی بۆ رێکبخات و پێی بژین.

حکومەتی هەرێم جگە لە داهاتی ناوخۆ کە بەوتەی خۆیان مانگانە 300 ملیار دیناریان بۆ دەمێنێتەوە، رۆژانە زیاتر لە 320 هەزار بەرمیل نەوت دەفرۆشێت، ئەوەی لای مووچەخۆران پرسیارە ئەو پارەیە چی لێدێت و بۆچی  بۆ مووچە دابەش ناکرێت.

عومەر گوڵپی، ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی کوردستان دەڵێت: حکومەتی هەرێم لە 30 مانگی رابردوودا لە فرۆشتنی 250 ملیۆن بەرمیل نەوت، نزیکەی سێ ملیار و 750 ملیۆن دۆلاری دەستکەوتووە، کە دەکاتە پێنج ترلیۆن دینار و بەشی پێننج مووچە دەکات.

دەشڵێت: لە داهاتی نەوت و نانەوتی یەک دیناری بۆ مووچە خەرجنەکراوە، بۆیە ئێستا خەڵک چاوەڕێی مووچە دەکات، نەوەک سوپاسنامە و هۆنینەوەی چیرۆکی خۆڕاگریی.

لە ئێستادا مووچەخۆرانی هەرێم بێئومێدبوون لە دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنج لەلایەن حکومەتی هەرێم و حکومەتی عێراقەوە و نازانن چارەنوسی مووچەی ئەم هەشت مانگەی ئەمساڵ چی بەسەردێت.

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved