هەواڵ

ئەمریكا لەبارەی بەهای دینار بەرامبەر دۆلار دڵنیایی دەدات

ئيلینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئەمریكا لە عێراق   ڕایگەیاند ئەمریكا نرخی دۆلارو دینار دیاری ناكات‌و سزای بەسەر بانكی نوێدا لە عێراق نەسەپاندووە، بەڵكو گەیشتووە بە میكانیزمێك بۆ بەهێزكردنی كەرتی بانكیی عێراق.
باڵیۆزی ئەمریكا لەعێراق لەمیانی چاوپێكەوتنێكدا ئەوەشی خستەڕوو: ئەو رێوشوێنانە چەند ساڵێكی خایاندووە‌و بۆ ئەوەیە یارمەتی عێراق بدات لە پابەندبوون بە سیستمی بانكیی جیهانی‌و گەرەنتی رێگریكردن لە بەكارهێنانی سیستمی بانكیی بۆ شتنەوەی پارەی گەلی عێراق‌و ئاودیوكردنی بۆ دەرەوە.
 ئيلینا رۆمانۆسكی دەشڵێت: ئەم رێوشوێنانە بەر لە دوو ساڵ دەستیپێكردووە‌و بەشێوەیەكی پلە بەپلە لەلایەن بانكەكانی عێراقەوە جێبەجێ كراوە، ئەمەش بەگوێرەی رێككەوتن لەنێوان بانكی فیدراڵی ئەمریكا‌و بانكی ناوەندیی عێراق، هاوكات  ئەوەی دەبێت بكرێت بەردەوامیدانە بە گفتوگۆ لەگەڵ بانكی ناوەندی‌و چاودێریكردنی لێكەوتەكانیەتی لەسەر هاوڵاتی ئاسایی كە دامەزراوە داراییە نافەرمییەكان بەكاردەهێنێت، ئەمەش بۆ چارەسەركردنی لێكەوتەكانی.
سەبارەت بە سپیكردنەوەی پارە باڵیۆزی ئەمریكا لەعێراق وتی: ئەمریكا لەگەڵ لایەنی عێراقیدا هەوڵی رێگریكردن لە شتنەوەی ئەو پارانە دەدات كە بۆ گەلی عێراقی دەگەڕێنەوە، هەروەها رێگریكردن لە ئاودیوكردنی، سەرەنجمان خستوەتە سەر دۆسیەی گەندەڵی لە عێراق‌و ئەوەی رویدا رێكەوت بوو لەگەڵ دەستبەكاربوونی محەمەد شیاع سودانی لە پۆستی سەرۆك وەزیراندا.
نزیكەی مانگێكە نرخی دۆلار بەرزبوونەوەیەكی زۆری بەرامبەر دیناری عێراقی تۆماركردووە و بۆ هەریەك دۆلار گەیشتە 1660 دینار، لەئێستاشدا حكومەت رێوشوێنی نوێی گرتوەتەبەر بۆ دابەزاندنی نرخی دۆلار و بەرزكردنەوەی بەهای دینار، هەر لەوچوارچێوەیەشدا سەرۆكوەزیرانی عێراق پارێزگاری بانكی ناوەندی گۆڕی و دوابەدوای ئەوەش بەهای دۆلار بەرامبەر دینار دابەزینی تۆماركرد.
ئەمریكا پێشتر چەند بانكێكی عێراقی بە سپیكردنەوەی پارە و بردنە دەرەوەی دۆلار بۆ ئێران و سوریا تۆمەتباركرد ئەو بانكانەش لەلایەن حكومەتی عێراق و بەپاڵپشتی ئەمریكا سزادراون كە چوار بانكیان لقیان لەهەرێمی كوردستان هەیە.

هاوكات ئاژانسی رۆیته‌رز بڵاویكردووه‌ته‌وه‌: ئه‌م‌ریكا به‌ سوودانی راگه‌یاندووه‌، ئه‌گه‌ر رێگری له ‌چوونی دۆلار بۆ ئێران نه‌كات، ئه‌وا چاوه‌ڕوانی رووخانی حكومه‌ته‌كه‌ی بێت. ئەمە لەکاتێکدایە هاوپه‌یمانی به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌ت له ‌دوایین كۆبوونه‌وه‌یدا تاوتوێی به‌رزبوونه‌وه‌ی به‌های دۆلار و رێكاره‌كانی حكومه‌تی بۆ سەقامگیرکردنی به‌های دینار كرد.

هەواڵ

مەترسییەکانی بە قەزابوونی قەرەتەپە لایەنە کوردییەکان یەکدەخات

دوای ئەوەی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بڕیاری بە قەزابوونی ناحەی قەرەتەپەی دەرکرد، لایەنە کوردییەکان بە توندی دژی بڕیارەکە وەستاونەتەوە، جەختدەکەنەوە، بڕیارەکە هەوڵێکە بۆ تێکدانی دیمۆگرافیای ناوچەکە و هەروەها، بڕیارەکە پێچەوانەی مادەی 140ـى دەستورە.

ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بەکۆی دەنگ، بڕیاری بە قەزابوونی ناحیەی قەرەتەپەی پەسەندکرد، کە ناحیەیەکی سەر بە قەزای خانەقین بوو، بەپێی بڕیارەکە، جگەلەوەی قەرەتەپە لە خانەقین دادەبڕێت، ناحیەکانی کۆکس و جەبارە لە کفری دادەبڕێت و دەخرێنە سەر قەزا تازەکە.

بڕیارەکە نیگەرانی لایەنە کوردییەکانی لێکەوتووەتەوە و و پێیانوایە، بڕیارەکە هەوڵێکە بۆ تێکدانی دیمۆگرافیای ناوچەکە و پێچەوانەی مادەی 140ـى دەستورە.

بۆ رەتکردنەوەی بڕیارەکە، ئەمڕۆ سەرجەم لایەنە کوردییەکان لە خانەقین کۆدەبنەوە، بە وتەی شێرکۆ میروەیس، لێپرسراوی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین لە کۆبونەوەکەدا، بڕیارێکی بەکۆمەڵ دەدەن بۆ رەتکردنەوەی ئەو ستەمەی لە کورد دەکرێت .

لێپرسراوی مەڵبەندی یەکێتی لە خانەقین وتیشی: پێشێلکارییەکە مەترسییە لەسەر هەموو کوردستان و ئایندەی کورد لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان.

ئەوس مەهداوی، نوێنەری یەکێتی لە ئەنجومەنی پارێزگای دیالە رایگەیاند، ناحیەی قەرەتەپە هێشتا تایبەتمەندیی بەقەزابوونی تێدانییە، ژمارەی دانیشتووانەکەشی لە 400 هەزار تێپەڕ ناکات، تاوەکو بێتە قەزا، بەڵام وەزیری پلاندانان، وەک کارێکی سیاسی ئەوەی کردووە، چونکە ئەوەی ئێستا بەڕێوەبەری ناحیەکەیە لە رووی سیاسییەوە سەر بە ئەوە، ئەو کارەش بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بەکاردەهێنێت.