هەواڵ

ئەمریكا لەبارەی بەهای دینار بەرامبەر دۆلار دڵنیایی دەدات

ئيلینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئەمریكا لە عێراق   ڕایگەیاند ئەمریكا نرخی دۆلارو دینار دیاری ناكات‌و سزای بەسەر بانكی نوێدا لە عێراق نەسەپاندووە، بەڵكو گەیشتووە بە میكانیزمێك بۆ بەهێزكردنی كەرتی بانكیی عێراق.
باڵیۆزی ئەمریكا لەعێراق لەمیانی چاوپێكەوتنێكدا ئەوەشی خستەڕوو: ئەو رێوشوێنانە چەند ساڵێكی خایاندووە‌و بۆ ئەوەیە یارمەتی عێراق بدات لە پابەندبوون بە سیستمی بانكیی جیهانی‌و گەرەنتی رێگریكردن لە بەكارهێنانی سیستمی بانكیی بۆ شتنەوەی پارەی گەلی عێراق‌و ئاودیوكردنی بۆ دەرەوە.
 ئيلینا رۆمانۆسكی دەشڵێت: ئەم رێوشوێنانە بەر لە دوو ساڵ دەستیپێكردووە‌و بەشێوەیەكی پلە بەپلە لەلایەن بانكەكانی عێراقەوە جێبەجێ كراوە، ئەمەش بەگوێرەی رێككەوتن لەنێوان بانكی فیدراڵی ئەمریكا‌و بانكی ناوەندیی عێراق، هاوكات  ئەوەی دەبێت بكرێت بەردەوامیدانە بە گفتوگۆ لەگەڵ بانكی ناوەندی‌و چاودێریكردنی لێكەوتەكانیەتی لەسەر هاوڵاتی ئاسایی كە دامەزراوە داراییە نافەرمییەكان بەكاردەهێنێت، ئەمەش بۆ چارەسەركردنی لێكەوتەكانی.
سەبارەت بە سپیكردنەوەی پارە باڵیۆزی ئەمریكا لەعێراق وتی: ئەمریكا لەگەڵ لایەنی عێراقیدا هەوڵی رێگریكردن لە شتنەوەی ئەو پارانە دەدات كە بۆ گەلی عێراقی دەگەڕێنەوە، هەروەها رێگریكردن لە ئاودیوكردنی، سەرەنجمان خستوەتە سەر دۆسیەی گەندەڵی لە عێراق‌و ئەوەی رویدا رێكەوت بوو لەگەڵ دەستبەكاربوونی محەمەد شیاع سودانی لە پۆستی سەرۆك وەزیراندا.
نزیكەی مانگێكە نرخی دۆلار بەرزبوونەوەیەكی زۆری بەرامبەر دیناری عێراقی تۆماركردووە و بۆ هەریەك دۆلار گەیشتە 1660 دینار، لەئێستاشدا حكومەت رێوشوێنی نوێی گرتوەتەبەر بۆ دابەزاندنی نرخی دۆلار و بەرزكردنەوەی بەهای دینار، هەر لەوچوارچێوەیەشدا سەرۆكوەزیرانی عێراق پارێزگاری بانكی ناوەندی گۆڕی و دوابەدوای ئەوەش بەهای دۆلار بەرامبەر دینار دابەزینی تۆماركرد.
ئەمریكا پێشتر چەند بانكێكی عێراقی بە سپیكردنەوەی پارە و بردنە دەرەوەی دۆلار بۆ ئێران و سوریا تۆمەتباركرد ئەو بانكانەش لەلایەن حكومەتی عێراق و بەپاڵپشتی ئەمریكا سزادراون كە چوار بانكیان لقیان لەهەرێمی كوردستان هەیە.

هاوكات ئاژانسی رۆیته‌رز بڵاویكردووه‌ته‌وه‌: ئه‌م‌ریكا به‌ سوودانی راگه‌یاندووه‌، ئه‌گه‌ر رێگری له ‌چوونی دۆلار بۆ ئێران نه‌كات، ئه‌وا چاوه‌ڕوانی رووخانی حكومه‌ته‌كه‌ی بێت. ئەمە لەکاتێکدایە هاوپه‌یمانی به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌ت له ‌دوایین كۆبوونه‌وه‌یدا تاوتوێی به‌رزبوونه‌وه‌ی به‌های دۆلار و رێكاره‌كانی حكومه‌تی بۆ سەقامگیرکردنی به‌های دینار كرد.

هەواڵ

ئاسمانی عێراق جمەی دێت و ئاستی پێوانەیی تۆمارکرد

بەپێی راگەیاندراوێکی وەزارەتی گواستنەوەی عێراق، ئاسمانی عێراق بەشێوەیەکی کارا لەلایەن کۆمپانیاکانی بواری گەشتی ئاسمانیی مەدەنییەوە بەکاردەهێنرێت و ژمارەی پێوانەیی تۆمارکردووە، پاشئەوەی بەهۆی جەنگی ئیسرائیل و ئێرانەوە کەرتی گەشتی ئاسمانی عێراق بەتەواوی داخرابوو.

بەپێی زانیارییەکانی وەزارەتی گواستنەوەی عێراق، رۆژانە بەگشتی 300 بۆ زیاتر لە 700 فڕۆکەی مەدەنی بە ئاسمانی عێراقدا تێدەپەڕن، ئەوەش پێوانەیەکی نوێیە.

بەگشتی ئاسمانی عێراق بە سێ چین لە بەرزترینەوە بۆ کەمتر بەرز، رێچکەی تێپەڕینی فڕۆکەی دیارییکردووە، ترافیکێکی زۆر بەهێز لە ئاسمانی عێراق هەیە و حەوت رۆژی هەفتە و رۆژانە 24 کاتژمێر فشارێکی زۆر لەسەر ئاسمانی عێراق هەیە و کۆمپانیاکانی گواستەوە خۆیان تۆماردەکەن.

 فاریس ئەلجیواری، توێژەر و راوێژکاری فڕۆکەوانی رایگەیاند؛ داهاتی دارایی لە فڕینی ئاسمانی فڕۆکەکان 450 دۆلارە بۆ هەر فڕۆکەیە، هەروەها هەر فڕۆکەیەک کە لە هەر فڕۆکەخانەیەکی عێراق بنیشێتەوە دەبێت 4 هەزار دۆلار بدات بۆ ئەو خزمەتگوزارییانەی پێشکەشی دەکریت، بە مەرجێک کە کاتیكی زۆر لەناو فڕۆکەخانەکەدا نەمێنێتەوە.

ئەلجیواری ئاماژە بەوەدەکات لە 12 رۆژی جەنگی ئێران و ئیسرائلدا، زیانی رۆژانەی عێراق بەهۆی داخستنی فڕۆکەخانەکانەوە گەیشتبوە ملیۆنێک و 500 هەزار دۆلار.

عەباس بەیزانى، بەڕێوەبەری کۆمپانیای گشتی بۆ خزمەتگوزاریی گەشتى ئاسمانى عێراق، "سەرەڕاى ئاڵنگارییە ئەمنییەکانى ناوچەکە، بەڵام ئاسمانی عێراق متمانەی کۆمپانیاکانى فڕۆکەوانیى بەدەستهێناوەتەوە و ژمارەیەک زۆر لە کۆمپانیا ناوچەیى و نێودەوڵەتییەکان گەڕاونەتەوە بۆ بەکارهێنانى ئاسمانى عێراق وەک رێڕەوێکى سەرەکى بۆ گەشتەکانیان".