هەواڵ

کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی چیتر فریای دوو حزبە حوکمڕانەکەی هەرێم ناکەوێت

کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و هێزەکانی هاوپەیمانان، بەتەواوی دەستیان شتوە لە یەکخستنی پێشمەرگە بۆ هێزێکی نیشتیمانی و ئەگەری زۆرە بەتەواوی دەستبەرداری حوکمڕانییەکەی پارتی و یەکێتی ببن.

ساڵێک زیاترە هاوپەیمانان دادو بێدادیانە لەچەق بەستنی هەوڵەکانیان بۆ یەکخستنی هێزەکانی پێشمەرگە، کە ئێستا بەسەر پارتی و یەکێتیدا دابەشبوون، بەڵام سەرکردەکانی ئەو دوو حزبە بەهۆی خواستە تایبەتی و حزبییەکانیان ئامادە نین پێشمەرگە لەچوارچێوەی هێزێکی بێلایەنی نیشتیمانیدا کۆبکەنەوە.

یاکوب، ترێندز، کنسوڵی گشتی هۆڵەندا لەهەرێمی کوردستان، دواین دیبلۆماتکاری بیانییە، کە بەڕوونی سەرکردەکانی پارتی و یەکێتی خەتابار کرد کە رێگە نادەن پێشمەرگە یەکبگرێتەوە و هەوڵەکانی ئەوانیش بەتەواوی چەقی بەستوە.

یاکوب لەچاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا، وتی" ویستی سیاسی پارتی و یەکێتی زاڵە لەبەردەم یەکخستنی پێشمەرگەدا، کە پێشمەرگەی بگەتەواوی دابەشکردوە بەسەر دوو هێزێ سیاسیدا، لەکاتێکدا ئێمە و هاوپەیمانان و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش دەمانەوێت پێشمەرگە سەر بەهیچ لایەنێک نەبێت و سەرکردایەتییەکەی بێلایەنی هەبێت."

وتیشی"هەوڵەکان بەتەواوی نائومێدکەرن و چەقیان بەستوە، ئەوەش وادەکات کە ئێمە و هاوپەیماننان و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش نەتوانین بەردەوامبین لە پەیوەندی و هاوکاری پارتی و یەکێتی و حکومەتی هەرێمیش."

هەریەک لە پارتی و یەکێتی خاوەنی دەیان هەزار هێزی چەکداری خۆیانن و راستەوخۆ فەرمان لە سەرۆکی حزبەکەیان وەردەگرن، نەک سەرۆکی حکومەت و فەرماندەی هێزە چەکدارەکان، ئەوەش وایکردوە کە بەردەوام مەترسی ئەوە هەبێت کە ئەو هێزانە بەکاربهێنرێن لەململانێ سیاسییەکاندا، وەک چۆن لەشەڕی ناوخۆدا لەساڵی 1994 روویدا و هەرێمی کوردستانی کرد بە دووبەشەوە و تائێستاش ئەو دووبەشە یەکی نەگرتۆتەوە.

زانست

زیلاندیا...هەشتەمین کیشوەری کە لە ئاوەکاندا نوقم بوو

تەنها شتێک کە لەم پارچە ژێرئاوکەوتووە لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەردەکەوێت، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە.

کاتێک ٨٣ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر کیشوەری سەروو کۆنی گۆندوانا لەیەک جیا بووەوە، بەشێکی زۆری لە ژێر شەپۆلەکاندا نوقم بوو کاتێک دوور دەکەوتەوە، بەپێی هەندێک لە زانایانی جیۆلۆجی، ئەم پارچە ژێرئاوکەوتووە کە پێی دەوترێت زیلاندیا - دەتوانرێت بە کیشوەری هەشتەمی زەوی هەژمار بکرێت.

ئێستا تەنها ئەوەی لە سەرووی ڕووی زەریاکەدا دەرکەوتووە، نیوزلەندا و دوورگەکانی دەوروبەریەتی، بەڵام خودی زیلاندیا لە مێژە وەک نهێنی ماوەتەوە نزیکەی 94%ی کیشوەری 4.9 ملیۆن کیلۆمەتری چوارگۆشە لە ژێر ئاودایە، ئەمەش وردەکارییەکانی بەشی باکووری بارستەی زەوی.
لەم دواییانەدا بە بەکارهێنانی داتای جیۆکیمیایی و ئایزۆتۆپی لە نمونەی بەردی تازە هەڵکەندراو و هەروەها خوێندنەوەی بومەلەرزەزانی، جیۆلۆجیستێکی جیۆلۆجی نیوزلەندا ئەندی تولۆک و هاوکارەکانی نەخشەیەکی پێداچوونەوەیان بۆ ئەو ناوچەیە دروستکرد بۆ لێکۆڵینەوە لە چۆنیەتی دەرکەوتنی کیشوەرەکە.

وەک لە ڕاپۆرتێکدا کە لە ماڵپەڕی ئاگاداری زانستدا بڵاوکراوەتەوە، ئاماژەی بەوە کردووە، نمونەی بەردەکان کە هەندێکیان تەمەنیان وەک دایناسۆرەکانە، لە شوێنەکانی کونکردنی گەڕان و ژمارەیەک لوتکەی بەرکەوتوو لە باشووری زیلاند، وەک دوورگەکانی چاتام و ئەنتیپۆدس وەرگیراون.

شیکاری پێکهاتەی کیمیایی، لەگەڵ بەڵگە جیۆلۆجیەکانی تر، لێکچوونەکانی لە نەخشەکانی لەگەڵ جیۆلۆجیای ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا ئاشکرا کرد، ئەمەش پێشنیاری ژێرئاوکەوتنی پەراوێزی زیلاندیا دەکات تا ٢٥٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، بەسەر ئەو شوێنەی کە ئێستا فەلاتی کامپبێل لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای نیوزلەندا . ژێرئاوکەوتن کاتێک ڕوودەدات کە دوو لێواری توێکڵی زەوی پاڵ بە یەکەوە بنێن، لێوارێک پاڵدەنێتە خوارەوە بۆ ناو پۆششی زەوی.
تولۆچ و تیمەکەی لە توێژینەوەکەیاندا کە لە گۆڤاری Tectonics لە 12ی ئەیلولدا بڵاوکرایەوە، ڕوونیکردەوە "هەردوو وڵاتی زیلاندیا و ئەنتارکتیکا لە ناوخۆدا شێواوییەکی زۆریان هەیە" چەند ساڵێک بەر لە ئێستا.

پاشان لە قۆناغی کۆتایی کریتاسی نزیکەی ٧٩ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، زیلاندیا و ڕۆژئاوای ئەنتارکتیکا دڕا و زەریای هێمنیان پێکهێنا ئەوەی بۆ ماوەیەکی زۆر جیۆلۆجی سەرسام کردووە ئەوەیە کە چۆن توێکڵی زیلاندیا توانیویەتی ئەوەندە تەنک بێت پێش ئەوەی بشکێت تەنکییەکی هاوشێوە لە ئەنتارکتیکای ڕۆژئاواشدا دەردەکەوێت.

تولۆک و هاوکارەکانی بەڵگەیان دۆزیەوە کە ئاراستەی فراوانبوونەکە لە نێوان ٨٠ بۆ ١٠٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر بە ڕێژەی ٦٥ پلە جیاواز بووە، ئەوان پێیان وایە ڕەنگە ئەمە ڕێگەی بە تەنکبوونەوەی بەربڵاوی توێکڵی کیشوەری داوە، ئەم ئەنجامانە پێکەوە بناغەیەکی تۆکمە بۆ شیکارییەکی وردتر بۆ ئەم فراوانییە سەیرەی زەوی دروست دەکەن.