زانست

دیپسیک ئەو ئەپەی هاڕەی بە پشکی بۆرسەی کۆمپانیا ئەمەریکایەکان کرد

دیپسیک چینی هەڕە بە پشکی بۆرسەی کۆمپانیا ئەمەریکییەکان دەکات، سەرۆکی ئەمەریکا دەڵێت، ئەوە زەنگی ئاگادارکردنەوەیە. 
دیپسیک ئەپیکی نوێی چینی تایبەتە بە ژیری دەستکردە و کەمتر لە 10 ڕۆژە چالاک کراوە بەڵام هاڕەی بە پشکی بۆرسەی ئەمەریکا کردووە. 
تێچووی کەم هۆکاری سەرەکی گەشە خێراکەی ئەپە چینیەکەیە، بەشێوەیەک تێچوی بەرهەمهێنانی دیپسیک 5.6 ملیۆن دۆلارە بەڵام کۆمپانیای ئۆپن ئەی ئای  بە تەنها لە ساڵی ڕابردو 5  ملیار دۆلاری بەکارهێناوە. 
کۆمپانییاکانی دیکە تەنها پارەیان لە وەبەرهێنانی ئەپەکەدا خەرج نەکردووە بەڵکو بۆ پەرەپێدانی ئەپەکانیان پێوستییان بە پارەی دیکەیە، سام ئەڵتمان بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای ئۆپن ئەی ئای بڕوای وایە، ژیریی دەستکرد وەربەرهێنانی پێویستە و تریلیۆنان دۆلاری دەوێت. 
سام لەگەڵ ئەوەی ئەپەکەی بە پێشکەوتوو وەسفکرد و ڕایگەیاندووە، هەبوونی رکابەرێکی نوێ شتێکی چێژبەخشە، بەڵام بە دڵینایەوە ڤێرژنی ئاڕ 1 ڤێرژنێکی سەرکەوتووە. 
دیپ سیک لەلایەن لیانگ وێنفێنگ دامەزراوە و لە کۆتاییەکانی ساڵی 2023 پەرەی پێدراوە، ڕۆژی 25ـی کانوونی دووەمی 2025 بە فەرمی ناسێندرا و چالاک کرا. 
ئەپەکە لەگەڵ بڵاوبوونەوەی سەرنجی ملیۆنان کەسی لە سەرانسەری جیهان بەلای خۆیدا ڕاکێشا و لە ماوەیەکی کەمدا بووە یەکەمی ئەو ئەپانەی لە ئەپستۆری داونلۆد دەکراون. 
گەشە بەردەوامەکانی دیپسیک تەنگی بە زۆرینەی ئەپەکانی هاوشێوەکانی دیکەی هەڵچنی بە تایبەت ئەپە ئەمەریکییەکان، بەشێوەیەک بۆرسەی S&P 500 بە بڕی 1.4٪ دابەزی، بۆرسەی Nasdaq 2.3٪ و NVIDIA 12٪ دابەزی.

بەپێی هەندێک سەرچاوە، بەرنامەی دیپسیکی چینی نزیکەی 100 ملیار دۆلار زیانی بە ئەمەریکا گەیاندووە. 
دۆناڵد ترامپ سەرۆکی نوێی ئەمەریکا  دییپسیکی بە  زەنگێکی ئاگادارکردنەوە بۆ کۆمپانیاکانی وڵاتەکەی ناوهێناوە و ڕایگەیاندووە، هێشتا پێشبینی زاڵبونی کۆمپانیا ئەمەریکییەکان دەکات. 

تەندروستی

جیهان؛ تا ئێستا نزیکەی 10 ملیۆن کەس بە شێرپەنجە گیانیان لەدەستداوە

شێرپەنجە یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی مردن لە جیهاندا، کە لە هەر ٦ مردنێک، یەکێکیان بەهۆی نەخۆشی شێرپەنجەوەیە ، بە پێی کۆتا داتای ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی کە لەسەر نەخۆشی شێرپەنجە بڵاوی کردووەتەوە، ٢٠ ملیۆن حاڵەتی نوێی شێرپەنجە دەست نیشان کراوە و ٩.٧ ملیۆن کەس بەهۆی شێرپەنجەوە گیانیان لە دەست داوە. کە بە پێی پێشبینییەکان تاوەکوو ساڵی ٢٠٥٠ ئەم ڕێژەیە بە ڕێژەی لە سەدا ٧٧٪ زیاد دەکات.

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی ئەوەشی ئاشکرا کردووە، کە تەنها لە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەرستدا زیاتر لە ٧٨٨،٠٠٠ هەزار کەس بە نەخۆشی شێرپەنجە تۆمارکراون، لە هەمان کاتدا پێشبینی ئەوەیان کردووە کە ئەم ڕێژەیە تاوەکوو ساڵی ٢٠٤٥ ببێتە دوو هێندە و بگاتە ١.٥٧ ملیۆن نەخۆشی شێرپەنجە.

بەپێی کۆتا داتاکانی وەزارەتی تەندروستی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە ساڵی ٢٠٢٢دا، نۆ هەزار و ٦١ کەس لە هەرێمی کوردستان تووشی نەخۆشی شێرپەنجە بوون و بەربڵاوترین جۆرەکانی شێرپەنجە لە هەرێمی کوردستان، بریتین لە، شێرپەنجەی مەمک، کۆڵۆن، سییەکان، پێست، غوددە، پرۆستات، لیوکیمیا، مێشک، منداڵدان.

ئەو هۆکارانەی کە مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجە زیاد دەکەن، ئەمانەن : جگەرەجگەرەکێشان، نەخۆشییە ڤایرۆسییەکان وەک (ڤایرۆسەکانی وەک HPV کە دەبێتە هۆی تووشبوون بە شێرپەنجەی ملی منداڵدان، هەروەها ڤایرۆسی جگەر HBV وHCV دەبێتە هۆی شێرپەنجەی جگەر)، قەڵەوی و شێوازی ژیان ، پیسبوونی ژینگە، بەرکەوتنی تیشک، بۆماوەیی.

ئێستا دەرکەوتووە کە لە سەدا ٥٠٪ی شێرپەنجەکان دەکرێت خۆمانیان لێ بپارێزین لە ڕێگەی: وازهێنان و دوورکەوتنەوە لە جگەرەکێشان و بەرهەمەکانی تووتن، کەمکردنەوە یاخود بەکارنەهێنانی خۆراکی خێرا و ئامادەکراو و پڕ چەوری و کالۆری، خواردنی میوە و سەوزەی زیاتر، ئەنجامدانی وەرزشی بەردەوام. هەروەها ئەنجامدانی پشکنینی پێشوەختە بە تایبەت بۆ ئەو کەسانەی کە لە خێزانەکانیاندا (بۆماوەیی) شێرپەنجە هەیە وەک (شێرپەنجەی مەمک)، دەبێتە هۆی زووتر دەستنیشان کردنی قۆناغە سەرەتاییەکانی شێرپەنجە، ئەمەش وادەکات چارەسەری شێرپەنجە ئاسانتر بێت و لە کاتێکی کەمدا چارەسەری گونجاوی بۆ ئەنجام بدرێت.