ژیان

٨ مارس ڕۆژی جیهانی ژنان چۆن سەری هەڵداوە

لە8-مارسی 1857 لە یەكێك لەكارگەكانی رستن و چنین لە شاری نەویۆركی ئەمریكا زیاتر لە40هەزار كرێكار كاریان دەكرد كە بەشێكی زۆریان ژن بوون. ئەم ژنانە بە كاتژمێری زیاتری كاركردن و بەكۆێكی كەمتر لە پیاوان كاریان دەكرد. لەپێناو بەدەستهێنانی كەشێكی گونجاوتر بۆ كاركردنو كەمكردنەوەی كاتژمێرەكانی كارو یەكسانی لە كرێێ كاردا دەستیانكرد بە چاڵاكێكی مانگرتن. لەكاتی مانگرتنەكەدا ئاگرێكی گەورە لەكارگەكەدا دەكەوێتوەو بەو هۆیەشەوە129 كرێكاری ژن گیان لەدەست دەدەن. بەوهۆیەشەوە ئەو رۆژە دەبێتە سیمبۆڵك بۆ خەباتی ژنان.

هاوکات لە کوردستان فێمێنیزم زادەی سیستمی سەرمایەداریی و ململانێ چیانیەتیە كە لەدەرئەنجامی هەڵكشانی سیستمی سەرمایەداری لەئەوروپاو بەشێكی ئەمریكاوە هاتەكایەوە. كۆمەڵگای كوردستان بەگشتی بەو قۆناغە مێژوویاندا تێپەڕنەبووە، بەڵكو بەشێوەیكی گشتی لەناوسیستمی دەرەبەگایەتی گیریخوارد ژنی كوردیش لەهەمان ڕەگ و شێوەدا لەقاڵب دراوە. ببینین ژنی كورد هەمیشە ئاشنای رۆحیەتی بەرنگاربوونەوەیە، بۆیە دەبینین بەبێ ئەوەی شارەزاێكی زۆری لەتێۆریەكانی شۆڕشگێریدا هەبووبێت، هەمیشە ڕۆلی گرنگی لەشۆڕشەكانی بەرنگاربونەوەی داگیركاریدا هەبووە. ژنی كورد ڕەنگە تا ساڵانی 1990 كانیش هەرگیز نەیزانبێی فێمێنیزم چیە، بەڵام بۆ ئازادی نەتەوەكەی تێكۆشاوەو قوربانی داوە هەر بۆیەش ٨ مارس کرا بە سیمولێک تایبەت بە ژنان

هەواڵ

11ی ئازارەکەی ڕۆژئاوای کوردستان، خاڵە لێکچوو جیاوازەکانی لەگەڵ 11ی ئازارەکەی بارزانی و سەدام

رۆژنامەنوس کاوە شێخ عەبدوڵا لە وتارێکدا ڕێککەوتنی ئەحمەد و شەرع و مەزڵوم عەبدی بە 11ی ئازارەکەی ڕۆژئاوای کوردستان ناودەبات، بەو پێیەی ئەمڕۆ ٥٥ ساڵ تێپەڕدەبێت بەسەر رێککەوتنی 11ی ئازار کە لە نێوان مەلا مستەفا بارزانی و سەدام حسێندا ئیمزاکرا.
کاوە شێخ عەبدوڵا نوسیویەتی: بەپێی بڵاوکردنەوەی تەنیا خاڵە سەرەکییەکانی ڕێککەوتنەکەی ئەحمەد شەرع و مەزڵوم عەبدی، دوو خاڵی زۆر لێکچووی تێدایە لەگەڵ رێککەوتننامەی ۱۱ی ئازار لەنێوان سەدام حسێن و مەلا مستەفادا.
یەکەم: ئیعترافکردن بە هەبوونی کورد وەک بەشێکی گرنگ و کاریگەر لە عێراق و سوریادا لەناو دوو ڕێککەوتنی دەوڵەت و لایەنی کورددا.
دووەم: تێکەڵکردنی هێزی چەکداری کورد لەناو سیستمی سەربازیی و بەرگریی عێراق و سوریادا، تێکەڵکردن نەک حەلکردن، کە پێشتر هەردوو دەوڵەتەکە بەو  هێزانەیان دەوت یاخی و هەڵگەڕاوە و خراپەکار.
خاڵی تری لێکچوون هەیە بەڵام بەلاوازی، بۆ نموونە: جێبەجێکردنی ڕێککەوتنامەکان بە ماوەیەکی درێژ، لە عێراق دانرا لە چوار ساڵدا جێبەجێ بکرێ، بەڵام لە سوریا نزیکەی 10 مانگ.
خاڵی جیاوازی نێوانیان ئەوەیە، حکومەتی ئەوسای عێراق لە کاتی ئیمزاکردنی ڕێککەوتنەکەدا بەهێزبوو، پێشتریش لە دەستووری عێراق لەسەردەمی عەبدولکەریم قاسمدا جێگیرکرابوو، کە کورد لەگەڵ عەرەب هاوبەشە لە پێکهێنانی عێراق.
بەڵام لە سوریا ئێستا حکومەت نەک بەهێز نییە بەڵکو گیرۆدەیە بە دنیایەک کێشەی سیاسیی و و سەربازیی و ئابوورییەوە، هەروەها پێشتر نەک ئیعتراف نەبوو بە هەبوونی کورد وەک پێکهاتە بەڵکو ڕەتکردنەوەو بێمافکردنیش هەبوو.
جیاوازییەکی تر ئەوەیە: لەم رێککەوتنەی رۆژئاوا و دیمەشق، ئەمریکا و ڕوسیا و تورکیا ڕاستەوخۆ ئاگادارن و ڕۆڵیان هەیە لە گەیشتن بەم ئەنجامە لەنێوان شەرع و جەنەڕاڵ مەزڵومدا، بەڵام لەوەی نێوان مەلا مستەفا و سەدامدا ئێرانی شا بەئاشکرا پێیناخۆشبوو ئەمریکاش دڵی شای لا مەبەست بوو، بەڵام ڕوسیا پشتیوانی لە ڕێککەوتنەکە کرد.
لێکچوونێکی سادە و ناگرنگی ئەو دوو ڕێککەوتنە ئەوەیە، ئەوەی باشوور لە 11ی ئازاری 1970 ئیمزاکرا، ئەوەی ڕۆژئاوا 10ی ئازاری 2025 ‌واتا 55 ساڵی پڕ لە ڕووداو و جیاوازی تەمەنیانە.