هەواڵ

لە کۆی 3 هەزار و 900 تووشبووی ئۆتیزم تەنها 394ـیان مووچەیان هەیە

3 هەزار و 900 توشبووی ئۆتیزم لە هەرێمی کوردستان هەن، بەڵام تەنها 394 توشبوویان مووچەیان هەیە، ماوەی 12 ساڵیشە ناوی هیچ توشبوویەکی ئۆتیزم بۆ لیستی مووچە زیاد نەکراوە. 

بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی کاروکاروباری کۆمەڵایەتی هەرێمی کوردستان تەنها 394 تووشبووی ئۆتیزم لە هەرێمی کوردستان  مینحەیان هەیە.

لە ساڵی 2014ـەوە قەیرانی دارایی بەرۆکی هەرێمی کوردستانی گرتووە، ماوەی 12 ساڵە هیچ ناوێکی نوێی خاوەن پێداویستیی تایبەت لەناویاندا تووشبووی ئۆتیزم مووچەیان بۆ نەبەستراوە.

لە 12 ساڵی رابردوودا 2 هەزار و 80 ناوی نوێی ئۆتیزم لە وەزارەتی کار تۆمار کراون و لیژنەی پزیشکییان کردووە و پەسند کراون، ناوەکان نێردراون بۆ بەغدا بۆ بەستنی مووچە، بەڵام تا ئێستا ئەنجامی نەبووە. 

بەپێی ئامارەکانی کۆمەڵەی ئۆتیزمی کوردستان 3 هەزار و 900 توشبووی ئۆتیزم لە هەرێمی کوردستان هەن، ئەو 394 توشبووەی مینحەیان هەیە تەنها لە 11٪ـی تووشبووان دەکەن.

لە هەرێمی کودستان 49 سەنتەری حکومی و ناحکومی بۆ تووشبوانی ئۆتیزم هەن کە لە وەزارەتی ناوخۆ تۆمارکراون، لەوانەش 10 سەنتەریان حکومین و ئەوانی دیکە ناحکومین، کە 14ـەیان لە هەولێر، 8ـیان لە دهۆک، 7ـیان لە سلێمانی و 4ـیان لە گەرمیانن.

بەوتەی سەرۆکی کۆمەڵەی ئۆتیزمی کوردستان لە هەندێک ناوچەی دیکەش سەنتەری ئۆتیزم هەن.

بەپێی ئامارەکانی کۆمەڵەی ئۆتیزمی کوردستان، تەنها 12٪ـی تووشبووانی ئۆتیزم لە سەنتەرە حکومییەکان هەرێمی کوردستان سوودمەندن.

لەساڵی 2008-ەوە نەتەوە یەكگرتوەكان رۆژی 2ی نیسانی هەموو ساڵێکی وەک رۆژی ئۆتیزم لەسەرانسەری جیهان دیاریکردووە.

ئۆتیزم
نەخۆشی ئۆتیزم حاڵەتێکی نائاسایی گەشەکردنی دەمارەکانە کە دەبێتە هۆی دروستبوونی ڕەفتاری دوبارەبوەوە و ئاستەنگ لە پەیوەندیکردن و مامەڵەکردنی کۆمەڵایەتی. 

لە هەر کەسێکدا بە شێوەیەکی جیاواز دەردەکەوێت بە پێی ژینگە و کاریگەرییە بۆماوەییەکان نیشانەکانی دەگۆڕێت. 

بەپێی ئاماری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی (WHO)، مەزەندەدەکرێت لە هەر 100 کەسێک 1 کەس لە جیهاندا تووشی نەخۆشی ئۆتیزم بووە.

هەواڵ

کورد دانیشتنەکانی پەرلەمانی عێراق پەکدەخات

ئەندامێکی پەرلەمانی عێراق رایدەگەیەنێت، کە فراکسیۆنە کوردییەکان سورن لەسەر بایکۆتکردنی دانیشتنەکانی پەرلەمانی عێراق، تا ئەو کاتی پرۆژەیاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە پەسەند دەکرێت.

چرۆ حەمە شەریف، ئەندامی پەرلەمانی عێراق بە MICـى راگەیاند، هەموو فراکسیۆنە کوردییەکان یەک هەڵوێستین لەسەر بایکۆتکردنی دانیشتەکانی پەرلەمانی عێراق، تا ئەوکاتەی پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە دەنگی لەسەر دەدرێت و پەسەند دەکرێت.

ئەو پەرلەمانتارە باسی لەوەکرد، کە فراکسۆنە کوردییەکان بایکۆتی دانیشتنەکانی پەرلەمان بکەن رێژەی یاسایی تەواونابێت و پەرلەمان ناتوانێت هیچ دانیشتنێک ئەنجامبدات، بەو پێیەی بەشێکی زۆر لە پەرلەمانتاران پابەندی دەوام نین.

بە وتەی چرۆ حەمە شەریف، هەرکاتێک دانیشتنی پەرلەمان بکرێت، پرۆژەیاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە لە بەرنامەی کاردایە و وتیشی: جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمان دڵنایی پێداون کە هەرکاتێک دانیشتنی پەرلەمان بکرێت، تەنها پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە دەخەنە بەرنامەی کارەوە.

ئەو پەرلەمانتارە جەختدەکاتەوە، کە تێپەڕاندنی پرۆژە یاسای بە پارێزگابوونی هەڵەبجە پێویستی بە ڕێککەوتنی سیاسی پێشوەختەیە و وتی: ئەو پرۆژە یاسایە بۆ ئەوەی بەبێ کێشە پەسەند بکرێت، پێویستی بەوەیە فراکسیۆنەکان پێش دانیشتنی پەرلەمان رێکبکەن و لە دانیشتەکەدا ئەندامانی پەرلەمان پابەندبکرێن بە پەسەندکردنی.

پرۆژەی بەپارێزگابوونی هەڵەبجە، ساڵی ڕابردوو خرایە دانیشتنەکانی پەرلەمانەوەو توانرا خوێندنەوەی یەکەم و دووەمی بۆ بکرێت، بەڵام بە هۆی تەواونەبوونی رێژەی یاسایی و خۆدزینەوەی ئەندامانی پەرلەمان بە بیانوی جیاواز بۆ دەنگدان بە پرۆژە یاساکە، تائێستا نەتوانراوە پرۆژە یاساکە لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەند بکرێت.