هەواڵ

نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن "خۆر عەبدوڵا" دەخاتە ناو گەڕێکی دیکەی ململانێکانەوە

نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن پرسی رێککەوتنی خۆ عەبدوڵا دەگەڕێنێتەوە ناو ململانێ سیاسییەکانەوە، سەرۆککۆمار و سەرۆک وەزیرانی عێراق داوایان لە دادگای فیدراڵی کردووە لە بڕیارێکی پێشووتری سەبارەت بە رێککەوتنەکە پاشگەز ببێتەوە. 

 رێککەوتنی خۆر عەبدوڵا کە تایبەتە بە جوڵەی دەریاوانی عێراق و کوەیت، 12 ساڵە پرسێکی جێگەی مشتومڕی نێوان لایەنە سیاسییەکانی عێراقە و لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن دەورژێنرێت.

رێککەوتنەکە لە سەردەمی کابینەکەی نوری مالیکی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ساڵی 2013 کراوە، شیعەکان نیگەرانن و پێیان وایە، لە رێككەوتنی خور عەبدوڵا، مافی ئاو لەناوخۆی عێراقدا دراوە بە كوەیت. هەر ئەوکات، نوری مالیکی بەوە تۆمەتبارکرا سازشی لەسەر مافی عێراق لە ڕێڕەوی دەریایی خۆر عەبدوڵا کردووە.

ناکۆکییەکان کاریگەرییان لەسەر بڕیاری جیاوازی دامەزراوەکانی عێراق بۆ کارپێکردن و هەڵوەشاندنەوەی رێککەوتنەکە هەبووە، پەرلەمان پەسەندی کردووە و دادگای فیدراڵی پەکیخستووە. 

ئێستا لەتیف رەشید سەرۆککۆماری عێراق و محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق داوایان لە دادگای فیدراڵی کردووە، لە بڕیارەکەی بۆ راگرتنی کارکردن بە رێککەوتنەکە پاشگەز ببێتەوە.

سکاڵاکاران، سکاڵاکەیان لە دژی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق تۆمارکردووە و داوایان کردووە دادگاى باڵاى فیدراڵى لە بڕیارێکى  پاشگەزبێتەوە بۆ بە نادەستورى دانانى یاساى ژمارە 42ى ساڵى 2013 کە رێککەوتنامەى نێوان عێراق و کوەیت بۆ رێکخستنى دەریاوانى لە بەندەرى خۆر عەبدوڵای نێوانیان.

ساڵی 2013، بە ئامانجی رێکخستنى جوڵەى دەریاوانى هەردوو حکومەتی عێراق و کوەیت رێککەوتنی خۆر عەبدوڵایان کرد و بەندەرەکە لە نێوانیان دابەشکرا کە لەسەر ئاوى کەنداوە.

ئەگەرچی ساڵی 2013، پەرلەمانی عێراق رێککەوتنەکەی پەسەند کرد، بەڵام ساڵی 2023 دادگای فیدراڵی رێككەوتنی خور عەبدوڵا بە نادەستوری ناوبرد، ئەوەیش  بەپاساوی پێشێلكردنی بڕگەكانی ماددەی (61/ بڕگەی 4)ی دەستور و رایگەیاند،پەسەندكردنی رێككەوتنە نێودەوڵەتییەكان بەیاسایەك ڕێكدەخرێت، كە بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەنجوومەنی نوێنەران، پەسەندكرابێت.

ئەو بڕیارەی دادگای فیدراڵی بە نادەستووریبوونی رێککەوتنەکە، مانای وایە عێراق تاکلایەنە رێککەوتنەکەی هەڵوەشاندەوە، هەر بۆیە بڕیارەکە نیگەرانی کوەیتی بە دوای خۆیدا هێنا و رایگەیاند، بڕیارەكەی دادگای فیدڕاڵیی عێراق بە هەڵوەشاندنەوەی رێككەوتنەكە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا هیچ بەهایەكی نییە، بڕیارەكانی ئەنجومەنی ئاسایش سەبارەت بە سنوورەكانی نێوانیان یەكلاكەرەوەن.

لە ماوەی رابردوو، فائق زێدان، سەرۆکی ئەنجوومەنی باڵای دادوەری عێراق سەردانی کوەیتی کرد، هۆشیار زێباری، وەزیری پێشووتری دەرەوەی عێراق لە پەیامێکدا کە لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی ئێکس بڵاویکردووەتەوە، سەردانەکە گرنگە و کاریگەریی لەسەر هەموارکردنەوەی بڕیاری دادگای فیدڕاڵی دەبێت.

ناتوانرێت پێشبینی بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی بکرێت، بەڵام دادگاکە هەر بڕیارێک بدات کاردانەوەی جیاوازی لایەنەکانی عێراقی لێ دەکەوێتەوە، ئەوەیش بەهۆی نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق. 

بە گەڕانەوە بۆ رابردوو، دەردەکەوێت زۆرینەی کات لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردندا دۆسیەکە جوڵێندراوە وەک ئەوەی لە ساڵی 2017 پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق رویدا و دۆسیەکە خرایەوە بەرباس.

هەواڵ

مەسعود بارزانی: لەسەر بنەمای 50 بە 50 حکومەت پێکنایەت

مه‌سعود بارزانى سه‌رۆكى پارتى دیموكراتى كوردستان جەختدەکاتەوە لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم لەسەر بنەمای" یه‌ك هه‌رێم‌ و حكومه‌ت‌ و په‌رله‌مان ‌و پێشمه‌رگه" و دەڵێت: لەسەر بنەمای 50 بە 50 حکومەت پێکنایەت.

ئەمڕۆ لە هەولێر، مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کردستان لە کۆنگرەی یەکگرتنی هەردوو رێکخراوی قوتابییان و لاوانی پارتی وتارێکی گشتگیری پێشکەش کرد و لە بەشیک لە قسەکانیدا باسی لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم کرد.

مه‌سعود بارزانى وتی: ئێستاش دواى هه‌ڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان زه‌مینه‌ ره‌خساوه‌ بۆ گفتوگۆو به‌هه‌موولایه‌نه‌كانیشمان وتووه‌ ئه‌وانه‌ى كورسیان به‌ده‌ستهێناوه‌، فه‌رمون وه‌رن با پێكه‌وه‌ حكومه‌ت پێكبهێنین، نه‌هاتن، به‌شێكیان بڕیارى بون به‌ئۆپۆزسیۆنیان داوه‌ ئێمه‌ش ڕێز له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌یان ده‌گرین.

بارزانی ئاماژەی بەکرد، ئێستا گفتوگۆ له‌نێوان پارتى ‌و یه‌كێتیه‌، ئه‌گه‌رچى تائێستا قۆناغێكى زۆریان بڕیوه‌، به‌ڵام هێشتا ماوه‌.

سەرۆکی پارتی وتی: دوباره‌ى ده‌كه‌مه‌وه‌، ئه‌مه‌ په‌یامى پێش هه‌ڵبژاردنیشمه‌، یه‌ك هه‌رێم‌ و حكومه‌ت‌ و په‌رله‌مان‌و پێشمه‌رگه‌، ئێمه‌ پێمانخۆشه‌ له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتیى‌ و لایه‌نه‌كانى دیكه‌ش حكومه‌ت پێكبهێنین، به‌ڵام حكومه‌تێك ئه‌و مه‌بده‌ئانه‌ى تێدا نه‌بێت، پێكنه‌یه‌ت باشتره‌.

لە کۆتایی قسەکانیدا رایگەیاند، هه‌موو هه‌وڵێك ده‌ده‌ین هه‌رچى زوتر حكومه‌ت پێكبێت‌ داوا له‌پارتى‌ و یه‌كێتیى ده‌كه‌م په‌له‌ بكه‌ن له‌پێكهێنانى حكومه‌ت، به‌ڵام لەسەر ئەو بنەمایە، ئەگەر لەسەر ئەو بنەمایە پێکنەیەت ئێمە بەردەوم دەبین لە ئیشی خۆمان، بەڵام حکومەتێک پێکنایەت له‌سه‌ر بنه‌ماى 50 به‌ 50.

ئەمە دووەم جارە لە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کە بارزانی داوا لە یەکێتی و پارتی دەکات، پەلەبکەن لە پێهێنانی حکومەتی هەرێ، رۆژی نۆی نیسان لە میانی بەشداریکردنی لە 17یەمین پێشانگەی نێودەوڵەتیی کتێب لە هەولێر، جەختی لە پێویستیی پەلەکردن لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان کردەوە لەلایەن پارتی و یەکێتییەوە.

رۆژی 20ـى تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو، هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجامدرا، پارتی 38 کورسی و یەکێتی 23 کورسی بەدەستهێنا، دوای نزیکەی حەوت مانگ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن هێشتا یەکێتی و پارتی لەسەر پێکهێنانی کابینەی 10ـى حکومەتی هەرێم رێکنەکەوتوون.