هەواڵ

1ـى ئایار، ئەو جەژنەی کرێکاران دەبێت شینی تێدابگێڕن

Mic
2025-05-01


139 ساڵ پێش ئێستا و لە رۆژی 1ـى ئایاردا، کرێکاران لە شارى شیکاگۆى ئەمریکا دەستیان بە مانگرتن کرد، دواتر خۆپیشاندانی بەدواداهات و چەندین کرێکار لەلایەن پۆلیسەوە کوژران، ئەو رۆژە بە رۆژی جیهانی کرێکاران یان جەژنی کرێکاران ناسراوە، بەڵام ئاماری قوربانیانی کرێکاران پێمان دەڵێت، کرێکاران لەو رۆژەدا لە بری جەژن دەبێت شین بگێڕن بۆ خراپی رەوشیان و نەبوونی سەلامەتی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی و مافە زەوتکراوەکانیان.

رۆژی 1ـى ئایاری ساڵى 1886، بە مەبەستى کەمکردنەوەى گوشارەکانى کارکردن و کەمکردنەوە کاتژمێرەکانى کارى ڕۆژانە لە هەزار و 200 کارگەى شارى شیکاگۆى ئەمریکادا دەستیان بە مانگرتن و کۆبوونەوە کرد، کە زیاتر لە 90 هەزار کرێکار بەشدارییان تێدا کرد.

 لە رۆژى 4ـى ئایاردا و لە چوارەمین ڕۆژى مانگرتن و کۆبوونەوەى کرێکاران، کرێکاران و لایەنگرەکانیان لە گۆڕەپانى هەى مارکێت دەستیان بە خۆپیشاندانکرد، پۆلیسى هەوڵیدا رێگرى لە خۆپیشاندانى کرێکاران بکات، لەسەر ڕێگاى خۆپیشاندانەکەدا تەقینەوەیەک ڕوویدا و بە هۆى ئەو تەقینەوەیە پۆلیسک کوژرا و چەند پۆلیس و کرێکاریش برینداربوون، کە بە رووداوە خوێناوییەکەى هەی مارکێت ناوبانگى دەرکردووە.

دوابەدواى ئەوەش پۆلیس تەقەى لە کرێکاران و مانگرتوان کرد و بەو هۆیەوە دەیان کرێکار کوژرانو پۆلیسى ئەمریکا بە فەرمى ژمارەى کوژراوەکانی بڵاونەکردەوە، بەڵام ناوى زیاتر لە 100 بریندار بڵاوکرایەوە، کە زۆربەى هەرە زۆریان بەهۆى تەقەى پۆلیسەوە بریندار بوو بوون.

بە بڵاوبوونەوەى هەواڵەکانى ئەو خۆپیشاندانە و کوژران و لە سێدارەدان و بریندارکردنى کرێکاران، لە زۆربەى وڵاتانی جیهان بۆ یادکردنەوەى ناڕەزایەتیى ئەو کرێکارانە و داواکارییەکانیان، هەموو ساڵێک یادى 1ـى ئایار کرایەوە و دواتر ئەو رۆژە کرا بە رۆژى جیهانی کرێکاران.

کارێکاران لەو خۆپیشاندان و مانگرتنەیاندا ئەنجامێکى خێرایان بە دەستنەهێنا، بەڵام لە زۆربەى وڵاتانى جیهان 8 کاتژمێر کارکردن لە رۆژدا، بوو بە نەریت و ئەو رۆژە وەک رۆژى خۆپیشاندان و ڕیپێوان و کۆبوونەوە و قسەکردن لەبارەى مافى کرێکارنەوە دیارى کرا..

ساڵانە سەندیکا و رێکخراوەکانی تەیبەت بە داکۆکی لە مافی کرێکاران، لە 1ـى ئایاردا رێپێوان ئەنجامدەدەن و ناڕەزایەتی دەردەبڕن، دژ بە پێشیلکردنی مافەکانی کرێکاران و نەبوونی سەلامەتی کار لە شوێنی کار و نەبوونی دەستەبەری کۆمەڵایەتی و کەمی کرێی کار.

ئامارەکانی گیان لەدەستدانی کرێکاران لە شوێنی کارەکانیان دەرخەری ئەو راستیەیە کە کرێکران لە شوێنی کارەکانیان مەرجی سەلامەتییان بۆ دابینناکرێت.

بە پێی ئامارەکانی ڕێکخراوی کاری نێودەوڵەتی ساڵانە 355 هەزار کرێکار لە کاتی کارکردندا دەست بەجێ گیان لە دەست دەدەن، بە کۆی گشتی ساڵانە 270 ملیۆن کەس بەهۆی رووداوی پیشەیی و کارەوە گیان لە دەست دەدەن.

رێکخراوی کاری نێودەوڵەتی رایگەیاندووە، ساڵانە 160 ملیۆن کەس بەهۆی بەرکەوتن و نەخۆشی پەیوەست بە کارکردنەوە گیان لە دەست دەدەن، هەروەها رۆژانە پێنج هەزار کەس بەهۆی تووش بونی بە نەخۆشی کە هۆکارەکانی مانەوەی زۆری  لەسەر کار و ژینگەی خراپی کارکردنەوە گیان لەدەست دەدەن.

ئامارەکان لە عێراق و هەرێمی کوردستان خراپی رەوشی کرێکاران و نەبوونی مەرجی سەلامەتی لە شوێنی کارەکانیان نیشان دەدات، بە پێی ئاماری ناوەندی نیشتمانی تەندروستی و پیشەیی لە ساڵی 2024دا، 13 هەزارو 136 رووداوی کار هەبووە وەک "نەخۆشی، برینداربوون، پەکەوتەی، مردن"، گیان لەدەستدانی 69 کرێکاریش تۆمارکراوە.

لە ساڵی 2024دا لە هەرێمی کوردستان 47 کرێکار بەهۆی ڕووداوی کارەوە گیانیان لەدەستداوە و لە چوار مانگی لەمساڵیشدا 12 کرێکار گیاناین لەدەستداوە.

سەندیکا و رێکخراوەکانی تایبەت بە کرێکاران لە هەرێمی کوردستان بەدەوام جەختدەکەنەوە، لە دروستکردنی ناوەندی نیشتمانی بۆ سەلامەتی تەندروستی و پیشەیی کارێکاران، بەڕێوبەرایەتی تایبەت بە پشکنین لە پارێزگاکان بکرێتەوە، نوێنەری کرێکاران و سەندیکا و ڕێکخراوە کرێکاریەکان بەشداربن لە داڕشتنی سیاسەتی حکومەت لە بارەی سەلامەتی کرێکارانەوە، زیادکاردنی دادگای کار و کردنەوەی لە ئیدارە سەربەخۆکاندا، دیاریکردنی بودجەی تایبەت لە پرۆژەکاندا بۆ سەلامەتی کرێکاران و ڕاهێنانیان.

بابەتی لێکچو

More News

Most Popular

هەواڵ

ترەمپ بەهەشتەکەی ئەلیکتراز دەکاتەوە بە دۆزەخ

Mic
2025-05-05


رۆژی 5ی ئایاری 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ئاشکرایکرد، دووبارە دورگەی ئەلیکتراز لە نۆکەندی سان فرانسیسکۆی ئەمریکا، دەکاتەوە بە زیندان، ئەگەرچی 62 ساڵە ئەمریکا بڕیاریدابوو تەنها وەکو شوێنێکی گەشتیاریی بەکاربهێنرێت.

دورگەی ئەلکتراز، دوو کیلۆمەتر لە کەناراوی سان فرانسیکۆ دوورە، لە ویلایەتی کالیفۆرنیای ئەمریکا، پاش دۆزینەوەی خاکی ئەمریکا، ئەم دوورگەیە بە چۆڵکراوی مایەوە هەتا ساڵی 1847 حاکمی سەربازیی کالیفۆرنیا لە وڵاتی مەکسیکی دەکڕێتەوە و تاوەرێکی چاودێریی دەریاوانیی لەسەر دروستکرد، دواتر سوپای ئەمریکا وەکو سەربازگە و پەناگەیەک بەکاریدەهێنا، لە نێوان ساڵانی 1934 بۆ 1963 وەکو تۆکمەترین و مەترسیدارترین زیندانیی بەکاردەهێنرا.

لێکۆڵەران پێیان وایە جێکەوتی زیندانییەکە هۆکارێکە بۆئەوەی وەکو مەترسیدارترین و ئازاربەخشترین زیندانیی لێی بڕوانرێت، لەبەرئەوەی هەر زیندانییکراوێک ئەگەر هیچ ئەشکەنجەیەک نەدرێت لە ئەلیکتراز، ئەوە ئازاربەخشترینە کە بێبەشبیت لە بینینی جوانیی و روناکی شاری سان فرانسیسکۆ و روانین بەسەر دۆڵی سلیکۆن-دا کە دەوڵەمەندترین کۆمپانیاکانی جیهان بارەگای سەرەکییان لەوێیە، وەکو (فەیسبوک، گوگڵ، ویکیپیدیا، مایکرۆسۆفت، ئەپڵ، ئیبەی، ئەمەزۆن... هتد).

پێشتر حكومەتی ئەمریکا ئەم زیندانییە فیدراڵییە مەترسیدارە ناوبانگخراپەی داخست، بە پاساوی گرانیی خەرجییەکان و سەختی دابینکردنی ئاوی خواردنەوە و خزمەتگوزارییەکانی دیکە، بەڵام ئیدارەی ترەمپ پرۆژەیەکی هەیە بۆ دووبارە گێڕانەوەی ئەم دوورگەیە بۆ ژێر دەسەڵاتی وەزارەتی داد و زیندانییکردنی کەسانی مەترسیدار لەو دورگەیە.

زیندانەکە لە 378 هۆڵ و ژووری زیندانی پێکهاتووە، کە 42 دانەی بۆ زیندانی تاکەکەسییە، هێندە تۆکمە و بەهێزدروستکراوە، بابەتی هەڵاتنی تاوانباران لەو دورگەیە زۆر دەگمەن بووە، بەپێی راپۆرتە فیدراڵییەکانی ئەمریکا، لە مێژووی زیندانەکەدا تەنها 36 زیندانیی هەوڵی هەڵاتنیانداوە و زۆرینەیان دەستبەجێ دەستگیرکراونەتەوە.

لە ساڵی 1972 لەسەر بودجەی کۆنگرێس، پرد و ناوچەی گەشتیاری گۆڵدن گەیت لە بەرامبەر زیندانیی ئەلیکتراز دروستکرا، دواتر لە ساڵی 1973 زیندانییە داخراوەکە بەڕوی گەشتیاراندا کرایەوە و بووە یەکێک لە شوێنە گەشتیارییە دڵڕفێنەکان و ساڵانە دوو ملیۆن گەشتیار لە هەموو جیهانەوە سەردانی دەکەن.

ترەمپ لە نوسینێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی (تروس سۆشیاڵ) نوسیویەتی: "ئەو بەندینخانەیەی دەکەوێتە سەر دورگەیەکی بچوک لە کەناراوەکانی سانفرانسیکۆ، تایبەتدەکرێت بە تاوانبارە زۆر توندوتیژ و مەترسیدارەکان لە ئەمریکا، هەر بۆیە کار بۆ فراوانکردنی زیندانییەکە دەکرێت".

چیرۆکەکانی ئەم زیندانییە مەترسیدارە، لەلایەن هۆڵیودەوە چەندین فیلمی لەسەر بەرهەمهێنراوە، بەتایبەتی فیلمی (بەردەکە - The Rock - 1996) لە نواندنی شۆن کۆنری و کیکۆلاس کەیدج، (پیاوی باڵندەکانی ئەلکتراز - Birdman of Alcatraz - 1962) و (زنجیرەی تەلەفیزیۆنی ئەلکتراز – 2011 کە باسی هەڵاتنی دەگمەنی زیندانییەکان دەکات).

TVPodcastهەواڵبنکۆڵکاری دەربارەی ئێمە 18-

ریکلاممان لەگەڵ بکە

+964 (0)770 153 6483

[email protected]

Designed and developed by AVESTA GROUP

Mic News. ©2021 All rights reserved