هەواڵ

بڕیارەکەی پەکەکە بۆ چەکدانان کاردانەوەی جیاوازی لێ دەکەوێتەوە

بڕیاری پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانان کاردانەوەی جیاوازی لە تورکیا، باکور و باشور و رۆژئاوای کوردستان لێکەوتەوە بە هەنگاوێکی گرنگ بۆ ئاشتی پێناسە کرا، لە ئاستی هەرێمی و جیهانیش کاردانەوە بۆ بڕیارەکە هەیە و پشتیوانی دەکرێت. 

تورکیا و باکوری کوردستان
بەرپرسانی حکومەتی تورکیا بە جیا هەڵوێستی خۆیان لەسەر هەڵوەشاندنەوەی پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە راگەیاندووە، بەڵام هەمووان پێشوازیان لێ کردووە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا کە رۆڵێکی سەرەکی لە پرۆسەی ئاشتی هەیە، پێشوازی لە بڕیارەکەی پەکەکە کرد و رایگەیاند، هەموومان هاووڵاتیی پلە یەکی تورکیاین و وڵاتەکە لەو برینە تەمەن 40 ساڵە رزگار دەکەین.
ئەردۆغان بە پێویستی زانی،چه‌كدانانی گشتگیر بێت و پێویستە خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکە عێراق و سوریا و ئەوروپاش بگرێتەوە.

یڵماز تونچ، وەزیری دادی تورکیا کە بەهۆی پۆستەکەیەوە وەک بەشێک لە پرۆسەی ئاشتی دەبنێرێت، هەنگاوەکەی پەکەکە وەک رێگەیەک بۆ رزگاربوون لە دەردی تیرۆر پێناسە کردووە. 

وەزیری دادی تورکیا  لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئیکس نوسیویەتی،" وڵاتەکەمان، تاریکیی تیرۆر لەپشت خۆی بەجێدەهێڵێت و بە ئامانجی (تورکیای بێ تیرۆر) بەردەوام دەبێت لە زیندوو راگرتنی بەها سەرەکییەکانی کۆمارەکەمان".

هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیاش بڕیارەکەی پەکەکەی بە "گرنگ و مێژووی" وەسفکرد و رایگەیاند،  "دوای ئەم بڕیارە، پێویستە هەنگاوی کردەیی بەدوایدا بێت، لەنزیکەوە چاودێریی دەکەین و بەدواداچوونیان بۆ دەکەین".

وەزیری دەرەوەی تورکیا چەکدانانی پەکەکە بە هۆکارێک بۆ دەستبەربوونی ئاشتی و سەقامگیری هەمیشەیی لە ناوچەکەدا دەزانێت و ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، "هەنگاوەکە رەنگدانەوەی بەسەر وڵاتانی دەوروبەر و ناوچەکەش هەبووە". 

فەخرەدین ئاڵتوون، سەرۆکی فەرمانگەی پەیوەندییەکان سەر بە سەرۆکایەتیی کۆماری تورکیا لەگەڵ پێشوازیکردن لە هەنگاوەکانی پەکەکە رایگەیاندووە،"نیشانەیەکی روونی ئەوەیە کە پرۆسەی تورکیای بێ تیرۆر کە بە سەرۆکایەتی بەڕێز رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆمارمان بەڕێوەدەچێت، بەهێزەوە قۆناغێکی گرنگی بڕیوە".

پارتە سیاسییەکانی تورکیاش پێشوازییان لە بڕیارەکەی پەکەکە کردووە،  دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە کە بە یەکێک لە ئەندازیارانی پرۆسەی ئاشتی دەبینرێت، هەنگاوەکەی پەکەکەی بە سەرکەوتنی ئاشتی و برایەتی وەسفکردووە،
باخچەلی بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی سوپاسی ئەردۆغان، ئۆجالان و ئۆندەر و شاندەکانی ئیراڵی کرد و رایگەیاند، ئۆجەلان و دەم پارتی زۆر بە وردی خوێندنەوەیان بۆ مەترسییەکانی سەر وڵاتەکەمان کرد''.

 پارتی داد و گەشەپێدان-ئاکپارتی کە لەلایەن رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیاوە سەرۆکایەتی دەکرێت، بڕیاری پەکەکەی بۆ هەڵوەشاندنەوەی خۆی و وازهێنان لە چەک بە قۆناغێکی گرنگ بۆ "تورکیای بێ تیرۆر ناوبردووە. 

عومەر چەلیک وتەبێژی پارتەکە بە پێویستی زانیووە،"ئەم بڕیارە بە شێوەیەکی کردەیی جێبەجێ بکرێت و بە هەموو لایەنەکانیەوە بێتەدی".

عەلی باباجان، سەرۆکی پارتی دەڤا لەگەڵ پێشوازیکردن لە بڕیارەکەی پەکەکە داوایکرد، هەموو ئەندامانی پەکەکە بەبێ جیاوازی و وابەستەیی رێکخراوەییان، دەستبەجێ بەپێی بڕیاری هەڵوەشاندنەوە، دەست لە چەک هەڵبگرن.

ئەحمەد داودئۆغڵو، سەرۆکی پارتی ئاییندە هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە بە بڕیارێکی مێژووی دەزانێت و رایگەیاندووە، خۆی کەسێکی کاریگەر بووە لە پرۆسەی یەکەم و ئێستاش وەکو ئۆپۆزیسیۆنێک پشتیوانیی تەواو لە پرۆسەکە دەکات.

سەرۆکی پارتی ئاییندە داوایکردووە، سەرۆککۆمار دوای راگەیاندنی بڕیاری هەڵوەشاندنەوە، وتارێک بۆ رای گشتیی پێشکەش بکات و نەخشەڕێگای دواتر رابگەیەنێت.

داودئۆغڵو پێشنیازیشکردووە، کۆمسیۆنێکی نێودەوڵەتیی بۆ رادەستکردنی چەک دابمەزرێت تا بە راستەوخۆ نیشانی خەڵک بدرێت و  چەکەکان بە شێوەیەک لەناو ببرێت بە دووبارە بەکارنەهێندرێتەوە.

هەر لە پێشنیازەکەیدا سەرۆکی پارتی ئاییندە بە گرنگی زانیووە، وادەیەک بۆ رادەستکردنەوەی چەکەکان دیاریی بکرێت و  عێراق و هەرێمی کوردستانیش بەشێک بن لە پرۆسەکە، بەهۆی ئەوەی پێگەی سەرەکیی پەکەکە لە عێراقە.

چارەنوسی سەرکردەکانی پەکەکە، پرسێکی سەرەکی پرۆسەی ئاشتییە، بەڵام تا ئێستا هیچ میکانزمێکی بۆ دیاریی نەکراوە، ئەحمەد داودئۆغڵو پێشنیازی کردووە، سەکردەکانی پەکەکە ببرێنە وڵاتی سێیەم، بەڵام نابێت ببرێنە وڵاتێک، لە داهاتوودا وڵاتەکە ئەو کەسانە وەکو کارتی فشار لە دژی تورکیا بەکاربهێنێت، بۆ نموونە دەکرێت لە سلێمانی یا بەغدا یان قەتەر یاخود نەرویج بمێننەوە.

سەرکردە و پارتە سیاسییەکانی باکوری کوردستان کە سەر بە ئایدۆلژیایی ئاپۆن، پێشوازیی فراوانیان لە هەنگاوەکەی پارتی کرێکارانی کوردستان کرد بۆ چەکدانان.

پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان - دەم پارت بە گرنگی دەزانێت دەرفەتی ئاشتی لە دەست نەدرێت و بە کردار وەڵامی چەکدانان بدرێتەوە.

ئایشەگوڵ دۆغان، وتەبێژی پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان - دەم پارتی لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، پەرلەمانی تورکیا رووبەڕووی بەرپرسیارێتی مێژویی بووەتەوە، لەمەودوا دەتوانێت رۆڵی گرنگتر ببینێت.

پەروین بوڵدان، پەرلەمانتاری دەم پارتی و ئەندامی شاندی ئیمراڵی خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانانی پەکەکەی بە قۆناغێکی نوێ ناوبرد و رایگەیاند، شەڕ ئەنجامی نەبووە، بۆیە  ئاشتی تاجدار دەکەین. 

سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە کە زیندانی ئەدیرنە زیندانییە و سزای زیاتر لە 40 ساڵ زیندانیکردنی بە سەردا سەپێنراوە، ئێستا بە کاتی یەکهەڵوێستی و دڵسۆزان دەزانێت تا کار بۆ گەورەبوونی تورکیا بکرێت

هەرێمی کوردستان
سەرۆکایەتی و حزبەکانی هەرێمی کوردستان پێشوازییان لە بڕیاری چەکدانانی پەکەکە کرد، مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، جێگەی خۆشحاڵیە لایەنەکان هەڵوێستی باشیان هەبوو و هەنگاوی ئەرێنی بە ئاراستەی چارەسەری ئاشتیانە نراوە.

بارزانی لەگەڵ هیواخواستن بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی، هەموو پشتوانیەکی خۆشی بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا و باکوری کورردستان دەربڕیووە.

نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستانیش رایگەیاند، هه‌مووان چاويان له‌وه‌يه‌ ئەم هەنگاوە گرنگه‌ بە هەنگاوی ديكه‌ى ئەرێنی و پێويست لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە وەڵام بدرێتەوە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئامادەیی تەواوی دەردەبڕیووە بۆ به‌رده‌وامی له‌ پێشکەشکردنی هه‌ر جۆرە يارمه‌تى و هاوكارييه‌ك بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی کە ئەو بە دەرفەتێکی مێژووی ناوی بردووە.

بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پەرۆشی خۆی و حزبەکەی بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی دەبڕیووە و رایگەیاندووە هاوکار و پشتیوانی هەموولایەک دەبین بۆ سەرخستنی ئەم هەوڵە". 

تاڵەبانی هیواشی خواستووە، بە سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا و باکوری کوردستان لاپەڕەیەکی نوێی سیاسی و دیپلۆماسی لە نێوان سەرجەم لایەنەکان هەڵبدرێتەوە و هەنگاو بۆ کارکردنی پێکەوەیی بنرێت و کاریگەریی ئەرێنی لەسەر تەواوی کوردستان هەبێت.

قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "پارتی کرێکارانی کوردستان بەرپرسیارێتیی خۆی بەرامبەر بە پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا جێبەجێ کرد و دەرگای بەڕووی قۆناغێکی نوێدا کردەوە".

تاڵەبانی هیوادارە حکومەت و دامەزراوە یاساییەکان و لایەنە سیاسییەکانی تورکیاش ئەم دەرفەتە بقۆزنەوە بۆ چارەسەرکردنی یاسایی و ئاشتییانەی پرسی کورد لە تورکیا.

سەڵاحەدین بەهائەدین، ئەمینداری گشتیی یەکگرتوی ئیسلامی کوردستان بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و دانانی چەكی لەلایەن پەكەكەوە بە رۆژێکی مەزنی گەلی کوردستان نابردووە و رایگەیاندووە دەبێتە سەرەتای قۆناغێکی گرنگ لەمێژوی خەباتی كوردا.
لاهور شێخ جه‌نگی، سه‌رۆكی به‌ره‌ی گه‌لیش ڕایگه‌یاند،"دەسەڵاتدارانی ئه‌نقەرە بەرپرسیارێتیی گەورە و مێژوییان دەکەوێتە سەرشان، پێویستە بڕیارى خێرا و بوێرانە بدەن بە ئاڕاستەى چارەسەرى یەکجارى کێشەى کورد".

سوریا و رۆژئاوای کوردستان
مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سووریای دیموکرات پێی وایە، بڕیارەکانی پەکەکە بۆ هەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری هەنگاوێکی نوێیە و رێگە خۆش دەکات بۆ پرۆسەیەکی سیاسی و ئاشتیانەی نوێ لە ناوچەکەدا و وەک خۆی رایگەیاندووە، جێگەی ڕێزە. 

ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی حکومەتی کاتیی سوریا ڕایگەیاند، بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوەی پەکەکە، نەک تەنها بۆ تورکیا بۆ ئارامی تەواوی هەرێمەکە ساتەوەختێکی زۆر گرنگە.

جیهان
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند، "‎چەکدانانی پەکەکە هەنگاوێکی گرنگە بۆ تێپەڕاندنی بازنەی چەندین ساڵەی تیرۆر و توندوتیژی له تورکیا و ناوچەکەدا".

پرۆسەی ئاشتی و چەکدانانی پەکەکە
پرۆسەی نوێی ئاشتی لە تورکیا و باکوری کوردستان، لە کۆتایی ساڵی 2024 بە دەستپێشخەری دەوڵەت باخچەلی سەرۆکی مەهەپە دەستیپێکرد، دواتر عەبدوڵا ئۆجالان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە وەڵامی داواکارییەکەی دایەوە و داوای خۆهەڵوەشاندنەوەی لە پەکەکە کرد
پەکەکە لە رۆژانی 5- 7ی ئەم مانگە کۆنگرەی 12ی خۆی بەست و دواتر رایگەیاند، بڕیاریانداوە چەک دابنێن و خۆیان هەڵبوەشێننەوە.

هەواڵ

هەڵبژاردن شەڕی نەوەی نوێ و کۆمەڵ گەرم دەکات

شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن گەرمتردەبێت، بەشێکیش وەک هۆکارێک بۆ پەرتبوونی دەنگی ناڕازی پێناسەی دەکەن.

نزیکبونەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان شەڕی میدیایی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە سەرۆکایەتی شاسوار عەبدولواحید و کۆمەڵی دادگەریی کوردستان بە سەرۆکایەتی عەلی باپیر گەرم دەکات.

دەستپێکردنی پشووی هاوینەی پەرلەمانی کوردستان کە سەرۆکە بەتەمەنەکەی لە لیستی نەوەی نوێیە، دیسانەوە بووەتە بابەتێکی دیکەی جەنگی میدیایی نێوان نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەریی.

کۆمەڵی دادگەریی، تاکە هێزی سیاسی هەرێمی کوردستانە کە بەهۆی ناڕازیبوونی بە ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بایکۆتی پەرلەمانی کوردستانی کردووە.

نەوەی نوێ ترسی هەیە هەڵوێستەکەی کۆمەڵ کاریگەری لەسەر شەقام هەبێت و بەشێکی دەنگی ناڕازی لە رێگەی ئەو هەڵوێستەوە بۆ خۆی ببات بە تایبەت کە تائێستا پەرلەمان کارا نەبووە. 

ئەوەی وایکردووە ئەو گریمانەیە بەهێزبێت، هێرشی توندی میدیایی نەوەی نوێیە بۆ سەر بڕیارەکەی کۆمەڵ بۆ بایکۆتکردنی پەرلەمانی کوردستان.

 نەوەی نوێ، کۆمەڵی دادگەری بەوە تۆمەتبارکردووە کە کۆتا هەڵبژاردن بەهۆی ساختەکاریی رۆژی هەڵبژاردن و جیاکردنەوەی دەنگەکانەوە بایکۆتی پەرلەمانی کردووە، کەچی دیسان بەشداریی هەڵبژاردن دەکاتەوە. 

کۆمەڵ لەسەرەتاوە بێدەنگیی هەڵبژارد، بەڵام دواتر وەڵامی هێرشەکەی نەوەی نوێی دایەوە و جوڵانەوەکەی بە "ئاڕاستەکراو" تۆمەتبار کرد.

کۆمەڵی دادگەری بە تایبەت رەخنەی لەو هەڵوێستەی نەوەی نوێ گرتووە کە لە پەرلەمانی عێراق دەنگی بە یاسای "بە تاوانکردنی هاوڕەگەزخوازیی و ڕەگەز گۆڕین" نەداوە. 

هاوڵاتییان رای جیاوازییان لەسەر شەڕی میدیایی نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری هەیە، بەشێکیان وەک بابەتێکی ئاسایی و هەڵمەتێکی پێشوەختەی هەڵبژاردن لێی دەڕوانن، بەڵام زۆرن ئەوانەشی پێیان وایە شەڕی میدیایی حزبە ئۆپۆزسیۆنەکان کاریگەری لەسەر پەرتکردنی دەنگە ناڕازییەکان دەبێت. 

نەوەی نوێ و کۆمەڵی دادگەری لە کاتێکدا شەڕی میدیایان دژ بە یەکتر گەرمکردووە کە دوو پارتەکە لەگەڵ لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی دیکەدا لە هەوڵی دروستکردنی یەک لیست بوون بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، بەڵام هەوڵەکەیان شکستی هێنا. 

جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان خاوەنی 15 کورسییە و لە پەرلەمانی عێراقیش خاوەنی 9 کورسییە، کۆمەڵی دادگەری لە پەرلەمانی عێراق خاوەنی یەک کورسییە، ئەگەرچی لە پەرلەمانی کوردستان 3 کورسی بەدەستهێناوە، بەڵام وەک خۆیان رایانگەیاندووە، بەهۆی " ساختەکاری"یەوە بایکۆتی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستانیان کردووە.