هەواڵ

گرنگی بنکەی ئاسمانی باگرام چییە و بۆچی ئەمریکا داوای دەکات

دوای چوار ساڵ لە جێهێشتنی بەشێوەیەکی ئارەزومەندانە، ئەمریکا دەیەوێت بگەڕێتەوە بنکەی ئاسمانی باگرام لە ئەفغانستان.

دۆناڵدن ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، هەوڵدەدەن بنکەی ئاسمانی باگرام لە ئەفغانستان وەربگرنەوە، ئەم بنکەیە تەنها یەک کاتژمێر لەو شوێنە دوورە کە چین چەکی ئەتۆمی تێدا دروست دەکات.

ئەمە جاری یەکەم نییە ترەمپ باسی کۆنترۆڵکردنەوەی بنکەی ئاسمانی باگرام دەکات و چەندین جاری دیکەش باسیکردووە، هەموو جارەکان حکومەتی تاڵیبان ئەو داوایەی ئەمریکای رەتکردوەتەوە.

بۆچی بنکەی ئاسمانی باگرام گرنگە؟

بنکەی ئاسمانی باگرام کە گەورەترین بنکەی ئاسمانی ئەفغانستانە و بە دووری 50 کیلۆمەتر لە کابولی پایتەختەوە هەڵکەوتووە.

بۆ دەستەبەرکردنی ئاسایشی پایتەخت زۆر گرنگە و گرنگییەکی ستراتیژی گەورەی هەیە بۆ کۆنترۆڵکردنی هەموو باکووری ئەفغانستان.

هەموو جۆرە فڕۆکەیەک دەتوانێت لە بنکەی ئاسمانی بگرام بنیشێتەوە و بۆ ماوەیەکی زۆر لە بنکەکەدا بمێنێتەوە.

پێگەی بنکەکە لە رووی جیۆسیاسی و ئەمنییەوە

ئەمریکا دەیەوێت لەو بنکە ئاسمانییەوە چاودێری جموجوڵی ئەتۆمی چین بکات کە تەنها کاتژمێرێک لە شوێنی بەرهەمهێنان و تاقیکردنەوەی چەکی ئەتۆمی پەکینەوە دوورە.

چین دژی ئەوەیە ئەمریکا بگەڕێتەوە بنکەکە و بە دابەشکردنی خاکی ئەفغانستان ناوی دەبات و دەڵێت، رێگە نادەن واشنتن بگەرێتەوە سەر سنوورەکانیان.

هەروەها واشنتن دەیەوێت هەر لەو بنکەیەوە، هاوکاریی هیندستان بکات بۆ هێرشکردنە سەر پاکستان و لەناوبردنی بنکە ئەتۆمییەکانی، ئەو وڵاتە.

گرنگی بنکەی ئاسمانی باگرام بۆ ئەفغانستان

بنکەی ئاسمانی باگرام دەکەوێتە دووری 50 کیلۆمەتر لەباکوری کابوڵی پایتەختی ئەفغانستان و پێشتر زیاتر لە 100 هەزار سەرباری ئەمریکی و ناتۆ لە بنکەکەدا بوونیان هەبوو.

لەدوای هێرشەکانی 11ـی سێپتەمبەری 2001 ئەمریکا کۆنتڕۆڵی کرد و تاکوو ساڵی 2021 لەژێر دەستیدا مایەوە، دوای کشانەوەشی لە ئەفغانستان ئەو بنکە ئاسمانییە کەوتە ژێر دەستی چەکدارانی تاڵیبان.

بنکەی باگرام وەکوو شارێکی بچووک وابوو، سەدان هەزاران سەربازی ئەمەریکا و ناتۆ و بەڵێندەران چوونەتە ئەوێ، لە بنکەکەدا مەلەوانگە و سینەما و سپای تێدابوو، تەنانەت خواردنی خێرای وەکوو بەرگەر کینگ و پیزاشی تێدابوو.

لەناو بنکەی ئاسمانی باگرام؛ بەندینخانەیەکی گەورەش هەبوو، کە تایبەت بووە بە  زیندانییەکانی تاڵیبان و جیهادییەکان.

باگرام لە ساڵی 1950 لەلایەن ئەمەریکا و ئەفغانستانی هاوپەیمانییەوە دژی یەکێتی سۆڤیەت لە باکووی ئەفغانستان؛ دروستکرا.

هەواڵ

سبەی کۆبونەوەی گرنگ ئەنجام دەدرێت.. ئەنجومەنی دەوڵەت تۆپەکەی خستەوە ساحەی هەرێم و بەغدا

دوای زیاتر لە 10 رۆژ، ئەنجومەنی دەوڵەت لەبارەی کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغداوە لەسەر داهاتی نانەوتی، وەڵامی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقی دایەوە، بەڵام وەڵامەکە زیاتر هاندانی هەردولایە بۆ رێککەوتن و بڕیاری تێدانییە، تەواوی کۆتاییهاتنی کێشەکان لەسەر رێککەوتنی سێقۆڵی هەرێم و بەغدا و کۆمپانیا نەوتییەکان وەستاوە.

لە کۆبونەوەی 10ـى ئەیلولی دا ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کرۆی کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغدای لەسەر داهاتی نانەوتی ئاراستەی ئەنجومەنی دەوڵەت کرد بۆ بڕیاردان لەسەری و یەکلاییکردنەوەی کێشەکان.

دوای پێنج کۆبونەوە، ئەمڕۆ ئەنجومەنی دەوڵەت بەبێ ئامادەبوونی نوێنەری هەرێم، راپۆرتی خۆی لەسەر چۆنێتی رادەستکردنی داهاتی نانەوتی هەرێم خستەڕوو.

بەپێی زانیارییەکان، راپۆرتەکەی ئەنجومەنی دەوڵەت لە 17 لاپەڕە پێکهاتووە، هەرچەندە وردەکاری راپۆرتەکە ئاشکرا نەبووە، بەڵام ئەوەی زانراوە، راپۆرتەکە راوێژکارییە و هیچ پابەندییەکی تێدانییە.

ئەنجومەنی دەوڵەت خۆی لە بڕیاردان لەسەر کێشەکان و یەکلاکردنەوەیان بەدوورگرتووە و ئەوەی جێهێشتووە بۆ رێکەوتن و سازانی حکومەتی هەرێم و حکومەتی فیدراڵ، دووبارە تۆەکەی خستووەتەوە ساحەی هەرێم و بەغدا.

لەگەڵ ئەوەی شێوازی رادەستکردنی داهاتی نانەوتی بەشێکبووە لە کێشەکانی هەرێم و بەغدا، بەڵام لە بنەڕەتدا رادەستکردن و هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم کێشەگەورەکەبووە، لە ئێستادا هەرێم و بەغدا و کۆمپانیا نەوتییەکان لەسەر ئەو پرسە رێککەوتوون و تەنها رێککەوتنی سێقۆڵی ماوە.

بەپێی زانیارییەکان، رێککەتنی سێقۆڵی رەشنوسەکەی ئامادەیە و هەرسێ لایەنەکە رێککەوتوون ە تەنها ئەوە ماوە ئیمزای لەسەر بکرێت، هەموو هەوڵەکان بۆ ئەوەیە  سبەینێ دوو شەمە ئیمزا بکرێت، بۆئەوەی لە کۆبونەوەی رۆژی سێ شەمەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا پەسەنبکرێت.

بەوتەی کاروان یاروەیس ئەندامی پەرلەمانی عێراق، ئەگەر تا سێ شەممە رێککەوتنە سێیقۆڵییەکەی نێوان هەرێم و بەغدا و کۆمپانیاکان لەبارەی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم ئیمزا بکرێت، کێشەی داهاتی نانەوتی چارەسەرکردنی ئاسان دەبێت، چونکە کێشە سەرەکیەکە نەوتە.