زانست

چاڵێک لە کەنەدا کە زانایان سەرلێشێواو دەکات

بەپێی هەواڵێکی کەناڵی سی بی ئێس نیوز، جۆیل لاپۆینت بە وردی ئەو کانییە پۆتانسێڵەی دۆزیەوە کە تیرەکەی نزیکەی ١٥ کم (٩.٣ میل) بەسەر دەریاچەی مارسال لە ناوچەی کۆت نۆرد لە کیوبیک.

زانایانی سەنتەری ئەوروپی بۆ توێژینەوە و فێرکردن لە زانستە ژینگەییەکانی زەوی (CEREGE) لە ئێستادا سەرقاڵی هەڵسەنگاندنی شوێنەکەن بۆ ئەوەی بزانن ئایا بەڕاستی کانییەکی کاریگەری نەیزەکییە یان نا.

ئەوان پشتڕاستیان کردەوە چاڵێکی بازنەیی کە تیرەکەی زیاترە لە 15 کیلۆمەتر لە وێنە مانگی دەستکرددا شانبەشانی دەریاچەی ماگپای و ڕووبارێک لە ڕۆژئاوادا تیشک خراوەتە سەر".

لە شیکارییەکدا کە لە ٨٦ەمین کۆبوونەوەی ساڵانەی کۆمەڵگەی نەیزەکەکان ٢٠٢٤ پێشکەشکرا، زیادیان کرد: "بە پشتبەستن بەو بەڵگە سەرەتاییانەی کە پێشتر لەبەردەستدان، پێدەچێت دەریاچەی مارساڵ کاندیدێکی جددی بێت بۆ ئەوەی ببێتە ١١هەمین پێکهاتەی کاریگەری پشتڕاستکراوە لە کیوبیکەوە."

وێنە مانگە دەستکردەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە پێکهاتەکە جیاوازی بەرزی تێکڕای نێوان زەوی و لێوارەکەی نزیکەی ٢٠٠ بۆ ٣٠٠ مەتر دەبێت، لەگەڵ ئەڵقەیەکی ناوەوەی بازنەیی کاڵ کە تیرەکەی ٨ کیلۆمەترە.

ئەگەر دروستبوونی کانییەکە لە ئەنجامی پێکدادانی نەیزەکە پشتڕاست بکرێتەوە، ئەوا ئەم کانییە ڕەنگە دۆزینەوەیەکی پێشەنگ بێت، چونکە دوا کانییەکە بەم قەبارەیە تەنها لە ساڵی ٢٠١٣ دۆزرایەوە.

شایانی باسە کە کانیاوی کاریگەری کاتێک دروست دەبێت کە تەنەکانی وەک ئەستێرە بچووکەکان یان نەیزەکەکان لەگەڵ ڕووی ڕەقی هەسارەیەک یان مانگێکدا بەریەک بکەون و دەبێتە هۆی دروستبوونی کانی.

لێکۆڵینەوە لەم جۆرە کانیانە دەتوانێت تێڕوانینێکی نوێ لەبارەی سەرچاوەی بەردەکانی بۆشایی ئاسمان و ئەو تەنە گەردوونییانەی کە لێیان داوە ئاشکرا بکات.

هەروەها لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکانی نمونەکانی شوێنەکە ئاماژە بەوە دەکەن کە لانیکەم یەکێکیان زیرکۆنی تێدایە - کانزایەک کە بەزۆری لە ژێر پەستان و گەرمی توندی کاریگەری نەیزەکیدا دروست دەبێت.

لە کاتێکدا زاناکان گومانیان هەیە کە ڕەنگە نزیکەی ٣٨-٤٥٠ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر ئەو کانییە دروست بووبێت.

بەگوێرەی زانایان، زیاتر لە 30 کانیاو لە کۆی 200 کانیاو کە لە ئێستادا لە سەرانسەری جیهاندا ناسراون، لە کەنەدا هەڵکەوتوون. بەڵام تیمەکە چاوەڕێی ئەنجامدانی تاقیکردنەوەی زیاتر دەکەن پێش ئەوەی لێدوانی کۆتایی سەبارەت بە سەرچاوەی کانییەکە بدەن.

تەندروستی

هێل یارمەتی سووتاندنی چەوری دەدات

لە ماڵپەڕی پزیشکی "Healthy Life Me" بڵاو کراوەتەوە، هێل ئارەزووی خواردن کەمدەکاتەوە و وادەکات بۆ ماوەیەکی زۆر هەست بە تێربوون بکەیت، هەروەها کار بۆ سوتاندنی چەوری دەکات، جەستە لە ژەهرەکانی ڕزگار دەکات.
هێل پرۆسەی هەرسکردن و ئەنزیمەکانی هەرس چالاک دەکات بە شێوەیەکی بەرچاو میتابۆلیزم بەرز دەکاتەوە، چونکە کاردەکات بۆ هاوسەنگکردنی بەکتریاکانی ناو ڕیخۆڵەکان و بەرەنگاربوونەوەی بەکتریا خراپەکان و بەم شێوەیەش ماددە خۆراکییەکان هەڵدەمژێت.
هەروەها چەندین سوودی تری هێلیان دەستنیشان کردووە کە بریتین لە:
١. یارمەتی هەرسکردن دەدات.
٢. هەوکردن کەمدەکاتەوە.
٣. رێگری دەکات لە دروستبوونی برینی گەدە.
٤. کەمکردنەوەی بۆنی ناخۆشی دەم.
٥. دژە ئۆکسێنەری تێدایە.
٦. تەندروستی ڕیخۆڵە باشتر دەکات.
٧. گرژبوونی ماسولکەکان کەمدەکاتەوە.
٨. بەرگری جەستە بەهێز دەکات.
٩. ئەگەری توشبوون بە هەندێک وەرەم کەمدەکاتەوە.
١٠. رێگری دەکات لە خوێنمەیین بوون.