هەواڵ

موسا کۆبانێ… ئەو نیشانشکێنەی فیشەکی لە رۆژئاوای کوردستان بە هەدەر نەدەدا

موسا ئەو گەنجەی لە ڕۆژهەڵاتەوە چووە ڕۆژئاوای کوردستان و وەک نیشانە شکێنێکی بە توانا بووە ڕەمزی کۆبانێ. ئەو دەیوت، بیرم نایە فیشەکێکم دژی داعش بە هەدەر دابێت، هاوڕێیەکی دەڵێت، زیاتر لە 150 چەکداری داعشی کوشتووە. 

"لەیادم نییە فیشەکم بە هەدەر چووبێت، لەگەڵ هەر فیشەکێکم چەکدارێکی داعشم کوشتووە، کاتێک دەچوومە سەر تەرمەکان دەمزانی کامەیان فیشەکی من پێکاویەتی". 

ئەمە ئەو دێڕەیە لە دوای شەهیدبوونیەوە هەمیشە موسا کۆبانێی پێ دەناسرێتەوە، کە ئەو یەکێک بوو لە ناسراوترین شەڕڤانەکانی یەکینەکانی پاراستنی گەل - یەپەگە لە رۆژئاوای کوردستان.

موسا ئەگەرچی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە دایک بووە، بەڵام لە دوای هێرشی داعش بۆ سەر کۆبانێ وەک نیشانەشکێنێکی بە توانا بووەتە ڕەمزی بەرگریکردن لە شارەکە و یەکێکیشە لە سیمبولانی شۆڕش لە رۆژئاوای کوردستان. 

هەردەم جیهاد کە ناسراوە بە موسا کۆبانێ، ساڵی 1986 لە شارۆچکەی سەڵماسی پارێزگای ورمێی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە دایک بووە. 

بەپێی ئەو تۆمارە ڤیدۆیانەی هەن، هەر لە تەمەنی گەنجیەوە ڕۆژهەڵاتی کوردستان جێشتووە و وەک پەیوەندییە بە ڕیزەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکەوە کردووە و بووەتە گەریلا. 

19ــی تەمموزی 2012، بە سەرەتای دەستپێکی ئەو شۆڕشە دەنرێت کە 13 ساڵ بەر لە ئەمڕۆ لە رۆژئاوای کوردستان بە دیاریکراوی لە شاری کۆبانێوە دەستیپێکرد. 

بەپێی گێڕانەوەی نزیکەکانی، موسا کۆبانێ لەگەڵ دەستپێکردنی شۆڕش و هێرشی گروپە جیهادییەکان بۆ سەر ئەو بەشەی کوردستان روویکردوەتە رۆژئاوای کوردستان

موسا لەگەڵ گەیشتنی بە ڕۆژئاوای کوردستان پەیوەندیی بە ڕیزەکانی  یەکینەکانی پاراستنی گەل-یەپەگەوە دەکات و دەبێت بە فەرماندەی هێزی نیشانەشکێن.

ساڵی 2014 لەگەڵ هێرشی داعش بۆ سەر کۆبانێ ئەستێرەی ناوی موسا کۆبانێ گەشایەوە و بووە ناوێکی دیار لە میدیا ناوخۆیی و جیهانییەکاندا و وەک نیشانەشکێنێکی بە سەلقە ناسێندرا. 

موسا بە قەناسێکی رووسیەوە ماوەی چوار مانگ لەگەڵ شەڕڤانانی یەپەگە و ھێزەکانی پێشمەرگەی باشوری کوردستان شەڕی داعشی کردووە. 

سەبارەت بە شەڕکردن لەگەڵ داعش لە یەکێک لە دیمانە ڕۆژنامەوانییەکانیدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە،" ئەم شەڕە شەرێکی ئاسایی نەبوو، چونکە لە شەڕدا کۆمەڵێک ئەخلاقیات و کولتوور و بنەما ھەن دەبێ رەچاو بكرێن، بەڵام داعش رێز لە بنەماکانی شەڕ ناگرێت و تەنیا شێتی شەھیدبوون بوون بۆ ئەوەی بچنە بەھەشت".

موسا کۆبانێ لەگەڵ ئەوەی لە کاتی شەڕی کۆبانێدا هەمیشە چاوی میدیا جیهانییەکانی لەسەر بووە، تا ئێستا چەندین فیلمی جۆراوجۆر لەبارەی ژیانییەوە بەرهەمهێنراوە. 

موسا کۆبانێ لە یەکێک لە گێڕانەوەکانیدا لەبارەی شەڕی داعش لە کۆڵانەکانی کۆبانێدا باسی لەوەکردووە،" چەندین کیلۆمەترم بە ناو دارو پەردووی باڵەخانە ڕووخاوەکانی کۆبانێدا دەبڕی بۆ ئەوەی فیشەکێک لە دڵی دوژمندا سارد بکەمەوە، بیرم نایەت فیشەکێکم بە هەدەر دابێت، بۆ هەر فیشەکێک دوژمنێکم پیکاوە". 

تا ئێستا دیار نییە، کە ژمارەی ئەو چەکدارانەی داعش چەندن کە بەدەستی موسای نیشانەشکێن کوژران بەڵام مارسیلۆ کە هاوڕێییەکی کە بە ڕەگەز ئیتاڵییە موسا بووە وتی،"موسا بە چەکەکەی زیاتر لە 150 چەکداری داعشی کووشتووە".

ڕۆژی 8ـی نیسانی 2015، لە ئۆپەراسیۆنێکی هێزەکانی یەپەگە و یەپەژە بۆ کێوماڵکردنی تەواوی ناوچەکان، له‌ گوندی چه‌له‌بیه‌ له‌ كۆبانێ بۆمبێک بە ئۆتۆمبێلەکەیدا تەقیەوە و شەهیدبوو. 

ئەگەرچی هەوڵدرا تەرمی موسا کۆبانێ بۆ زێدی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بگەڕێتەوە بەڵام تورکیا ڕێگەی نەدا تەرمەکە بە خاکەکەیدا تێپەڕببێت بۆیە بە ناچار لە گۆڕستانی "شەهیدانی کۆبانێ" بەخاکسپێردرا. 

هەواڵ

بۆ یەکەمجار کێشەکانی هەرێم و بەغدا ئاراستەی ئەنجومەنی دەوڵەت کرا

تائەمڕۆیش هەرێم و بەغدا لەسەر داهاتی ناوخۆ و رادەستکردنی نەوت نەگەیشتن بەڕێککەوتن، بۆیە سەرۆک وەزیرانی عێراق کرۆکی کێشەکانی ئاراستەی ئەنجومەنی دەوڵەت کرد، بەڵام شێوازی ئاراستەکردنی راپۆرتەکە دەسەڵات بە ئەنجومەنەکە دەدات بڕیارەکی راوێژکاری بێت یان پابەندی بێت.

ئەنجوومەنی دەوڵەت کە پێشتر ناوی "ئەنجوومەنی شورای دەوڵەت" بووە، لەساڵی 1929 دامەزراوە، لەساڵی 1933 یاساکەی لە رۆژنامەی وەقائیعی عێراقی بڵاوکراوەتەوە، لەو کاتەوە بۆچوون و بڕیاری خۆی لەبارەی بابەتە کارگێڕییەکان لە عێراق دەدات.

ساڵی 2017 یاسای ئەنجوومەنی شورای دەوڵەت هەموارکرایەوە و ناوەکەی گۆڕدرا بۆ ئەنجومەنی دەوڵەت، جگە لە گۆڕینی ناوەکەی سەربەخۆی دارایی و کارگێڕیی بە ئەنجومەنەکە بەخشرا و وەک ئەنجومەنێکی سەربەخۆ دەسەڵاتی پێدرا.

پێشتر ئەنجومەنەکە بەشێک بوو لە وەزارەتی دادی عێراق، بەڵام دوای هەموارکردنەوەی یاساکەی وەکو دەستەیەکی سەربەخۆ ناسێندرا کە ئەرکی دادگای کارگێڕی و فەتوا و داڕشتنە یاساییەکان دەبێت، ئەنجوومەنەکە بە مەرجەعی بڕیار و دادگا کارگێڕییەکان لە عێراق هەژمار دەکرێت.

دادگای کارگێڕی، دادگەی فەرمانبەران، دادگەی باڵای کارگێڕی، سێ لە دیارترین دادگەکانی سەر بەو ئەنجوومەنەن.

دادگاکە بەپێی ئەرکەکانی بۆچوونی خۆی لەبارەی ئەو بابەتانەوە دەدات، کە لەلایەن ئەنجوومەنی وەزیران، سەرۆکایەتیی کۆمار و پەرلەمان دەخرێتە بەردەستی، نێوبژیوانی لەو کێشانەدا دەکات لەنێوان وەزارەت و لایەنە ناپەیوەستەکان بە وەزارەتەوە روودەدەن، روونکردنەوەی لە دەقە ناڕوونەکان بەکاردەهێنرێت.

بەپێی یاسا، سەرۆکی ئەنجومەنی دەوڵەت دەسەڵاتی وەزیری دەبێت و هەروەها، بودجەیەکی سەربەخۆی هەیە کە لە بودجەی گشتی دەوڵەت دابین دەکرێت.

هەرکاتێک وەزارەت و دەستەکان داوای یەکلاییکردنەوەی دۆسیەیەک لە ئەنجومەنەکە بکات، ئەو کاتە بڕیاری ئەنجومەنەکە دەبێت جێبەجێبکرێت.

بەپێی یاسا، بڕیاەکانی ئەنجومەنی دەوڵەت بۆ سێ سەرۆکایەتییەکی عێراق راوێژکارییە و لە رووی یاساییەوە هیچ پابەندییەکی تێدانییە.

ئەمڕۆ، محەمەد شیاع سودان، سەرۆک وەزیرانی عێراق کرۆکی ناکۆکییەکانی هەرێم و بەغدای لە راپۆرتێکدا ئاراستەی ئەنجەمەنەکە کرد، ئەگەر نوسراوەکەی ئەنجومەنی وەزیران بەناوی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیرانەوە ئاراستە کرابێت ئەو بڕیارەکەی راوێژکارییە.

لە سەرەتای ئەمساڵەوە حکومەتی هەرێم و بەغدا لەسەر شێواز و بڕی رادەستکردنی داهاتی ناوخۆ ناکۆکی قویان هەیە، هەروەها تائێستا پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم یەکلایی نەکراوەتەوە، ئەمەش کێشەی بۆ ناردنی مووچەی هەرێم لەلایەن بەغداوە دروتکردووە.

هەفەتەی رابردوو، سودانی بە بەرپرسانی هەرێمی راگەیاندبوو، ئەگەر شاندی هەرێم و بەغدا نەگەن بە رێککەوتن، ئەوا ناوەڕۆکی راپۆرتەکان ئاراستەی دادگای فیدراڵی یان ئەنجومەنی دەوڵەت دەکات، بۆ ئەوەی لەوێ یەکلایی بکرێنەوە.