هەواڵ

شەڕەکەی حەشد لە بەغدا لایەنەکان دژی چەکی دەرەوەی دەوڵەت دەوروژێنێت

رووداوی پێکدادانی هێزە ئەمنییەکان لە بەغدا کاردانەوەی بەدواداهات و سەرۆک وەزیرانی عێراق هۆشداریی-دا هیچ کەس لەسەرو دەوڵەتەوە نییە، چوارچێوەی هەماهەنگی-یش نیگەرانی خۆی لەبارەی ڕووداوەکە دەربڕی، لایەنەکانیش داوادەکەن چەک تەنها لەدەستی دەوڵەتدا بێت.

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیران و فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، دوای ڕووداوەکە سەرپەرشتی کۆبونەوەیەکی ئەمنیی کرد و ڕایگەیاند: هیچ کەسێک مافی نییە شوێنی دەوڵەت یان دەسەڵاتەکانی بگرێتەوە و هیچ لایەنێکیش لەسەرووی یاساوە نییە.

فەرماندەیی گشتی هێزە چەکدارەکان جەختی لەوەکردەوە لێکۆڵینەوەی شەفاف لەبارەی ڕووداوەکە بکرێت و خۆشی لە نزیکەوە چاودێری لێکۆڵینەوەکان دەکات، تا بکەران دەدرێنە دادگا.

ڕۆژی یەکشەممە لەکاتی دەست بەکاربوونی بەڕێوەبەرێک لە یەکێک لە فەرمانگەکانی کشتوکاڵ لە گەڕەکی شەهیدانی ناوچەی سەیدیەی بەغدا، لە بەری کەرخ شەڕ و پێکدادان لە نێوان حەشدی شەعبی و لیوای حەوتی پۆلیسی فیدراڵی ڕوویداوە.

بەگوێرەی میدیا عێراقییەکان شەڕەکە لە سەر زەوی کشتواڵی بووە، لە ئەنجامدا نۆ کارمەندی هێزە ئەمنییەکان برینداربوون و کارمەندێکی پۆلیسیش کوژرا، وەزارەتی ناوخۆی عێراق-یش رووداوەکەی بە مەترسیدار ناوبردووە.

بەپێی ڕاگەیاندراوێکی فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشکان ئەو چەکدارانەی هێرشیان کردووەتە سەر فەرمانگە حکومییەکە، سەر بە لیواکانى 45 و 46ى حەشدى شەعبی بوون، 14یان دەستگیر کراون.

ڕووداوەکە کاردانەوەی خێرای لێکەوتەوە، چوارچێوەی هەماهەنگی کە پێکهێنەری کابینەکەی سودانییە، کۆبوونەوەیەکی بەپەلەی کرد و نیگەرانی خۆی لەبارەی ڕووداوەکە دەربڕی.

هەر بەگوێرەی ڕاگەیەندراوی کۆبوونەوەکە، چوارچێوەی هەماهەنگی پشتیوانیی تەواوی بۆ بڕیار و رێکارەکانی محەمەد شیاع سودانی، فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان دەربڕی لەبارەی سەپاندنی دەسەڵاتی دەوڵەت و هۆشدارى دەدات لەوەى ئاسایش و سەقامگیریی پایتەخت هێڵی سوورە.

هاوپەیمانیی سەروەری سوننەکان، لەبارەی ڕووداوەکە رایگەیاند، رووبەڕووبوونەوەى چەکدارانى سەر بە حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنییەکان دەستدرێژیی ئاشکرایە بۆسەر یاسا، شکۆی دەوڵەت و دامەزراوە فەرمییەکان، نابێت چیتر چەک لە دەرەوەی دەوڵەت بەدەست هاوڵاتییانەوە بێت.

بەهۆی باڵادەستی گروپەکانی سەر بە حەشدای شەعبی و بوونی چەک لەدەست هاوڵاتییان، زۆر جار ڕووبەڕووبوونەوە لەنێوان هێزە ئەمنییەکانی سەر بە حکومەت و ئەو گروپانە دروست دەبێت و کوژراو برینداری لێ دەکەوێتەوە.

هەواڵ

بەریتانییەکان بۆچی لەگەڵ سەرکردایەتی سیاسی کورد کۆبوونەوە؟

بەریتانییەکان بە شاندێکی سەربازی و سیاسییەوە دۆخی ئەمنی و ئابورییان لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان تاوتوێ کرد و رایانگەیاند، وەڵاتەکەیان ئامادەی هەموو هاوكارىی و پشتيوانييه‌كە بۆ پاراستنى ئاسايش و سه‌قامگيريى عێراق و هه‌رێمى كوردستان.

شاندێکی سەربازی و سیاسی بەریتانیا لە یەک رۆژدا بە جیا لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، بافڵ تاڵەبانی، مەسرور بارزانی و قوباد تاڵەبانی کۆبوونەوە و دۆخی ئەمنی و ئابورییان تاتوێ کرد. 

هێرشە درۆنی سەر کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان، رێککەوتنی هەولێر و بەغدا، هەڕەشەکانی داعش و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەریتانیا لە گرنگترین تەوەرەکانی گفتوگۆ بوون.

شاندەکەی بەریتانیا کە پێکهاتبوون لە جێگرى ئه‌دميراڵ ئێدوارد ئالگرين، ڕاوێژكارى باڵاى به‌ريتانيا بۆ ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و باكورى ئەفریقا و له‌ ژماره‌يه‌ك ڕاوێژكار و كونسوڵى گشتيى به‌ريتانيا له‌ هەولێر، پەیامی پشتیوانی لەندەنیان بۆ هەولێر دووپاتکردەوە. 

نێچيرڤان بارزانى لەمیانی کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندەکە داعشی وەک مەترسییەکی راستەقینە لە عێراق و سوریا ناوبرد، ده‌رباره‌ى هێرشه‌ درۆنييه‌كانيش بۆ سه‌ر هه‌رێمى كوردستان و به‌ ئامانجگرتنى ژێرخانى وزه‌ى له‌ هه‌رێمى كوردستان رایگەیاند، هەڕەشەن زيان بە ته‌واوى ئابووريى عێراق دەگەنن و پێویسته‌ ڕێگرى له‌و هێرشانه‌ بكرێت.

بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان یەکێکی دیکە بوو لەو سەرکردە سیاسییانەی کە لەگەڵ شاندەکەی بەریتانیا کۆبووەوە و ستایشی رۆڵی بەریتانیای لە شەڕی دژی داعش کرد و رایگەیاند، مەترسییەکانی تیرۆر لە عێراق و ناوچەکە کۆتایی نەهاتووە.

پەیوەست بە هێرشە درۆنییەکان و بەئامانجگرتنی ژێرخانی ئابووریی هەرێمی کوردستان، بافڵ تاڵەبانی وتی، ئەو هێرشانە مەترسییەکی گەورەن و دەبێت رێگرییان لێبکرێت و نەهێڵرێت ئارامی وڵاتەکە تێکبدەن.

مەسرور بارزانى، سه‌رۆكى حکوومەتی هه‌رێمى كوردستانیش بە شاندەکەی راگەیاندووە، پێویستە ڕێز لە قەوارەی دەستووریی هەرێمی کوردستان بگیردرێت و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان مسۆگەر بکرێت.

بارزانی بە پێویستی زانیووە، رێگری لە هێرشی درۆنی بۆ سەر کێڵە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان بکرێت و کۆتاییان پێبهێنرێت. 

قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانیش لە کاتی کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندەکەدا راگەیاند،پێویستە حکومەتی فیدراڵ لەسەر ئەم سیاسەتە بەردەوام بێت و هەموو لایەنەکانیش بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری عێراق بە وریاییەوە مامەڵە بکەن.

قوباد تاڵەبانی سەبارەت بە هێرشە درۆنییەکان و بە ئامانج گرتنی ژێرخانی ئابوری هەرێمی کوردستان ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، لەگەڵ ئەوەی لە ماوەکانی رابردوودا هەنگاوی باش نراوە بە ئاراستەی سەقامگیری عێراق، بەڵام دووبارەبوونەوەی ئەمجۆرە هێرشانە مەترسییە بۆسەر ئاسایش و سەقامگیری هەرێمی کوردستان و عێراقیش و هیواشی خواست ئەنجامدەرانی هێرشەکان بۆ رای گشتی ئاشکرا بکرێن و رووبەڕووی سزای یاسایی بکرێنەوە.