هەواڵ

داهات و نەوت… هەولێر و بەغدا رێککەوتنی نوێ بۆ ناردنی مووچە دەکەن

داهات و نەوت حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەباتەوە سەرمێزی گفتوگۆ، جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق دەڵێت، رێککەوتن لەسەر نەوت کراوە و  لێکتێگەیشتنى باشیش لەسەر دۆسیەی داهاتە نانەوتییەکان هەیە. 

 دۆسیەی نەوت و داهاتە نانەوتییەکان، چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانیان و مانگەکانی دواتریان بە ئەنجامدانی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی عێراق بەستوەتەوە. 

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Mic، حکومەتی عێراق داوای نیووەی کۆی داهاتە نانەوتییەکان دەکات، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوە رەتدەکاتەوە. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە، تەنها نیووەی ئەو داهاتانە بۆ حکومەتی عێراق بگەڕێنێتەوە کە بە داهاتی فیدراڵی دادەنێرن.

هەرێمی کوردستان پشتی بە مادەی 29ـی یاسای کارگێڕیی دارایی ساڵی2019ـی عێراق بەستووە، کە تێیدا هاتووە، 50%ی داهاتی رسومات و باجی فیدراڵی لەو فەرمانگانەی لەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە بەڕێوەدەبرێن بۆ پارێزگاکان دەبێت.

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا بەبێ باسکردنی وردەکارییەکان زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای Micـی پشتراستکردەوە و رایگەیاند، لەئێستادا لێکتێگەیشتنى باش لەسەر دۆسییەى داهاتە نانەوتییەکانى هەرێمى کوردستان هەیە. 

دۆسیەی نەوت یەکێکی دیکەیە لە تەوەرەکانی گفتوگۆ، حکومەتی عێراق داوای 280 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە دەکات، هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە ناتوانێت ئەو بڕە بدات. 

عێراق وەک تێگەیشتنێک بۆ دۆخی بەرهەمهێنانی نەوت ئامادەیی دەبری هەر بڕە نەوتێک وەبگرێت کە لە هەرێمی کوردستانەوە رادەستیان بکرێت. 

شاخەوان عەبدوڵا، جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق سەبارەت بە دۆسییەى نەوت ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، کۆتایی هاتووە و هەرێمى کوردستان و عێراق رێککەوتنیان لەسەر کردووە.

نزیک دەبینەوە لە ناوەڕاستی مانگی ئاب، بەڵام مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هێشتا چاوەڕوانی مووچەی مانگی حوزەیرانن. 

سەبارەت بە چارەنووسی مووچە و وادەی ناردنی لەلایەن بەغداوە شاخەوان عەبدوڵا وتى، لەگەڵ رێککەوتنى کۆتایی، بەغداد مووچەش دەنێرێت.

ناوەڕاستی مانگی تەمووزی ئەمساڵ، هەولێر و بەغدا لەسەر  پرسی مووچە و نەوت رێککەوتنێکییان راگەیاند، بەپێی رێککەوتنەکە هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 120 ملیار دینار داهاتی نانەوتی رادەستی بەغدا بکات، جگە لە رادەستکردنی بڕی 230 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە بە کۆمپانیای سۆمۆ.

 دوای ئەو دوو مانگەش مانگانە 50٪ی داهاتی نانەوتی رادەست بکرێت لەگەڵ هەمان بڕی نەوت، لە بەرامبەردا، وەزارەتی دارایی عێراق مانگانە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکات، بەڵام وادیارە ئەو رێککەوتنەش نەگەیشتووەتە ئەنجام و رێککەوتنی نوێ دەکرێت. 

هەواڵ

شەڕ دەستپێدەکاتەوە؟… ئێران و ئیسرائیل ئامادەکاری بۆ هێرشکردن دەکەن

ئامادەکارییەکانی ئێران بۆ هێرشی پێشوەختە لە دژی ئیسرائیل بەردەوامە و ئەگەری هێرشی پێشوەختەی ئیسرائیلیش بۆ سەر ئێران ڕەتناکرێتەوە.

تا دێت گرژ و ئاڵۆزییەکانی نێوان تاران و تەلئەڤیڤ زیاتر دەبن، ئەوەیش وایکردوووە دوو وڵاتەکە ئامادەباشی بەرز لەناو هێزە سەربازی و ئاسمانییەکانی خۆیاندا ڕابگەیەنین.

ئامادەباشی ئیسرائیل بریتی بوو لە فراوانکردنی بەرچاوی جێگیرکردنی سیستەمی بەرگری ئاسمانی لەناویاندا گومەزی ئاسنین و تیژڕۆ، بە ئامانجی پاراستنی شارە گەورەکان، وەک تەلئەڤیڤ لە هێرشە مووشەکییەکانی ئێران یان حزبوڵڵا.

پێگەی ئێرەم نیوز لە زاری چەند سەرچاوەیەکی رۆژئاواییەوە بڵاویکردەوە، زانیارییە هەواڵگرییەکان جموجۆڵە سەربازییەکانی ئێرانیان ئاشکرا کردووە، لەوانە کۆکردنەوەی مووشەکی بالیستیک و بەهێزکردنی سیستمی بەرگری.

رۆژاواییەکان جوڵەکانی ئێران بە ئاماژەیەی ئامادەکاری بۆ هێرشی پێشوەختە بە ئامانجی تێکدانی توانا بەرگرییەکانی ئیسرائیل پێش هەر هێرشێکی چاوەڕوانکراو لەلایەن فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیلەوە.

هاوشێوەی ئێران، جوڵەی و ئامادەکاری سەربازی ئیسرائیلیش پشتراستکراونەتەوە، جوڵەکان وەک ئاماژەی ئامادەکاری بۆ هێرشکردنە سەر ئێران و هەندێک شوێنی سەربازی لە لوبنان و یەمەن خوێندراوەتەوە.

هاوکاتی جوڵەکانی ئێران و ئیسرائیل بۆ هێرشکردنە سەر یەکتر، چەند پێگەیەکی رۆژنامەوانی جیهانی جوڵەی هەواڵگیری ئەمریکایان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پشتراستکردوەتەوە.

بەپێی ئەو پێگانە کە پشتیان بە پێگە ئەلکترۆنییەکانی بواری هاتووچۆی ئاسمانی بەستووە، لە ئێران، کەنداوی عەرەبی و دەریای عوماندا جوڵەی فڕۆکەی هەواڵگیری ئەمریکا بینراوە.

دوای هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی فۆردۆ، نەتەنز و ئەسفەهان لە 22ـی حوزەیرانی ئەمساڵدا، ئەو جوڵانەی ئەمریکا بە یەکەم جوڵەی ئەو وڵاتە دادەنێرن لەو ناوچانەدا.
جوڵە ئاسمانی و هەواڵگیرییەکانی ئەمریکا بەسەر ناوچەکانی دەوروبەری ئێراندا ، ئاماژەیەکی ڕوونە کە واشنتۆن ئۆپەراسیۆنی کۆکردنەوەی هەواڵگری ئەنجام دەدات وەک ئامادەکارییەک بۆ خولی دووەمی هێرش بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکان یان سەکۆکانی بەرگری ئاسمانی ئێران.