هەواڵ

ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا لەسەر مووچە کێشەی تێکەوتوە

ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا کێشەی نوێی بۆ دروستبووە و چوار خاڵی ناکۆک لەنێوان هەردوو حکومەت ناردنی مووچەی دواخستووە، فەرمانبەران و مووچەخۆرانیش رۆژەکان دەبژێرن بۆ وەرگرتنی مووچە.

لە ناوەڕاستی مانگی ڕابردوو هەولێر و بەغدا لێکتێگەیشتنێکی گشتگیریان واژۆکرد، ئێستا میکانیزمی جێبەجێکردنی ڕێککەوتنە بووەتە کێشە و مووچەی ڕاگرتووە.

بەپێی زانیارییەکانی دیجیتاڵ میدیای MIC یەکێک لە خاڵە ناکۆکەکان میکانیکی ناونانی هەناردەکردنی نەوتە، بەغدا ناوی ڕادەستکردنی لێناوە و هەرێم ڕازینییە و دەڵێت، هەناردەکردنە نەک ڕادەستکردن.

ناکۆکییەکی دیکە ئەوەیە بەغدا داوای داهاتی پاڵاوتنی بڕی نەوتی ناوخۆ واتە 50 هەزار بەرمیلەکە دەکات و هەولێر ڕازی نییە، هەروەها عێراق داوای هەموو داهاتی ناوخۆ دەکات و هەرێم دەڵێ نەخێر نیوەی داهاتە فیدراڵییەکانتان دەدەینێ.

یەکێکی دیکە لەو کێشانەی بەلای هەرێمی کوردستانەوە ئەساسییە کاتی خەرجکردنی مووچەیە، هەولێر دەڵێت لە کاتی خۆی مووچە بنێرن بەغدا ڕەتی دەکات و دەڵێت، تا نەوت و داهاتی ناوخۆ ڕادەست نەکەن مووچە نییە.

ئەم چوار خاڵە بوونەتە هۆی راگرتنی مووچە و نەناردنی لەلایەن حکومەتی عێراقەوە، مووچە خۆران و فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان-یش لە چاوەڕوانیدا ڕۆژەکان دەژمێرن، تا ئەم خاڵە ناکۆکانەش چەرەسەر نەکرێت ناردنی مووچە ئەستەم دەبێت. 

ئەوە لە کاتێکدایە، نزیکدەبینەوە لە ناوەراستی مانگی ئاب، هێشتا فەرمانبەران و مووچە خۆرانی هەرێمی کوردستان مووچەی مانگەکانی حوزەیران و تەمموزیان وەرنەگرتووە و دیاریشنییە کەی وەری دەگرن.

بەپێی دوایین ڕێککەونی نێوان هەولێر و بەغدا، لەبەرامبەر ناردنی مووچە لە عێراقەوە دەبێت هەرێمی کوردستان، ڕۆژانە 230 هەزار بەرمیل نەوت بە عێراق بدات و مانگانەش لە داهاتی ناوخۆ 120 ملیار دینار بخاتە سەر هەژماریی وەزارەتی دارایی عێراق.

هەواڵ

شەڕ دەستپێدەکاتەوە؟… ئێران و ئیسرائیل ئامادەکاری بۆ هێرشکردن دەکەن

ئامادەکارییەکانی ئێران بۆ هێرشی پێشوەختە لە دژی ئیسرائیل بەردەوامە و ئەگەری هێرشی پێشوەختەی ئیسرائیلیش بۆ سەر ئێران ڕەتناکرێتەوە.

تا دێت گرژ و ئاڵۆزییەکانی نێوان تاران و تەلئەڤیڤ زیاتر دەبن، ئەوەیش وایکردوووە دوو وڵاتەکە ئامادەباشی بەرز لەناو هێزە سەربازی و ئاسمانییەکانی خۆیاندا ڕابگەیەنین.

ئامادەباشی ئیسرائیل بریتی بوو لە فراوانکردنی بەرچاوی جێگیرکردنی سیستەمی بەرگری ئاسمانی لەناویاندا گومەزی ئاسنین و تیژڕۆ، بە ئامانجی پاراستنی شارە گەورەکان، وەک تەلئەڤیڤ لە هێرشە مووشەکییەکانی ئێران یان حزبوڵڵا.

پێگەی ئێرەم نیوز لە زاری چەند سەرچاوەیەکی رۆژئاواییەوە بڵاویکردەوە، زانیارییە هەواڵگرییەکان جموجۆڵە سەربازییەکانی ئێرانیان ئاشکرا کردووە، لەوانە کۆکردنەوەی مووشەکی بالیستیک و بەهێزکردنی سیستمی بەرگری.

رۆژاواییەکان جوڵەکانی ئێران بە ئاماژەیەی ئامادەکاری بۆ هێرشی پێشوەختە بە ئامانجی تێکدانی توانا بەرگرییەکانی ئیسرائیل پێش هەر هێرشێکی چاوەڕوانکراو لەلایەن فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیلەوە.

هاوشێوەی ئێران، جوڵەی و ئامادەکاری سەربازی ئیسرائیلیش پشتراستکراونەتەوە، جوڵەکان وەک ئاماژەی ئامادەکاری بۆ هێرشکردنە سەر ئێران و هەندێک شوێنی سەربازی لە لوبنان و یەمەن خوێندراوەتەوە.

هاوکاتی جوڵەکانی ئێران و ئیسرائیل بۆ هێرشکردنە سەر یەکتر، چەند پێگەیەکی رۆژنامەوانی جیهانی جوڵەی هەواڵگیری ئەمریکایان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پشتراستکردوەتەوە.

بەپێی ئەو پێگانە کە پشتیان بە پێگە ئەلکترۆنییەکانی بواری هاتووچۆی ئاسمانی بەستووە، لە ئێران، کەنداوی عەرەبی و دەریای عوماندا جوڵەی فڕۆکەی هەواڵگیری ئەمریکا بینراوە.

دوای هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی فۆردۆ، نەتەنز و ئەسفەهان لە 22ـی حوزەیرانی ئەمساڵدا، ئەو جوڵانەی ئەمریکا بە یەکەم جوڵەی ئەو وڵاتە دادەنێرن لەو ناوچانەدا.
جوڵە ئاسمانی و هەواڵگیرییەکانی ئەمریکا بەسەر ناوچەکانی دەوروبەری ئێراندا ، ئاماژەیەکی ڕوونە کە واشنتۆن ئۆپەراسیۆنی کۆکردنەوەی هەواڵگری ئەنجام دەدات وەک ئامادەکارییەک بۆ خولی دووەمی هێرش بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکان یان سەکۆکانی بەرگری ئاسمانی ئێران.