دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا،
لە ویلایەتی ئەلاسکای ئەمریکا چاوی بە ڤلادیمیر پۆتین، سەرۆکی ڕووسیا، کەوت و دیدارەکە لەسەر خاکی ئەمریکا، بەڵام لە نزیکترین
خاڵی جوگرافی لەگەڵ رووسیا بەڕێوەچوو، هەڵگری چەندین پەیامی سیاسی و ستراتیژییە و هەردولا
کۆبونەوەکەیان بە ئەرێنی ناوبرد.
رۆژی 15ـى ئاب، کۆبونەوەی لوتکەی ئەمیکا و رووسیا دنیای بەخۆیەوە
سەرقاڵکرد، کۆبوونەوەکە لە ولایەتی ئەلاسکا
ئەنجامدرا، ئەم ولایەتە ساڵی 1867 ئەمریکا بە بڕی 7.2 ملیۆن دۆلار لە ئیمپراتۆریەتیی
ڕووسیای کڕی، وەک پردێکی جوگرافی و مێژوویی نێوان هەردوو زلهێزەکە سەیر دەکرێت. ئەم
ویلایەتە تەنها لە ڕێگەی گەرووی بێرینگەوە لە ڕووسیا جیا دەبێتەوە، کە پانییەکەی لە
90 کیلۆمەتر کەمت
تەوەری سەرەکیی کۆبوونەوەکە، تاوتوێکردنی پرسی
جەنگی ئۆکراینا و کێشەکانی نێوان ئەمریکا و رووسیایە، ترەمپ پێش دیدارەکە ئاماژەی
بەوە کرد، کە ئامانجیەتی نێوەندگیری بکات بۆ کۆتاییهێنان بەو جەنگەی کە زیاتر لە سێ
ساڵە بەردەوامە و باسی لە ئەگەری "ئاڵوگۆڕی خاک" وەک بەشێک لە چارەسەر
کردووە.
کۆبونەوەی لوتکەی ئەمریکا و رووسیا زیاتر لە
دوو کاتژمێر و نیوی خایاند و دوای کۆبونەوەکە، ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا سوپاسی دۆناڵد
ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکای کرد بۆ بانگهێشتکردنی بۆ ئەمریکا و وەکو "دراوسێیەکی
نزیک" وەسفی کرد.
سەرۆکی هەردوو وڵات دوای کۆبوونەوەکە
قسەیان بۆ رۆژنامەنوسان کرد، سەرۆکی رووسیا
وتی: "گەیشتوونەتە تێگەیشتنێک"، بەبێ ئەوەی ئاماژە بە وردەکارییەکەی
بکات.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، پێشکەوتنی
گەورە لە گفتوگۆ گرنگەکانیدا لەگەڵ ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا لەبارەی جەنگی
ئۆکراینا بەدەستهاتووە، بەڵام وردەکاریی لەبارەی چارەنوسی جەنگی رووسیا و
ئۆکرانیاوە نەخستەڕوو.
ترەمپ، بە كەناڵی "فۆکس نیوز"ی راگەیاندووە،
لەگەڵ پۆتین دانوستانم کرد لەسەر چەند پرسێک لەوانە، ناتۆ، رێوشوێنە ئەمنییەکان و
خاک، پێموایە ئێمە زۆر لە رێککەوتن نزیک بووینەتەوە.
لەبارەی جەنگی روسیا و ئۆکرانیاوە وتی: ئۆکرانیا
دەبێت رازی بێت، رەنگە رازی نەبێت، ئامۆژگاری من بۆ زيلينسکی ئەوەیە رێککەوتن ئەنجام
بدات.
هێشتا روون
نییە، دیدارە دوو کاتژمێر و نیویەکەی سەرۆکی رووسیا و ئەمریکا کۆتایی بە جەنگی سێ
ساڵەی ئۆکرانیا و رووسیا دەهێنێت؟ یان هێشتا بەرژەوەندیی زلهێزەکان لە بەردەوامی
جەگەکەدایە.
کشانەی هێزەکانی
ئەمریکا لە بنکەی سەربازی عەین ئەسەد و فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بەغدا، ترسی خستوەتە
دڵی بەشێک لە بەرپرسانی باڵای ئەمنی عێراق و شڵەژانی دروستکردوە، هەندێکی تریشیان بەسەرکەوتنی هەوڵی حکومەتی
دەزانن بۆ دەرکردنی ئەمریکا.
کشانەوەی کتوپڕی
هێزەکانی ئەمریکا مانگێک پێش وادەی دیاریکراو، گومانی لای بەرپرسان و شرۆڤەکاران
دروستکردووە، وەک ئاماژەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی گەڕێکی دیکەی شەڕ لە نێوان ئیسرائیل
و ئێران لێکیدەدەنەوە کە رەنگە پریشکی ئەمجارە عێراقیش بگرێتەوە.
دەستپێکردنی کشانەوەی
هێزەکانی ئەمریکا لە بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان، مانگێک پێش وادەی دیاریکراوە، کە
بڕیاربوو لە مانگی ئەیلول رێککەوتنی نێوان واشنتن و بەغدا بۆ کشانەوە جێبەجێبکرێت، شڵەژانی ئەمنی دروستکردووە و ترسی خستووەتە دڵی بەرپرسانی ئەمنی.
یاسر وتوت، کە ئەندامی لیژنەی
ئاسایش و بەرگریی پەرلەمانی عێراقە، سەرسوڕمانی خۆی نيشانداوە لە کشانەوەی
هێزەکانی واشنتۆن لە عەین ئەسەد لە رۆژئاوای عێراق و پێوایە ئەو هەنگاوە هەڕەشە لە تێکچونی ئاسایشی عێراق دەکات.
هەرچەندە لە دوو رۆژی رابردوودا باڵیۆزخانەی ئەمریکا
لە عێراق روونکردنەوەیەکی داو تێیدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەرکی هێزەکانیان بۆ
راوێژکاری دەگۆڕێت و لە رووبەرووبەنەوەی داعش بەردەوام دەبن، بەڵام ئەمە بەس نەبوو
بۆ رەواندنەوەی نیگەرانی بەرپرسانی ئەمنی عێراق.
ماوەی 20 ساڵ بەسەر نەمانی رژێمی بەعس لە عێراق تێدەپەرێ و تا ئێستا هێزی سەربازیی
ئەمریکی کە لە ژێر ناونیشانی جۆراوجۆر لە عێراقن، هەن.
ئەمریکا تا ساڵی 2011 بە بیانووی ریشەکێشکردنی بەعس و گەڕاندنەوەی سەقامگیری بۆ عێراق و
دوای 2014 ش بە هۆی بوونی داعش، سەربازان و راوێژکارانی سەربازیی خۆی لە عێراق
نەکشاندۆتەوە.
لەكاتێكدا سەباح نوعمان،
وتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانی
نێودەوڵەتی لە عێراق بە یەکێک لە دەستکەوتە هەرە بەرچاوەکانی حکومەت ناوبرد.
نوعمان ئاماژەی
بەوەشکردوە، کشانەوەی هاوپەیمانان بەڵگەیەکی رونە کە حکومەت دەتوانێت سەقامگیری وڵات
بپارێزێت و چیتر پێویستی بە پشتیوانی دەرەکی نییە.
پێچەوانەی وتەبێژی فەرماندەیی
گشتیی هێزە چەکدارەکان؛ ئەسكەندەر وتوت، دەڵێت، هەنگاوەکەی ئەمریکا لەم کاتە
هەستیارەدا جێگەی سەرسوڕمانە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو هەڵكشانە سیاسی و ئەمنییە
توندانەی بەرۆكی ناوچەكەی گرتووە.
پاش لەناوبردنی داعش، ئەمریکا
هەزاران سەربازی خۆی لە عێراق کشاندەوە، بەڵام ئێستا نزیکەی دوو هەزار و 700 سەربازی
لە عێراق هەیە و واشنتن ئەرکی بەشێک لە هێزەکانی کۆتایی پێدێنێت و بەشێکیشیان
ئەرکیان بۆ راوێژکاری دەگۆڕێت.
ئەو كشانەوە كتوپڕش
دوای ئەوەدێت، ئەمریکا هەڵوێستێکی توندی لە دژایەتیكردنی دەرکردنی یاسای حەشدی
شەعبی دەربڕی و بە فروانبوونی هەژمونی ئێران لە عێراق دەزانێت، کە بەشێک لەلایەنە
شیعەکان بەتوندی کار بۆ تێپەڕاندنی دەکەن لە پەرلەمان.
لەچەند رۆژی رابردوودا عەلی
لاریجانی، ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێران، یاداشتێکی
لێکتێگەیشتنی لەگەڵ عێراق سەبارەت بە ئاسایشی سنورەکان واژۆ کرد، ئەمەش بە هۆکارێکی دیکەی خێراکردنی کشانەوەی
ئەمریکا لە عێراق لێکدەدرێتەوە.
چاودێرانی سیایی و شرۆڤەکاران پێیان وایە لە بەرژەوەندی عێراقدا
نییە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەم کاتە گرنگ و هەستیارەدا بکشێتەوە، چونکە بۆشایی
ئەمنی دروست دەبێت و ترس لە تێکچونی دۆخی ئەمنی عێراق دەکرێت.