تەندروستی

گەشتی پزیشکی: شیری دەستکرد کە لە شیری دایک دەچێت و چارەسەرە بۆ شێرپەنجەی پرۆستات

ئایا مرۆڤ شیر وەک شیری دایک دروست دەکات؟
شیری دایکی مرۆڤ تێکەڵەیەکی ناوازەی پۆلیساکاریدی پریبایۆتیک لەخۆدەگرێت کە ئەستەمە لە شیری دایکی کۆرپەدا دووبارە بکرێتەوە. توێژینەوەیەکی نوێ کە لە ١٣ی حوزەیران لە گۆڤاری Nature Food بڵاوکرایەوە، کە لەلایەن زانایانی زانکۆی کالیفۆرنیا لە بێرکلی و زانکۆی کالیفۆرنیا لە دەیڤس ئەنجامدراوە، دەرکەوتووە کە چۆن ڕووەکە دەستکاریکراوەکانی بۆماوەیی دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ پڕکردنەوەی ئەم بۆشاییە.

تیمی توێژینەوەکە ئامێرەکانی دروستکردنی شەکری ڕووەکەکانیان بەرنامە بۆ داڕشتەوە بۆ بەرهەمهێنانی جۆرەها شەکری شیری مرۆڤ، کە پێی دەوترێت ئۆلیگۆساکاریدی شیری مرۆڤ.

دۆزینەوەکان دەتوانن ببنە هۆی شیری فۆرمۆلا تەندروستتر و گونجاوتر بۆ منداڵان، یان شیری خۆراکی زیاتری بێ شیرەمەنی کە لەسەر بنەمای ڕووەکی دروستکراوە بۆ گەورەکان.

ڕۆبۆتێکی بچووک خانە شێرپەنجەییەکان دەکاتە ئامانج
ئەندازیارانی زانکۆی یو سی سان دیێگۆ ڕۆبۆتی وردبینییان پەرەپێداوە کە توانای مەلەکردنی هەیە لە ڕێگەی سییەکانەوە بۆ ئەوەی دەرمانی بەرەنگاربوونەوەی شێرپەنجە ڕاستەوخۆ بگەیەنێتە وەرەمە گوازراوەکان.

ئەم ڕێگایە ئەنجامێکی ئومێدبەخشی لە مشکدا نیشانداوە، ڕێگری لە گەشەکردن و بڵاوبوونەوەی ئەو گرێیانە دەکات کە بۆ سییەکان بڵاوبوونەتەوە، ئەمەش بووەتە هۆی زیادبوونی ڕێژەی مانەوە.

دۆزینەوەکان لە توێژینەوەیەکدا کە لە ١٢ی حوزەیران لە گۆڤاری Science Advances بڵاوکرایەوە بە وردی باسکراون.

خانمان بەهۆی نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە ددانەکانیان لەدەست دەدەن
توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات کە نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە ڕەنگە پەیوەندی بە لەدەستدانی ددانیشەوە هەبێت. ئەنجامەکان لە ١١ی حوزەیران لە گۆڤاری Menopause بڵاوکرایەوە.

ئەم دۆزینەوانە پێشنیاری ئەوە دەکەن کە خۆپاراستن و بەڕێوەبردنی تێکچوونەکانی میتابۆلیزمی ئێسک و کانزاکان لە ژنانی دوای وەستانی سوڕی مانگانە کە تووشی نەخۆشی CKD بوون زۆر گرنگە بۆ ڕێگریکردن لە لەدەستدانی ددان. هەروەها گرنگە چارەسەری پێشکەوتنی نەخۆشی گورچیلە بکرێت، چونکە دەرئەنجامەکانی کاریگەرییان لەسەر چەندین سیستەمی جەستە هەیە لە دەرەوەی تەنها تەندروستی دەم و ددان.

ئەو دەرمانانەی کە ئومێد بە نەخۆشانی شێرپەنجەی پرۆستات دەبەخشن
لە ئێستادا شێرپەنجەی پرۆستات چارەسەرکردنی بە چارەسەری بەرگری قورسە. بەڵام ئەنجامی تاقیکردنەوەیەکی قۆناغی یەکەمی مرۆڤ بە بەکارهێنانی چارەسەری خانەی T وەرگری دژە جەستەی کایمێریک (CAR) کە لەلایەن توێژەرانی شاری هیواوە پەرەی پێدراوە، کە یەکێکە لە گەورەترین ڕێکخراوەکانی توێژینەوە و چارەسەرکردنی شێرپەنجە لە ئەمریکا، بەردەوامە.

ئەنجامی توێژینەوەکە دەریخستووە کە ئەو نەخۆشانەی حاڵەتی پێشکەوتووی شێرپەنجەیان هەیە دەتوانن بە شێوەیەکی سەلامەت چارەسەری شێرپەنجەی پرۆستاتەکەیان بکەن بە بەکارهێنانی چارەسەری بەرگری خانەیی، کە چالاکیی چارەسەریی ئومێدبەخشی هەیە، بەپێی توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری Nature Medicine بڵاوکراوەتەوە.

هەواڵ

هەرێمی کوردستان بە یاساکەی عێراق زیاتر لە 35 هەزار کەس پێکەوە خانەنشین دەکات

ئەمساڵ هەرێمی کوردستان زیاتر لە 35 هەزار کەس پێکەوە خانەشین دەکات، هەر کەسێکیشیان تەمەنی خزمەتی 25 ساڵ بێت 18 مووچەی پێکەوە پێدەدرێت. پێشبینی دەکرێت، بە خانەنشینی بوونی ئەو ژمارە فەرمانبەرە دەرگای دامەزراندنی نوێ بەڕوی بەشێک لە گەنجاندا بکرێتەوە.

حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕیاریداوە، تەنها لە مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵدا زیاتر لە 35 هەزار فەرمانبەر خانەنشین بکات. 

بەشی کارگێڕی سەرجەم فەرمانگەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان ماوەی دوو ڕۆژە سەرقاڵی ئامادەکردن و رێکخستنی لیستی ئەو فەرمانبەرانەن کە خانەنشین دەکرێن.

بەپێی ڕێکارەکان، ئەو کەسانەی لەم قۆناغەدا خانەشین دەکرێن، لەدایکبووانی ساڵەکانی 1962،1963،1964ن لەگەڵ لەدایکبووانی مانگی یەکی ساڵی 1965 کە تەمەنیان بووەتە 60 ساڵ خانەنشین دەکرێن.

یاساکەی عێراق بۆ خانەشینکردنی فەرمانبەران بەکاردەهێنرێت
کۆتایی مانگی تشرینی دووەمی 2022، دادگاى باڵاى فیدراڵى عێراق، بڕیاریدا بە پابەندکردنی حکومەتى هەرێمى کوردستان بە کارکردن بە یاسای ژمارە 9ـی ساڵی 2014ـی تایبەت بە یاسای یەکگرتوی خانەنشینی عێراق، بەگوێرەى یاساکە کەمترین موچەى خانەنشینى 400 هەزار دینار دەبێت.

تەموزی 2024، حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەندبوونی خۆی بە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵیەوە ڕاگەیاند و بڕیاریدا ئەو یاسایە بۆ خانەنشینکردنی فەرمانبەرانی بەکاربهێنێت. 

حکومەتی هەرێمی کوردستان لە خانەنشینکردنی ئەم فەرمانبەرە نوێیانەشدا پشت بە هەمان یاسا دەبەستێت، بەڵام بڕیاریداوە، تەمەنی خانەنشینیی لە 63 ساڵەوە بۆ 60 ساڵی كەم بکرێتەوە. 

بەپێی یاسای خانەنشینی عێراق کە هەرێمی کوردستان بۆ خانەنیشینی بوونی فەرمانبەران بەکاریدەهینێت، هەر فەرمانبەرێک لە کاتی خانەنشینیدا ئەگەر 25 ساڵ خزمەتی هەبێت، 12 مووچە وەک پاداشتی ساڵانی خزمەت پێدەدرێت لەگەڵ شەش مووچەی مۆڵەتی کۆکراوە.

کەسوکاری شەهیدان دەتوانن خانەنشین نەبن
وەزارەتی دارایی و ئابوریی هەرێمی کوردستان مافی بەردەوامبوون بەو کەسانە دەدات کە خاوەن شەهیدی پلە یەک و دوون و تەمەنی خانەشینیان تەواو کردووە. 

بەپێی ڕاگەیەندراوی وەزارەتەکە، ئەو کەسانەی کەسی پلە یەک و پلە دوویان شەهیدە، فۆڕمێکی تایبەتی وەزارەتی دارایی عێراقییان پڕکردوەتەوە، بە مەبەستی "ئەنجامدانی کاری پێویست و بەردەوامبوونیان لە خزمەت".

ژمارەی خانەنشیان 
بەپێی دوایین ڕاپۆرتی وەزارەتی دارایی و ئابوری بۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، 277 هەزار و 541 کەس لە هەرێمی کوردستان خانەنشینن.

بەپێی داتاکانی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان، مووچەی یەک مانگی خانەشینان پێویستی بە زیاتر لە 180 ملیار دیناری مانگانە هەیە. 

دامەزراندن دەکرێتەوە؟ 
خانەنشین بوون، ڕێگەیەکە بۆ نوێکردنەوەی فەرمانگە و دامەزراوە حکومییەکان بە گەنجان و لاوان، چونکە پێویستە لەگەڵ خانەشینبوونی توێژێکدا توێژێکی نوێ دابمەزرێت. 
تا ئێستا حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ، ڕێکار و ڕێنماییەکی بڵاونەکردوەتەوە کە تایبەت بێت بە دامەزراندنی فەرمانبەری نوێ لە شوێنی ئەو فەرمانبەرانەی خانەنشین دەکرێن، بەڵام  پێشبینی دەکرێت، بە خانەنشینی بوونی ئەو ژمارە فەرمانبەرە دەرگای دامەزراندنی نوێ بەڕوی بەشێک لە گەنجاندا بکرێتەوە.