تەندروستی

25 -05 -2025 وەک بەروارێکی جوان و منداڵێکی ناتەندروست

لەم چەند ساڵەی دواییدا ئەوەندەی ئاگادار بین، کۆمەڵێک لە دایکان و باوکان ئەوەندەی گرنگی بە بەرواری لە دایک بوونی منداڵەکانیان دەدەن ئەوەندە گرنگی بە تەندروستی منداڵەکانیان نادەن، بەلایانەوە گرنگ نیە لە داهاتوودا منداڵەکانیان تووشی چی دەرەنجامێکی خراپی تەندروستی دەبێتەوە. بێجگە لەوەی دایکانیش بەشێک دەبن لەو مەترسییە لەسەر تەندروستیان.

  ئەمەش بۆ دوو هۆکار دەگەڕێتەوە :

یەکەم - ئاستی هۆشیاری دایک و باوک لەسەر بابەتی تەندروستی و نەزانینی کاریگەرییە خراپییەکانی لە دایکبوونی پێش وەخت.

دووەم - سیستەمێکی ناتەندروست لە کۆمەڵێک لە نەخۆشخانەکان بە تایبەت نەخۆشخانە تایبەتەکان کە بەداخەوە لە لایەن کۆمەڵێک پزیشکەوە لە بەرامبەر پارەدا ئەم نەشتەرگەرییانە ئەنجام دەدرێت. بێ ڕەچاوکردنی لایەنی تەندروستی منداڵ و دایکەکە.

لە ڕووی زانستییەوە منداڵ پێویستە بۆ ماوەی ٣٧ بۆ ٤٠ هەفتە لە سکی دایکیدا تەواو بکات ، ئەمەش هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە لەو ماوەیەدا پێویستە هەموو ئەندامەکان بە تەواوی ئامادە بن بۆ دوای لە دایک بوون بە تایبەت مێشک و سییەکان کە زۆر گرنگن و لە ئەگەری زوو لە دایک بوونیاندا کێشە تەندروستیان لەم دوو ئەندامەدا بە تایبەت دروست دەبێت. ئەگەر هەر منداڵێک پێش ٣٧ هەفتەیی لە دایک ببێت پێ دەوترێت لە ( دایک بوونی پێش وەخت ) واتە منداڵێک کە پێش کاتی خۆی لە دایک بووبێت.
کۆمەڵێک لەو کێشە تەندروستییانەی کە تووشی منداڵەکان دەبن

١.کێشەی لە سییەکاندا دروست دەبێت ، بەهۆی تەواو پێنەگەیشتن ( Immature respiratory system ) ئامادە نەبوونی سییەکان کە دواتر پێویستی بە ژووری چاودێری منداڵی نەبەکام ( NICU ) دەبێت.

٢. لە دایک بوونی پێش وەختە هۆکارێکیشە بۆ دروست بوونی مەترسی لەسەر مێشک کە دەکرێت تووشی ( Intraventricular Hemorrhage ) خوێن بەربوونی ناوەوەی مێشک ببێت.

٣.کێشە لە پلەی گەرمی جەستەی منداڵەکەدا ، بەهۆی ئەوەی منداڵەکە چەوری پێویستی نیە لە جەستەدا بۆ هێشتنەوەی پلەی گەرمی جەستەی نیە ، کە ئەمەش دەبێتە دابەزینی پلەی گەرمی جەستەی و دروست بوونی کێشە لە هەناسەدان.

٤.هۆکارێکە بۆ کەم خوێنی و کەمی خڕۆکە سوورەکانی جەستە و بەرزبوونەوەی ڕێژەی بیلیرۆبین لە خوێندا کە دەبێتە هۆی زەردوویی لە منداڵاندا.

٥.دابەزینی سیستەمی بەرگری جەستە کە دەبێتە هۆی ئەوەی منداڵەکە زۆرتر تووشی هەوکردن لە جەستەدا ببێتەوە.

٦.کاریگەری لەسەر دەروون دروستی منداڵەکە دەبێتەوە دەکرێت تووشی کۆمەڵێک حاڵەتی بکاتەوە لەوانە ئۆتیزم.

٧. لە دواتردا دەکرێت منداڵەکە تووشی کێشەی فێربوون و بینین ، و کۆمەڵێک کێشەی تر ببێتەوە کە کاریگەریی لەسەر منداڵەکە دەبێت.

پێویستە دایکان و باوکان زیاتر هۆشیار بن لەسەر تەندروستی منداڵەکانیان ، بزانن کە لە دایک بوونی پێش وەختە تا چەند کاریگەریی لەسەر تەندروستی منداڵەکانیان دەکات ، هیوادارم گرنگترین شت لای دایکان و باوکان تەندروستی منداڵەکانیان بێت نەوەک چاولێکەری و جوانی بەرواری لە دایک بوونی منداڵەکانیان ، کە دەکرێت کاریگەرییەکی هەمیشەیی لەسەر تەندروستی منداڵەکانیان دروست بکات.

ساسان محمد یعقوبی
بەکالۆریۆس لە تەندروستی گشتی
ماستەر لە کۆلێژی پزیشکی
بەرپرسی دیسکی تەندروستی MIC

هەواڵ

د.سەربەست محەمەد: لە 24 ساڵدا نزیکەی هەزار و 800 تەرمی کۆچبەرانمان ناردوەتەوە

نوێنەری پارتی دیموکراتی کوردستان لە یۆنان ئاشکرایدەکات، لە ساڵی 1996ەوە تەرمی نزیکەی 1800 کۆچبەریان لە کەناراوەکان یۆنانەوە هێناوەتەوە بۆ هەرێمی کوردستان.

د.سەربەست محەمەد زاخۆیی، نوێنەری پارتی دیموکراتی کوردستان لە یۆنان، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ رۆژنامەی خەبات رایگەیاند، وەکو پارتی هەوڵێکی زۆرمانداوە و ئێستا کونسوڵخانەکان بە گشتی و کونسوڵخانەی یۆنان بەتایبەتی (لە هەرێمی کوردستان) بە رێژەیەکی زۆر ڤیزا دەدەن، پێویست ناکات هیچ کەسێک گیانی خۆی بخاتە مەترسییەوە.

د. سەربەست وتی: "ئەوەی بیەوێت، لە هەولێرەوە بە فڕۆکە بە دوو کاتژمێر نیو دەگاتە یۆنان"، ئێستا یەک هێڵی فڕۆکەوانیی هەیە، لە هەوڵی ئەوەداین هێڵێکی دیکەش بکەینەوە تا کێبڕكێ دروستبێت و نرخی بیلی فڕۆکە هەرزانتربێت.

سەبارەت بە پەیوەندی نوێنەرایەتییەکەیان بە باڵیۆزخانەی عێراق لە ئەسینای پایتەختی یۆنان، د.سەربەست دەڵێت: "زۆرجار باڵیۆزی عێراق داوای دیداری لە من کردووە و نەچوم، ئێمە مۆری خۆمان هەیە و لەم وڵاتە بە فەرمیی کاری پێدەکرێت، بۆیە ئەو پەیوەندییەمان بە پێویست نەزانیوە" و کار بۆ هەموو کوردێک دەکەین بەبێ جیاوازیی بۆ هەموو بەشەکانی کوردستان.

نوێنەری پارتی دیموکراتی کوردستان، مێژویی پەیوەندییەکانی نێوان کورد و یۆنان بۆ 320 ساڵی پێش زاین دەگێڕێتەوە و دەڵێت: (رۆکسانا - رەوشەن) ژنی ئەسکەندەری مەکدۆنی بووە، پاش ئەوەی لەگەڵ سوپاکەی هاتووەتە هەولێر، "بۆیە ئێستاش لە هەموو یۆناندا کورد ناسراوە و رێزێکی زۆری لێدەگیرێت".