هەواڵ

کونسوڵخانە گەورەکەی هەولێر دەکرێتەوە؟… ئەمریکا پێگەی دیپلۆماسی لە هەرێم بچوک دەکاتەوە

ئیدارەی نوێی ترەمپ بیر لە داخستنی 10 باڵیۆزخانە و 17 کونسوڵخانە دەکاتەوە و پێشنیازی كه‌مكردنه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تییه‌كانیشی له‌ بەغدا و هەولێر دەکات. لە کاتێکدا بڕیارە لە ئەمساڵدا گەورەترین کونسوڵخانەی ئەمریکا لەو هەولێر بکرێتەوە.

بەپێی زانیارییەکانی رۆژنامەی واشنتن پۆستی ئەمریکی، ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ لە چوارچێوەی پلانی کەمکردنەوەی خەرجییەکان، پلانی داخستن و بچوکردنەوەی بەشێک لە باڵیۆزخانە و نوێنەرایەتییەکانی ئەمریکای هەیە.

بەپێی یاداشتێکی ناوخۆیی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئیدارەکەی ترەمپ پێشنیازی داخستنی ناوەندی پشتیوانی دیپلۆماسی بەغدا و كه‌مكردنه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تییه‌كان له‌ بەغدا و هەولێر کردووە.

بیرکردنەوە لە کەمکردنەوەی نوێنەرایەتییەکان لە عێراق و بە تایبەت لە هەرێمی کوردستان، لە کاتێکدایە ئەمریکا ئامادەکاری دەکات بۆ کردنەوەی گەورەترین کونسوڵخانەی خۆی لە هەولێر.

کونسوڵخانە نوێیەکەی ئەمریکا لە هەولێر، کۆمەڵگەیەکە لە ژمارەیەک باڵەخانە پێکدێت، لە هاوینی 2018ـەوە لەلایەن ژمارەیەک کۆمپانیای ئەمریکی، خۆجێیی و بیانی دەست بە دروستکردنی کراوە و دەبێتە گەورەترین کۆنسوڵخانە لەسەر ئاستی جیهان کە رووبەرەکەی 200 هەزار مەتر دووجایە، واتە هێندەی 28 یاریگەی تۆپی پێیە. 

وەزارەتی دەرەوە لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2023، پشکنەری گشتیی وڵاتەکەی ئاگادارکردبووەوە، دروستکردنی باڵەخانەی نوێی کۆنسوڵخانەی گشتیی ئەمریکا لە هەولێر، 90٪ـی تەواو بووە. 

وەزارەتەکە مەزەندەی کردبوو، کە کۆنسوڵخانەکە 795 ملیۆن دۆلاری تێبچێت، کۆمەڵگە دیپلۆماسییەکە ژمارەیەک باڵەخانە لەخۆدەگرێت، لەوانە کۆنسوڵخانە، شوێنی حەوانەوەی هێزی مارێنز کە پاسەوانی لە کۆمەڵگەکە دەکەن، لەگەڵ چەند نووسینگەیەکی دیکە. 

کۆمەڵگەکە بەشێوەیەکی ژینگەدۆست بۆ کەمکردنەوەی بەکاربردنی ئاو و کەمکردنەوەی دەردانی گازە گەرمکەرەکان دروستدەکرێت و، بڕیارە لە یەک کاتدا، ستافێکی 400 کەسی تێیدا کاربکات.
ئیدارەی نوێی ترەمپ لەگەڵ ئامادەکردنی پلانی کەمکردنەوەی توانا دیپلۆماسییەکانیان لە هەولێر، تا ئێستا دەستبەرداری خواستی کردنەوەی کونسوڵخانەکەیان نەبوون و پلانیان هەیە ئەمساڵ بیکەنەوە.

پلانەکە تەنها کەمکردنەوە نییە، داخستنین دەگرێتەوە
ئیدارەی ترەمپ لەگەڵ کەمکردنەوەی توانا دیپلۆماسییەکان، بیر لە داخستنی 10 باڵیۆزخانەی ئەمریکا و 17 کونسوڵخانە و کەمکردنەوەی چەند نوێنەرایەتییەکی دیکە دەکاتەوە.
 پلانەکە شوێنپێی دیپلۆماسی ئەمریکا لە زۆرینەی کیشوەرێکدا کەمدەکاتەوە، ئەمەش نیگەرانییەکان لەبارەی لاوازکردنی کاریگەریی ئەمریکا و پێدانی شوێنی زیاتر بە چین لەسەر شانۆی جیهانی دروستدەکات.
بەپێی زانیارییەکانی واشنتن پۆست، بودجەی پێشبینیکراوی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بۆ ساڵی 2026 دەبێتە 28.4 ملیار دۆلار، بەمەش بە ڕێژەی 48% کەمتر دەبێت لەو بودجەیەی لە ساڵی 2025 بۆی دیاری کراوە.

ئەو باڵیۆزخانانەی پێشنیازی داخستنیان هەیە 
ئەفریقا: کۆماری ئەفریقای ناوەڕاست، ئێریتریا، گامبیا، لێسۆتۆ، کۆماری کۆنگۆ، باشوری سودان
 • ئەوروپا: لۆکسمبۆرگ، ماڵتا
 • گرێنادا، ماڵدیڤ

ئەو کونسوڵخانانەی پێشنیازی داخستنیان هەیە 
 • فەرەنسا: بۆردۆ، لیۆن، مارسیلیا، ڕێن، ستراسبۆرگ
 • ئەڵمانیا: دوسلدۆرف، لایپزیگ
 • بۆسنە و هەرزەگۆڤینا: مۆستار، بنیا لوکا
 • یۆنان: سالۆنیکی
 • ئیتاڵیا: فلۆرانس
 • پورتوگال: پۆنتا دێلگادا
 • شانشینی یەکگرتووی بەریتانیا (سکۆتلەندا): ئەدینبۆرگ
 • ئەفریقا: دووالا (کامیرۆن)، دوربان (ئەفریقای باشور)
 • ئاسیا: میدان (ئیندۆنیزیا)، بوسان (کۆریای باشور)

رێوشوێنەکانی تر:
 • بچووککردنەوە یان نەهێشتنی باڵیۆزخانە لە شاری مۆگادیشۆی سۆماڵ
 • داخستنی ناوەندی پشتیوانی دیپلۆماسی بەغدا
 • كه‌مكردنه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تییه‌كان له‌ بەغدا و هەولێر - عێراق
 • چەسپاندنی خزمەتگوزاری کونسوڵگەری لە ژاپۆن و کەنەدا

ئیدارەی ترەمپ پێشتر 83%ی بەرنامەی هاوکارییەکانی ئەمریکای کەمکردەوە، کە بودجەی ساڵانەیان 42.8 ملیار دۆلار بوو، کە دەکاتە 42%ی هاوکارییە مرۆییەکان کە لە سەرانسەری جیهاندا لەلایەن ئەمریکاوە دابین دەکرێن.

هەواڵ

وەزارەتی دارایی لە ناردنی لیستی مووچە بۆ بەغدا دواکەت

وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم لیستی مووچەی مانگی چواری بۆ بەغدا نەناردووە، لەکاتێکدا بەپێی قسەی بەرپرسانی حکومەتی هەرێم، دەبوایە پێنج رۆژ پێش ئێستا لیستەکە بنێردرایە.

هەفتەی پێشوو، لە دوو لێدوانی رۆژنامەوانیدا، سەمیر هەورامی، وتەبێژی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم رایگەیاند، رۆژی 13ـى نیسان، لیستی مووچەی مانگی چوار ئامادە دەبێت و شاندێکی تەکنیکی هەرێم لیستەکە دەگەیەنێت بە بەغدا.

هەروەها ئاماژەی بەوەکرد، شاندەکە لە بەغدا دەمێنێتەوە تا هەر کێشەیەک لە لیستەکەدا هەبوو چارەسەر بکرێت و وتی: دوای تەمویلکردنی وەزارەتەکانی عێراق، وەزیری دارایی عێراق پارە بۆ هەرێم دەنێرێت.

دوای پێنج رۆژ لەو وادەیەی وتەبێژی قوباد تاڵەبانی بۆ ناردنی لیستی مووچە دیاریکردبوو، تائێستا وەزارەتی دارایی هەرێم لیستی مووچەی مانگی چواری موچەخۆرانی هەرێمی بۆ بەغدا نەناردووە.

وەزارەتی دارایی هەرێم رۆژی 26ـى ئادار لیستی مووچەی مانگی ئاداری بڵاوکردەوە، لەوکاتەوە هیچ راگەیەندراو و لێدوانێکیان لەسەر مووچەی مانگی نیسان نەداوە.

ناردنی مووچە لەلایەن بەغداوە بەسترواوە بە ناردنی لیستی مووچە لەلایەن وەزارەتی دارایی هەرێمەوە بۆ بەغدا، وەزارەتی دارایی عێراق هەموو مانگێک تا 18ـى مانگ وەزارەتەکانی عێراق پارەدار دەکات، ئەگەر لیستی مووچەی هەرێمی بە دەستبگات و تێبینی لەسەری نەبێت لەدوای 18ـى مانگەوە مووچەی هەرێم دەنێرێت.